İbnü’l ‘Arabî’nin Ahlâk Anlayışı
İnsanoğlunun toplum halinde yaşamaya başladığı günden beri en çok tartışılan konulardan biri ahlak, diğeri ise dinin ahlakla olan ilişkisi olmuştur. Bazı filozoflara ve düşünürlere göre din ahlaktan etkilenmiştir. Diğer bir kısmına göre ise ahlak dinden etkilenmiştir. Yeni üçüncü bir anlayışa göre ise din ve ahlak konusu birbirlerinden bağımsız iki yapıdır. Varlıklarını devam ettirebilmek için başka bir yapıya ihtiyaçları yoktur. Ahlak konusu hem Batı da hem de İslam dünyasında yoğun olarak tartışılan önemli konulardandır. Batıda akıl temelli birçok ahlak anlayışı ortaya çıkarken İslam dünyasında ise din temelli bir ahlak anlayışı ortaya konulmuştur.İslam dünyasında düşünceleriyle öne çıkan ve kendisinden sonraki kuşakları etkileyen şahıslardan biride İbn Arabî’dir. Ona göre din ve ahlak aynı memeden süt emen ikiz kardeş gibidir. Bunların beslendikleri nokta aynıdır. Beslendikleri nokta ise vahiydir. Ahlakın bir kısmı kazanılırken bir kısmı da doğuştan getirilmektedir. Bazı ahlakî davranışların gelişmesi ve geçirgenliği mümkün iken bazı davranışlar için bu durum söz konusu değildir. Bu makalede İbn Arabî’nin ahlak anlayışını ve ahlakın din ile olan ilişkisi ve ahlakın temellendirilmesi konusu ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Ahlak, İbnü’l Arabî, İnsân-ı Kâmil, Hüsün ve Kubuh, Fazilet
Ibn al-‘Arabī’s Understanding of Ethics
Among the most debated issues since the day human beings began to live collectively are ethics and the relationship between ethics and religion. There have been a lot of debates about the connection between ethics and religion. According to some philosophers, it is religion that affected from ethics, while for others it is ethics that affected from religion. According to a new third approach, religion and ethics are two independent structures. They don’t need one another in order to exist. The issue of ethics is one of the most important issues discussed intensively both in the West and Islamic World. In the West, a reason-based understanding of ethics has been emerged, while in the Islamic world, a religious-based ethics has been emerged. One of the most prominent scholars in the Islamic world who came to the forefront with his ideas and influenced generations after him was Ibn al-’Arabī. According to him, religion and morality are like twin brothers who suck milk from the same breast, which is revelation. Some of the ethics are gained while the others are congenital. While the development and permeability of some moral behaviors is possible, this is not the case for some other behaviors. In this article, Ibn al-Arabī’s understanding of ethics and the relationship between ethics and religion and the foundation of ethics are discussed.
Keywords:
Ethics, Ibn al-‘Arabī, Insān el-kāmil, El-ḥusn wa al-ķubḥ, Piety,
___
- Akseki, Ahmet Hamdi. Ahlak Dersleri Ahlak Dersleri ve İslam Ahlakı. Sad. Ali Arslan Aydın. İstanbul: Yasin Yayınları, 2006.
- Arslan, Ahmet. Felsefeye Giriş. Ankara: Adres Yayınları, 2009.
- Aristoteles, Nikomakhos’a Etik. Trc. Saffet Babür. Ankara: Ayraç Yayınları, 1998.
- Aydın, Mehmet. Din Felsefesi. İzmir: Selçuk Yayınları, 1992.
- Bertrand, Alexis. Ahlak Felsefesi. Trc. Salih Zeki Sad, Hayrani Altıntaş. Ankara: Akçağ Yayınları, 2001.
- Buhâri. el-Edebu’l-müfred. Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. Kahire, 1375/1955.
- Cevizli, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. Ankara: Ekin Yayınları, 1997.
- Çamdibi, H. Mahmut. Güzel Ahlak ve İnsan İlişkileri. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2012.
- Çağrıcı, Mustafa. Ana Hatlarıyla İslam Ahlakı. İstanbul: Ensar Neşriyat. 2006.
- Çağrıcı, Mustafa. “Ahlak Maddesi”. T.D.V İslam Ansiklopedisi 2:1-9. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
- Çilingir, Lokman. Ahlak Felsefesine Giriş. Ankara: Elis Yayınları, 2009.
- Develioğlu, Ferit. Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2002.
- Dıraz, Abdullah. Kur’an Ahlakı. Trc. Emrullah Yüksel, Ünver Günay İstanbul: İz Yayınları, 1991.
- Dostoyevski, Fyodor. Suç ve Ceza. Trc. Osman Keskinoğlu. İstanbul: Bordo-Siyah Klasik yayınları, 2003.
- Erdem, Hüsameddin. Son Devir Osmanlı Düşüncesinde Ahlak. Konya: Sebat Ofset, 1996.
- Farabi, Ebû Nasr. Tahsilu’s-Seade. Nşr. Ali b. Mülhem. Beyrut: Daru ve Mektebetü’l-Hilal, 1995.
- Gazali, Ebû Hamîd. İhya-u Ulumid-din. Trc. Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınları, 1975.
- Gazali, Ebû Hamîd. Ahlak Kitabı. Trc. Seray Yıldız. İstanbul: İlke Yayınları, 2007.
- İbnü’l Arabî. Fütuhat-ı Mekkiyye. Trc. Demirli Ekrem. İstanbul: Litera Yayınları, 2007.
- İbn Arabî. Tezhibü’l Ahlak Mev’ize-i Hasene. Trc. Abdülvehhab Öztürk İstanbul: Sultan Yayınları, 2006.
- İbn Arabî, Dürrü Meknun. Trc. Şevket Gürel. İstanbul: Esma Yayınları, ts.
- İbn Arabî. Allah Kimleri Sever. Trc. Ekrem Demirli. İstanbul: Hay Kitap, 2010.
- İbn Arabî. Genç Müslüman’a Öğütler. Nşr. Übeydullah Küçük, İstanbul: Bedir Yayınları, 1996.
- İbn Arabî, Fususü’l Hikem. Trc. Ekrem Demirli. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2008.
- İbn Manzur, Lisanü’l Arap. Beyrut: Daru’l-Sadr, ts.
- İbn Miskaveyh. Ahlakı Olgunlaştırma. Trc. A. Şener, C. Tunç, İ. Kayaoğlu, Ankara: Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1983.
- Kılıç, Recep. Ahlâk’ın Dini Temeli. Ankara: T.D.V. Yayınları, 1996.
- Kiraz, Celil. Kur’an’da Ahlak İlkeleri. Bursa: Emin Yayınları, 2007.
- Şibli, Mevlana. Muhammedi Ahlak. İstanbul: Timaş Yayınları, 2001.
- Topçu, Nurettin. İsyan Ahlakı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1998.
- Türer, Celal. William James’in Ahlak Anlayışı. Ankara: Elis Yayınları, 2005.
- Yaran, Cafer Sadık. İslam’da Ahlakın Şartı Kaç. İstanbul: Elif Yayınları, 2012.
- Yaran, Cafer Sadık. Ahlak ve Etik. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.
- Yazıcıoğlu, Ruhattin. Leibniz’de Tanrı ve Ahlak. İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları, 2005.
- Yiğit, Fevzi. İbn Arâbî Metafiziğinde İnsan. İstanbul: Önsöz Yayıncılık, 2016.
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi