Adölesanların Sağlıklı Yaşam Tarzı İnançları İle Sürdürülebilir Yaşama Yönelik Farkındalıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Amaç: Araştırma, adölesanların sağlıklı yaşam tarzı inançları ile sürdürülebilir yaşama yönelik farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılan tanımlayıcı, kesitsel ve korelasyonel bir çalışmadır. Gereç ve Yöntem: Araştırma Muğla İli Menteşe İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı, Menteşe ilçesi merkezde bulunan toplam on iki kamu Ortaokulunda 2022-2023 Eğitim-Öğretim yılında olasılığa dayalı olmayan (yargısal) örneklem yöntemi kullanılarak evrenin tamamı alınmıştır. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak Adölesan Tanıtıcı Bilgi Formu, Adölesanlar İçin Sağlıklı Yaşam Tarzı İnanç Ölçeği ve Adölesanlar İçin Sürdürülebilir Yaşama Yönelik Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen istatistiksel analizler SPSS v23 programı ile yapılmış, Spearman Korelasyon testi ve ile çoklu doğrusal regresyon modelleri kullanılmıştır. Bulgular: Adölesanların Sağlıklı Yaşam Tarzı Ölçeği toplam puan ortalamaları 59,13±0,50, Sürdürülebilir Yaşama Yönelik Farkındalıkları toplam puan ortalamaları 51,63±0,18 olarak bulunmuştur. Adölesanların sağlıklı yaşam tarzı inançlarına sosyo ekonomik, sosyal ilişkileri, sağlık durumu özellikleri ve sürdürülebilir yaşama yönelik farkındalık ölçeği ve alt boyutlarının etkisi basit doğrusal regresyon yöntemi ile incelendiğinde; adölesanların sağlıklı yaşam tarzı inançlarına ait ölçek puanındaki değişim aile ilişkileri (p=0,000), mevcut sağlık durumları (p=0,001), sürdürülebilir yaşama yönelik farkındalık ölçeğinin çevre (p=0,000) ve ekonomi (p=0,001) boyutlarından alınan puanlar ile açıklanabilmektedir. Sonuç: Adölesanlar ile çalışan hemşirelerin okul, klinik ve toplumda sağlıklı yaşam bilinci kazanmaları konusunda adölesanlarda farkındalık oluşturmaları, sağlıklı yaşam tarzı inanışlarını ve sürdürülebilir yaşama yönelik farkındalıklarını geliştirmeye yönelik etkinlik planlanmasında rol almalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Adölesan, Sürdürülebilirlik, Yaşam tarzı, Farkındalık

Investigation of the Relationship between Adolescents' Healthy Lifestyle Beliefs and Awareness of Sustainable Living

Objective: The research is a descriptive, cross-sectional and correlational study conducted to examine the relationship between adolescents' healthy lifestyle beliefs and their awareness of sustainable living. Methods: The research was conducted in a total of twelve public secondary schools in the center of Menteşe district, affiliated to the Menteşe District Directorate of National Education in Muğla Province, in the 2022-2023 academic year, using the non-probability (judgmental) sampling method. In this study, Adolescent Descriptive Form, Healthy Lifestyle Belief Scale for Adolescents and Awareness Scale for Sustainable Living for Adolescents were used as data collection tools. Statistical analyses obtained from the study were performed with SPSS v23 program, Spearman Correlation test and multiple linear regression models were used. Results: The mean total score of the adolescents' Healthy Lifestyle Scale was 59,13±0,50 and the mean total score of their Awareness of Sustainable Living was 51,63±0,18. When the effects of socio-economic, social relations, health status characteristics and awareness scale for sustainable living and its sub-dimensions on the healthy lifestyle beliefs of adolescents were analyzed by simple linear regression method; the change in the scale score of adolescents' healthy lifestyle beliefs was found to be related to family relations (p=0,000), current health status (p=0,001), environment (p=0,000) and economy (p=0,001) dimensions of the awareness scale for sustainable living. Conclusions: Nurses working with adolescents should take a role in planning activities aimed at raising awareness among adolescents about gaining awareness of healthy living in school, clinic and society, and improving their healthy lifestyle beliefs and awareness of sustainable life.

Keywords:

Adolescent, Sustainability, Lifestyle, Awareness,

PDF

___

Adilson, M., Nuno, I. & Bruno, A. (2018). Adolescents’ healthy lifestyle. Jornal de Pediatri, 96(2), 217-224. https://doi.org/10.1016/j.jpedp.2018.09.001
Akay, G., & Demir, L.S. (2020). Toplum beslenmesinde sürdürülebilirlik ve çevre. Selcuk Med J, 36(3), 282-287. https://doi.org/10.30733/std.2020.01341
Akgül, F.A., & Aydoğdu, M. (2020). Ortaokul öğrencileri için sürdürülebilir yaşama yönelik farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(2), 378-393. https://doi.org/10.24315/tred.633081.
Akın, G. (2018). Sağlıklı ve kaliteli yaşamda sürdürülebilir dünya görüşü. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(2), 877-892. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.460068
Aktamış, H. (2011). Ortaokul öğrencilerinin sosyo-demografik özelliklerine göre enerji tasarrufu davranışı ve enerji farkındalığının belirlenmesi. Eğitim Araştırmaları ve İncelemeleri, 6(3), 243.
Ardıç, C. & Taşkın, N. (2018). An evaluation of healthy lifestyle behaviors of medical school students. Bezmialem Science, 6(3), 191-5. https://doi.org/10.14235/bs.2018.1856
Bektas, İ., Kudubeş, A. A., Ayar, D., & Bektas, M. (2021). Predicting the healthy lifestyle behaviors of Turkish adolescents based on their health literacy and self-efficacy levels. Journal of Pediatric Nursing, 59, e20-e25. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2021.01.016.
Berçin, T. (2010). Lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve bu davranışları etkileyen faktörlerin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Hacettepe Üniversitesi.
Callaghan, D. (2006). Basic conditioning factors' influences on adolescents' healthy behaviors, self-efficacy, and self-care. Issues in comprehensive pediatric nursing, 29(4), 191–204. https://doi.org/10.1080/01460860601087156.
Demir, Y., & Atasoy, E. (2021). Ortaokul öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınmaya yönelik algılarının incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi; 11(3), 16888-1702. https://doi.org/10.24315/tred.878404.
Francis, J.E., & Davis, T. (2015). Sustainability concerns and unsustainable consumption. International. Journal of Consumer Research, 39, 43-50. https://doi.org/10.1111/ijcs.12150.
Hawks, M., Bratton, A., Mobley, S., Barnes, V., Weiss, S., & Zadinsky, J. (2022). Early adolescents' physical activity and nutrition beliefs and behaviours. International journal of qualitative studies on health and well-being, 17(1), 2050523. https://doi.org/10.1080/17482631.2022.2050523.
Cifuentes-Faura, J., & Faura-Martínez, U., & Lafuente-Lechuga, M. (2020). Assessment of sustainable development in secondary school economics students according to gender. Sustainability, 12(13), 1-16. https://doi.org/10.3390/su12135353.
Karadamar, M., Yiğit, R., & Sungur, M.A. (2014). Ergenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(5), 3-16.
Kudubeş, A.A., & Bektas, M. (2020). Psychometric properties of the turkish version of the healthy lifestyle belief scale for adolescents. Journal of Pediatric Nursing, 53, e57-e63. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2020.02.006.
McHugh, C., Lloyd, J., Logan, S., & Wyatt, K. (2022). Enablers and barriers English secondary schools face in promoting healthy diet and physical activity behaviours. Health promotion international, 37(2), 148. https://doi.org/10.1093/heapro/daab148.
McNamara, R., Quinn, R., Murrin, C., Bel-Serrat, S. (2021). Teachers' perspectives on the barriers to healthy lifestyle behaviors among adolescent girls of disadvantaged backgrounds in Ireland: A qualitative study. Appetite, Dec 1:167:105585. https://doi.org/10.1016/j.appet.2021.105585.
Melnyk, B. M., Kelly, S., & Tan, A. (2021). Psychometric properties of the healthy lifestyle beliefs scale for adolescents. Journal of Pediatric Health Care, 35(3), 285-291.
Olsson, D., & Gericke, N. (2016). The adolescent dip in students' sustainability consciousness—Implications for education for sustainable development. The Journal of Environmental Education, 47(1), 35-51. https://doi.org/10.1080/00958964.2015.1075464.
Özendi, Z., & Büyük, E.T. (2022). Covid-19 döneminde adölesanların sağlıklı yaşam tarzı inançlarının belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 701-712. https://doi.org/10.47115/jshs.1056254.
Ramani, P., & Dongre, N.N. (2012). Sensitization of adolescents towards sustainable development. Education, 2(7), 306-310. https://doi.org/10.5923/j.edu.20120207.13.
Sungur, C., Kar, A., Kıran, Ş. & Macit, M. (2019). Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi; 8(15): 43–52.
Şen, H., Kaya, A., & Alpaslan, B. (2018). Sürdürülebilirlik üzerine tarihsel ve güncel bir perspektif. Ekonomik Yaklaşım Derneği, 29(107), 1-47.
Yeni, O. (2014). Sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma: bir yazın taraması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; 16(3), 181-20.