SERBEST BÖLGELERİN GELECEĞİ: TÜRKİYE AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME

Bu çalışmada, serbest bölgelerin geleceği küreselleşmenin etkileri dikkate alınarak dünya ve Türkiye bağlamında incelenmiştir. Serbest limanlar şeklinde başlayan ve 1960’lardan sonra serbest üretim bölgelerine dönüşen bu bölgelerin zaman içinde geçirdiği evrim ana hatlarıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bölgelere yönelik ithalatı artırma, vergi kayıplarına neden olma, beklentileri karşılayamama ve çalışma koşulları gibi eleştirilere yer verilmiştir. Sonuç olarak, mal ve hizmet ticaretinde tam bir serbestlik öngören küreselleşmenin gelişmekte olan ülkelerde serbest bölge gibi ayrıcalıklı alan uygulamaların çekiciliğini ortadan kaldırabileceği ve beklentileri karşılamaması nedeniyle bu tür bölgelere ilginin azalacağı söylenebilir. Türkiye’de ise bu sonuçlara ek olarak Avrupa Birliği sürecinin hızlanması ve sağlanan ayrıcalıkların azaltılması, bu bölgelerin önemini kaybedeceği anlamına gelmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Serbest Bölge, Dış Ticaret, İhracat

THE FUTURE OF FREE ZONES: AN ASSESMENT WITH SPECIAL REFERENCE TO TURKEY

In this study, the future of Free Zones has been studied by considering the effects of globalization on Free Zones with special reference to Turkey. Evaluation of free zones has been summarized in main lines from free ports to free production zones in the 1960s. Critics about those enclaves such as encouraging import, tax losses, unsatisfying results and working conditions have been detailed. Consequently, it can be said that globalization, providing free trade of goods and services, may eliminate attractiveness of privileged area practices such as free zones in developing countries and attention to these zones will decrease because of failing to satisfy. For Turkey, in addition to those results improvements in European Union process and decrease in privileges means that these zones lose their importance

Keywords:

Free Zone, Foreign Trade, Export,

PDF

___

Abbott, J. (1997). Export processing zones and developing world. Comtemporary Review, 270(1579), 232-238.
Ahrens, J., & Meyer-Baudeck, A. (1995). Special economic zones: shortcut or raound- aboutway towards capitalism. Inter-Economics, March/April 1995, 87-96.
Ay, S. (2009). The economical impacts of free zones: the estimation in terms of trade volume, employment and foreign capital of free zones in Turkey and Bursa free zone. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 11(4), 31-46.
Bakır, S. (1984). Serbest bölgeler: genel bir değerlendirme. Ankara: TBMM Basımevi.
Dabour, N. (1999). Free trade zones in the aftermath of the Uruguay Round: experience of selected OIC member countries. Journal of Economic Cooperation, 20(4), 1- 33.
Develi, H. (2002). Serbest bölgelerde mevcut durum (II). Finansal Forum, 7.06.2002, 13.
Erdoğan, E. (1985). Serbest bölgeler ve Türkiye'de bir model denemesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, No. 110.
Erdoğan, E., & Ener, M. (2005). Küresel pazarların ekonomik üsleri, serbest bölgeler: teori uygulama ve Avrupa Birliğine uyum sürecinde Türkiye‘deki gelişimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Erkan, H., & Tatlıdil, R. (1990). Serbest bölgelerde uygulanacak teşvik tedbirlerinin sektörlere katkıları yönünden değerlendirilmesi. İstanbul: TOBB Yayını, No: 175.
Fröbel F., Heinrichs, J., & Kreye, O. (1978). Export-oriented industrialization of under- developed countries. Monthly Review, 30(6), 23-27.
Ge, W. (1999). Special economic zones and the opening of the Chinese economy some lessons for economic liberalization. World Development, 27(7), 1267-1285.
Grubel, H. G. (1982). Towards a theory of free economic zones. Weltwirtschaftliches Archiv, 118(6), 39-61.
Güllülü, U., Emsen, Ö. S., & Öztürk, L. (2001). Serbest bölgeler: Doğu Anadolu Serbest Bölgesi üzerine bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(3-4), 1-16.
Gümüş, E. (2007). Serbest bölgelerde vergi uygulamalarının değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 47-60
Hamada, K. (1974). An economic analysis of the duty-free zone. Journal of International Economics, 4, 225-241.
ILO (1988). Economic and social effects of multinational enterprises in EPZs. Genava.
İlkin, S., & Tekeli, İ. (1987). Dünya’da ve Türkiye’de serbest üretim bölgelerinin doğuşu ve dönüşümü. Ankara: Yurt Yayıncılık.
Jayanthakumaran, K. (2003). Benefit-Cost appraisals of export processing zones: a survey of the literature. Development Policy Review, 21(1), 51-65.
Johansson, H., & Nilsson, L. (1997). Export processing zones as catalysts. World Development, 25(1), 2115-2128.
Kibritçioğlu, A. (1997). Serbest bölgelerin olası makroekonomik etkileri ve bazı düşündürdükleri. Liberal Düşünce Dergisi, 6, 75-88.
Madani, D. (1998). Export processing zones. World Bank, Newsletter, Report No: 21234, 1998/12/31.
Madani, D. (1999). A review of the role and impact of export processing zones. World Bank Policy Research Working Paper, No. WPS 2238.
Oborne, M. (1986). China's special economic zones. Paris: OECD Publication
Orhan, A. (2003). Serbest bölgelerin sağladığı avantajlar: KOSBAŞ örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2003/1, 117-131.
Özçelik, M., & Yadikar, B. (2003). Dünü, bugünü ve geleceği ile serbest bölgelerimiz, Dış Ticaret Dergisi, Özel Sayı.
Öztürk, L. (2002). Serbest bölgelerin performansını etkileyen faktörler: dünya uygulamaları üzerine bir inceleme. Verimlilik, 2002/4, 33-48.
Öztürk, L. (2003). Avrupa Birliği sürecinde serbest bölgeler. Dış Ticaret Dergisi, 28(Nisan 2003), 61-76.
Öztürk, L., Değer, M. K., & Değer, S. (2009). Kentsel ekonomik büyümede serbest bölgeler: politik veya ekonomik tercih mi? Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 363-378.
Riedel, J. (1974). The nature and determinants of export-oriented direct foreign investment in a developing country: a case study of Taiwan. Weltwirtshaftliches Archiv, 111, 505-528.
Rondinelli, D. A. (1987). Export processing zones and economic development in Asia. American Journal of Economics and Sociology, 46(1), 89-105.
Sargent, J., &Matthews, L. (2001). Combining export processing zones and free trade agreements: lesson from Mexican experience. World Development, 29(10), 1739- 1752.
Warr, P. G. (1984). Korea's Masan free export zone: benefits and costs. The Developing Economies, 22(2), 169-184
Warr, P. G. (1987). Export promotion via industrial enclaves: The Philippines' Bataan Export Processing Zone. Journal of Development Studies, 23(2), 220-241.
Warr, P. G. (1989). Export processing zones: the economics of enclave manufacturing. World Bank Research Observer, 4(1), 65-87.
Warr, P. G. (1990). Export processing zones. Export promotion strategies: theory and evidence from developing countries. İçinde C. Milner ( Ed.), 130-161. London: Harvester Wheatsheaf Publisher.