Gazete Spor Yazılarında Gönderimsel Bağdaşıklığın Yaratılması: Erişebilirlik Kuramı Çerçevesinde Bir Uygulama

Erişebilirlik Kuramı insan dilinin, özellikle de gönderimsel dizgenin, insan belleğiyle nasıl etkileşimde bulunduğunu betimlemeyi amaçlayan bir kuramdır. Ariel 1990, 2001 tarafından geliştirilen bu kuram, farklı zihinsel erişebilirlik durumlarını kodlayan gönderimsel anlatımların işlemsel çözümlemesini ortaya koymaktadır. Bu noktada Ariel, kendi aralarında düşükten yükseğe doğru ilerleyen erişebilirlik belirticilerinden oluşan bir erişebilirlik belirticisi ölçeği önermekte ve söz konusu belirticilerin yardımıyla dilsel gönderimlerin bilişsel yönünü açıklamaktadır. Bu çalışmada da, Ariel’in erişebilirlik hiyerarşisinin gazete spor makalelerinde ‘yandaşlık’ belirlemesinin yapılmasında bir ölçüt olarak alınıp alınamayacağı sorgulanmakta; metin üreticisinin ‘bizleştirme’ ve ‘ötekileştirme’ tutumunun farklı dilsel biçimlerle nasıl kurgulandığı araştırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

EriĢebilirlik Kuramı, Metin Tasarımı, Gönderimsel BağdaĢıklık, EriĢebilirlik Belirticileri.

CONSTRUCTION OF REFERENTIAL COHERENCE IN NEWSPAPER SPORTS ARTICLES: A STUDY WITHIN THE FRAMEWORK OF ACCESSIBILITY THEORY

Accessibility Theory aims to describe how language, particularly referential system, interacts with human mind. The theory, developed by Ariel 1990, 2001 , puts forward the cognitive analysis of referential elements encoding different mental accessibility degrees. Ariel suggests an accessibility marking scale which proceeds from low to high accessibility markers and attempts to explain the cognitive aspects of linguistic references. The purpose of our study is to find out whether the accessibility marking scale by Ariel can be used as a criterion to determine the partisanship in newspaper sports articles and to reveal how „us‟ and „them‟ attitude is constructed through the use of different linguistic resources

Keywords:

Accessibility Theory, Text Representation, Referential Coherence, Accessibility Markers.,

PDF

___

Ariel, Mira (1990), Accessing Noun Phrase Antecedents, London: Routledge.
Ariel, Mira (2001), ―Accessibility Theory: An Overview‖, Text Representation (Der. T. Sanders, J. Schilperoord, W.Spooren), Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, ss. 29-87.
Givόn, Talmy (1983), ―Topic Continuity in Discourse, An Introduction‖, Topic Continuity in Discourse: A quantitative cross-language study (Der. T.Givon), Amsterdam: Benjamins, ss.1-41.
Hoey, Michael (1992), Patterns of Lexis in Text, Oxford: Oxford University Press.
Kronrod, Ann ve Engel, Orit (2001), ―Accesibility theory and referring expressions in newspaper headlines‖, Journal of Pragmatics, 33, 683-699.
Prince, Ellen F. (1978), ―A Comparison of WH-clefts and It-clefts in Discourse‖, Language, 54, ss. 883-906.
Ruhi, ġükriye (2002), ―Konu ve EriĢim HiyerarĢisi‖, Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler (Der. L.Uzun ve E.Huber), Essen: Verlag Die Blaue Eule, ss. 79-89.
Sanders, Ted ve Spooren, Wilbert (2001), ―Text representation as an interface between language and its users‖, Text Representation (Der. T. Sanders, J. Schilperoord, W. Spooren,), Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, ss. 1-27.
Yağcıoğlu, Semiramis (2002), ―Gazete köĢe yazılarında eĢdizimsel örüntüleme ve ideoloji‖, 1990 Sonrası Laik-Antilaik ÇatıĢmasında Farklı Söylemler (Der. S. Yağcıoğlu), Ġzmir: Dokuz Eylül Yayınları, ss. 99-111.