Hazal Ilgın BAHÇECİ BAŞARMAK, M. Kemal ÖKTEM

Küreselleşme Sürecinde Kentselliğin Dönüşümü: Toplumsal, Teknolojik ve Mekânsal Süreçler Üzerine Bir İnceleme

Esas olarak 1980’li yılların sonlarından itibaren ortaya çıkmaya başlayan küresel kent teorileri, büyük kentlerin birer küresel finans merkezi, çok uluslu şirketlerin genel merkezlerinin bulunduğu mekânlar ve ileri üretici ve finansal hizmet endüstrilerinin yoğunlaşma alanları olarak rollerine odaklanmış ve bir süre sonra pek çok ayrı çalışma, süreci farklı konular üzerinden ele almaya başlamıştır. Bu çalışmalardan birisi de Manuel Castells’in başını çektiği, küreselleşen kentleşme süreçlerinin, kent mekânında ve kent mekânının dâhil olduğu metropolitan bölgelerde yarattığı önemli toplumsal, teknolojik ve mekânsal dönüşümlere odaklanarak bunların kavramsallaştırmasını sunmaya çalışan ağ toplumu ve enformasyonel kent çalışmalarıdır. Temeli 20. yüzyıl sonlarında yaşanan teknolojik devrime dayanan enformasyon teknolojisinin yarattığı toplumu inceleyebilmek açısından Manuel Castells ağ toplumu kavramını ortaya atmıştır. Buna göre günümüzde toplumsal yapıyı dönüştürme gücünü elinde bulunduran değişkenler enformasyon ve iletişim teknolojileridir ve bu süreç yeni bilişim ve ağ teknolojileri aracılığıyla kent olgusunu da her geçen gün daha çok değiştirmektedir. Çalışmanın amacı, söz konusu değişimin enformasyon çağı ve ağ toplumu teorisi üzerinden incelenmesi ve Türkiye kentselliği üzerindeki etkilerinin ortaya konmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Küreselleşme, Enformasyon çağı, Ağ toplumu, Enformasyonel kent, Manuel Castells

Transformation of Urbanity in The Process of Globalization: A Study on Social, Technological and Spatial Processes

Global city theories which have emerged mainly since the late 1980s, have focused on the role of major cities as global financial centers, headquarters of multinational companies, and areas of concentration of advanced producer and financial service industries. After a while, many separate studies began to address the process through different issues. One of these studies is the network society and informational urban studies, led by Manuel Castells, which seeks to present their conceptualization by focusing on the important social, technological and spatial transformations that globalized urbanization processes create in urban space and in metropolitan areas including urban space. Manuel Castells introduced the concept of network society in order to examine the society created by information technology based on the technological revolution in the late 20th century. Nowadays the variables that hold the power of transforming the social structure are information and communication technologies, and this process has changed the urban phenomenon more and more with the help of new information and network technologies. The aim of the study is to examine the change in point through the theory of information age and network society and to reveal the effects of this change on Turkish urbanization.

Keywords:

Globalization, Information Age, Network Society, Informational City, Manuel Castells,

PDF

___

BRENNER, Neil ve KEIL, Roger (2013), “Küresel Kentlerden Kentselliğin Küreselleşmesine”, E-Makale - The City Reader (Çev. Murat Üçoğlu), http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/590/kuresel-kentlerden-kentselligin kuresellesmesine#.WULovevyjIU (Erişim Tarihi: 15.06.2017).
CAPPELIN, Ricardo (1991), "International Networks of Cities", Innovation Networks: Spatial Perspectives (Ed. Roberto Camagni), Belhaven Press, London, ss.121-144.
CASTELLS, Manuel (1998), “Why The Megacities Focus? Megacities in The New World Disorder”, The Megacities Project, http://advantronsample2.com/publications_pdf_mcp018intro.pdf (Erişim Tarihi: 05.07.2017).
CASTELLS, Manuell (2001), "Local and Global: Cities in Netwok Society", Journal of Economic and Social Geography, S.93(5), ss.548-558.
CASTELLS, Manuel (2004a), “Ağda Küreselleşme, Kimlik ve Toplum-Calhoun, Lyon ve Touraine’e Cevap!”, Küresel Kuşatma Karşısında İnsan (Ed. Mustafa Armağan, Çev. Şahabettin Yalçın), Ufuk Kitap Yayınları, İstanbul, ss.107-139.
CASTELLS, Manuel (2004b), “Enformasyon Teknolojisi ve Küresel Kapitalizm”, Küresel Kuşatma Karşısında İnsan (Der. Mustafa Armağan, Çev. Şahabettin Yalçın), Ufuk Kitap Yayınları, İstanbul, ss.139-175.
CASTELLS, Manuel (2013a), Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür - Ağ Toplumunun Yükselişi (Çev. Ebru Kılıç), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, C.1.
CASTELLS, Manuel (2013b), Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür - Kimliğin Gücü (Çev. Ebru Kılıç), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, C.2.
DANİELS, Peter W. (1993), Service Industries in The World Economy, Balckwell, Oxford.
DOĞAN, Ali Ekber. (2002), Birikimin Hamalları: Kriz, Neoliberalizm ve Kent, İstanbul, Donkişot Yayınları, İstanbul.
DVİR, Ron (2005), “Knowledge City, Seen as a Collage of Human Knowledge Moments”, Knowledge Cities: Approaches, Experiences, and Perspectives (Ed. F. K. Carillo), Elsevier, London, ss.245-272.
ERKAN, Hüsnü (1993), Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara.
FRİEDMANN, John (1986), “The World City Hypotesis”, Development and Change, S.17, ss.69-83.
GİDDENS, Anthony (2004), “Manuel Castells’in Ağ Toplumunun Yükselişi Üzerine”, Küresel Kuşatma Karşısında İnsan (Ed. Mustafa Armağan, Çev. Şahabettin Yalçın), Ufuk Kitap Yayınları, İstanbul, ss.177-182.
GORDON, Richard (1994), Internationalization, Multinationalization, Globalization: Contradictory World Economies And New Spatial Divisions of Labor, University of California Center for The Study of Global Transformations, Santa Cruz - CA.
HABERMAS, Jürgen (2016), İdeoloji Olarak Teknik ve Bilim (Çev. Mustafa Tüzel), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
HALL, Peter G. (1995), “Towards a General Urban Theory”, Cities in Competition: Productive And Sustainable Cities For The 21. Century (Der. John Brotchie vd.), Longman Australia, Melbourne.
HARVEY, David (2006), Sosyal Adalet ve Şehir (Çev. Mehmet Moralı), Metis Yayınları, İstanbul, 2.Baskı.
HARVEY, David (2010), Postmodernliğin Durumu (Çev. Sungur Savran), Metis Yayıncılık, İstanbul.
HEPWORTH, Mark E. (1990), “Planning for The Information City: The Challenge And Response”, Urban Studies, S.4(27), ss.527-558.
JOSEPH, Jaime (2001), “Sustainable Development And Democracy in The Megacities”, From Unsustainable To Inclusive Cities (Ed. David Westendorff), DRAFT UNRISD, Geneva, ss.108-126.
KAYMAZ KOCA, Senem (2015), “An Attempt at Conceptualizing The Information City, its Spaces And Their Potentials”, Megaron, S.10(1), ss.1-13.
KESKİNOK, Çağatay (2019), "Kenti Tüketmek Üzerine", Şehircilik Yazıları, ODTÜ Basım İşliği Yayını, Ankara, ss.129-135.
KESKİNOK, Çağatay (2019), "Siyasi İktidar, Kentsel Rantlar ve Çılgın projeler", Şehircilik Yazıları, ODTÜ Basım İşliği Yayını, Ankara, ss.249-257.
KESKİNOK, Çağatay (2019), "’Son İstanbul’ Bir Türkiye Ütopyası Olabilir Miydi", Şehircilik Yazıları, ODTÜ Basım İşliği Yayını, Ankara, ss.371-395.
KOCACIK, Faruk (2003), “Bilgi Toplumu ve Türkiye", Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.27(1). ss.1-10.
LYON, David (2004), “Ağ, Benlik ve Gelecek”, Küresel Kuşatma Karşısında İnsan (Ed. Mustafa Armağan, Çev. Şahabettin Yalçın), Ufuk Kitap Yayınları, İstanbul, ss.89-105.
MARCUSE, Herbert (2008), Tek Boyutlu İnsan (Çev. Aziz Yardımlı), İdea Yayınevi, İstanbul.
MITCHELSON, Ronald L. ve WHEELER, James O. (1994), “The Flow of Information in a Global Economy: The Role of The American Urban System in 1990”, Annals of The Association of American Geographers, S.84(1), ss.87-107.
OJALVO, Roysi (2008), “Enformasyon Toplumunda Kentte Olmanın Yeni Biçimleri ve Kent Anlayışının Dönüşümü”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
ÖZATAĞAN, Güldem (2016), "Küreselleşme ve Mekân", Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük (Der. Melih Ersoy), Ninova Yayıncılık, İstanbul, ss.320-321.
SAIRAMESH, Jakka, ANANIA, Loretta ve LEE, Alison (2004), “Information Cities”, Communications of The ACM, S.2(47), ss.29-31.
SASSEN, Saskia (1991), The Global City: New York, London, Tokyo, Princeton University Press, Princeton.
SASSEN, Saskia (2005), “The Global City: Introducing a Concept”, Brown Journal of World Affairs, S.11(2), ss.27-43.
ŞENGÜL, Tarık (2009), Kentsel Çelişki ve Siyaset: Kapitalist Kentleşme Süreçlerinin Eleştirisi, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
TOURAİNE, Alain (2004), “Manuel Castells’in Enformasyon Çağ’ı Üzerine”, Küresel Kuşatma Karşısında İnsan (Der. Mustafa Armağan, Çev. Şahabettin Yalçın), Ufuk Kitap Yayınları, İstanbul, ss.73-86.
WEBSTER, Frank (2002), Theories of The Information Society, Routledge, London.
YAYLI, Hasan (2010), “Küreselleşmenin Kentler Üzerine Etkisi: İstanbul Örneği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S.12(24), ss.331-357.
YİGİTCANLAR, Tan, O’CONNOR, Kevin ve WESTERMAN, Cara (2008) “The Making of Knowledge Cities: Melbourne’s Knowledge-Based Urban Development Experience”, Cities, S.25, ss.63-72.