SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÜST BİLİŞSEL OKUMA STRATEJİLERİ, OKUMA MOTİVASYONLARI VE KİTAP OKUMA ALIŞKANLIĞINA İLİŞKİN TUTUMLARI
Bu çalışmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının okuma motivasyonları, üst bilişsel okuma stratejileri ve kitap okuma alışkanlıklarına ilişkin tutumlarını incelemektir. Veriler 2016-2017 akademik yılı bahar döneminde Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümünde öğrenim görmekte olan 217 öğrenciden toplanmıştır. Araştırmanın deseni ilişkisel tarama modelidir. Veri toplama aracı olarak yetişkin okuma motivasyon ölçeği, üst bilişsel okuma stratejileri ölçeği ve kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutum ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel ve kestirimsel istatistiksel yöntemler kullanılmış olup veri analizinde bilgisayar ortamında istatistiksel paket programından yararlanılmıştır. Üst bilişsel okuma stratejileri, okuma motivasyonları ve kitap okuma alışkanlıklarına ilişkin tutum düzeylerini belirlemek için ortalama ve standart sapma değerleri, aralarındaki ilişkinin test edilebilmesi için Pearson korelasyon analizi yöntemi, bunların öğrencilerin demografik özelliklerine göre farklılıklarının belirlenmesinde ise bağımsız örneklem t testi ve ANOVA kullanılmıştır. Sınıf öğretmeni adayları üst bilişsel okuma stratejilerini sık sık kullanmakta olup; onların okuma motivasyonları ve okuma alışkanlıklarına ilişkin tutumları yüksek düzeydedir. Sınıf öğretmeni adaylarının üst bilişsel okuma stratejileri, okuma motivasyonları ve kitap okuma alışkanlıkları arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişkiler vardır.
PRE-SERVICE CLASSROOM TEACHERS’ METACOGNITIVE READING STRATEGIES, READING MOTIVATIONS AND ATTITUDES TOWARDS READING HABITS
The aim of this study is to investigate preservice classroom teachers’ reading motivations, metacognitive reading strategies and attitudes towards reading habits. Data were collected from 217 students in Afyon Kocatepe University Faculty of Education during the spring semester of 2016-2017 academic year. The design of the study is correlational survey method. Adult reading motivation scale, metacognitive reading strategies scale and attitude scale related to reading habits were used as data collection tools. Descriptive and predictive statistical methods were used to analyze the data and statistical package program was used for data analysis. Mean and standard deviation values were used to determine metacognitive reading strategies, reading motivations, and the attitudes of reading habits, Pearson correlation analysis method to test the relationship between them, unpaired t test and ANOVA were used to determine their differences according to university student's demographic characteristics. According to the results of the analysis, the participants frequently use metacognitive strategies and their reading motivation and attitudes towards reading habits are high. Moreover, there are positive and meaningful relationships between metacognitive reading strategies, reading motivations and reading habits.
___
- Akmersin, B. (2016). Düşük sosyoekonomik düzeyde olan ilkokul 2. sınıf öğrencilerinin kitap okuma sevgisi ve alışkanlığı kazanmasına etki eden faktörlerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
- Akyol, H. ve Ulusoy, M. (2010). Pre-service teachers’ use of reading strategies in their own readings and future classrooms. Teaching and Teacher Education, 26(4), 878-884.
- Akyol, H. (2012). Türkçe öğretim yöntemleri. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Akyol, H. ve Kodan, H. (2016). Okuma güçlüğü olan bir öğrencinin okuma güçlüğünün giderilmesine yönelik bir uygulama: Akıcı okuma stratejilerinin kullanımı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 7-21.
- Applegate, A. J. ve Applegate, M. D. (2004). The peter eeffect: Reading habits and attitudes of preservice teachers. Reading Teacher, 57(6), 554-565.
- Arı, E. ve Demir, M. K. (2013). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128.
- Ateş, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeyleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(4), 258-273.
- Aslantürk, E. ve Saracaloğlu, A. S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 155-176.
- Aytan, N. (2015). Yaratıcı okuma. İstanbul: Nobel yay.
- Baki, Y. (2018). The Effect of reading motivations of 6th, 7th and 8th grade students on reading attitudes: A structural equation modeling. International Online Journal of Educational Sciences, 10(1).
- Baydilek Başara, N., Altay, B. ve Saracaloğlu, A. S. (2018). Okul öncesi, rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile resim-iş programı öğrencilerinin üst bilişsel öğrenme stratejilerini yordayan değişkenlerin belirlenmesi. Kastamonu Education Journal, 26(3), 707-720.
- Batur, Z., Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Uşak eğitim fakültesi örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-49.
- Bozpolat, E. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 2(1),411-428.
- Brooks, W. G. (2007). Teachers as readers and writers and as teachers of reading and writing. The Journal of Educational Research, 100, 177-191.
- Budak, H. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin öz düzenleme, motivasyon, biliş üstü becerileri ve matematik dersi başarılarının belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale.Onsekiz Mart Üniversitesi.
- Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, con-ducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4 th ed.). Boston: Pearson.
- Çağlayan, A. A. (2016). Yetişkinler okuma yazma öğretimi ve temel eğitim programını tamamlayan bireylerin okuma-yazma düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Çeçen, M. A. ve Alver, M. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının üst bilişsel okuma stratejilerini kullanma düzeyleri (Giresun Üniversitesi örneği). Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 39-56.
- Çeliktürk, Z. ve Yamaç, A. (2015). İlkokul ve ortaokul öğrencileri için okuma kaygısı ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 14(1), 97-107.
- Çetinkaya Edizer, Z. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumları ile üst bilişsel okuma stratejilerini kullanım düzeyleri arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (2), 645-658.
- Çöğmen, S. (2008). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kullandıkları okuduğunu anlama stratejileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çöğmen, S. ve Saracaloğlu, A. S. (2010). Üst bilişsel okuma stratejileri ölçeği’nin Türkçeye uyarlama çalışmaları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91-99.
- Day, R. R. ve Park, J. (2005). Developing reading comprehension questions. Reading in a Foreign Language, 17(1), 60-73.
- Dedeoğlu, H. ve Ulusoy, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma tutumları. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(2), 80-88.
- Duman, B. ve Gökmen, T. (2018). Öğretmen adaylarının okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 13-22.
- Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill.
- Gambrell, L. B. (2011a). Motivation in the school reading curriculum. In T.V. Rasinski (Ed.), Developing reading instruction that works (pp. 41-65). Bloomington, IN: Solution Tree.
- Gambrell, L. B. (2011b). Seven rules of engagement: What’s most important to know about motivation to read. The Reading Teacher, 65(3), 172-178.
- George, D. ve Mallery, P. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference 18.0 Update. Prentice Hall Press Upper Saddle River, NJ, USA.
- Gömleksiz, M. N. (2004). Kitap okuma alışkanlığına ilişkin bir tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 185-195.
- Guthrie, J. T. (2004). Teaching for literacy engagement. Journal of Literacy Research, 36(1), 1- 29.
- Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller (2). Ankara: Pegem Akademi
- Güneş, F. (2015). Etkinliklerle hızlı okuma ve anlama. Ankara: Pegem Akademi
- Karasakaloğlu, N., Saracaloğlu, A. S. ve Yılmaz Özelçi, S. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma stratejileri, eleştirel düşünme tutumları ve üst bilişsel yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 207-221.
- Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel yay
- Karatay, H. (2014).Okuma eğitimi kuram ve uygulama(2). Ankara: Pegem Akademi
- Kırmızı Susar, F., Fenli, A. ve Kasap, D. (2014) Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma alışkanlıklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 354-367.
- Kocaarslan, M. (2016). Garfield görselli 1-6. sınıflar için okumaya yönelik tutum ölçeğinin Türkçe uyarlama çalışması. Elemantary Education Online, 15(4), 1217-1233.
- Mokhtari, K. ve Reichard, C. A. (2002). Assessing students' metacognitive awareness of reading strategies. Journal of educational psychology, 94(2), 249.
- Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill.
- Özdemir, O., Özdemir, M. ve Kaya, B. (2015). Öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 219- 233.
- Pallant, J. (2010). SPSS survival manual: A Step by step guide to data analysis using SPSS. Berkshire, UK: Open University Press.
- RAND Reading Study Group. (2002). Reading for understanding: Toward an R&D program in reading comprehension. Washnigton DC: Rand Education.
- Rasinski, T. V. (2012). Why reading fluency should be hot!. The Reading Teacher, 65(8), 516- 522.
- Samuels, S. J. (2006). Reading fluency: Its past, Present, and Future. In T. Rasinski, C. Blachowicz, ve K. Lems, (Eds.), Fluency instruction: Research-Based best practices (pp. 7-20). New York: Guilford.
- Savaşkan, V. ve Özdemir, A. (2017). Determining the variables that affect the reading motivation of educational faculty students. Educational Research and Reviews, 12(13), 660-676.
- Schiefele, U., Schaffner, E., Möller, J. ve Wigfield, A. (2012). Dimensions of reading motivation and their relation to reading behavior and competence. Reading Research Quarterly, 47(4), 427-463.
- Schutte, N. S. ve Malouff, J. M. (2007). Dimensions of reading motivation: Development of an adult reading motivation scale. Reading Psychology, 28(5), 469-489.
- Taraban, R., M. ve Kerr, K. R. (2004). Analytic and pragmatic factors in college students metacognitive reading strategies. Reading Psychology, 25, 67-81.
- Tompkins, G. E. (2010). Literacy for the 21st century: A balanced approach (5th ed.) Boston: Pearson Education Inc.
- Topuzkanamış, E. ve Maltepe S. (2010). Öğretmen adaylarının okuduğunu anlama ve okuma stratejilerini kullanma düzeyleri. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 655-677.
- Tracey, D. H. ve Morrow, L. M. (2017). Lenses on reading: An introduction to theories and models (3rd Ed.). New York, NY: Guilford.
- Tuna, L. (2016). Okuma stratejilerinin 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı kazanmasına, okuma tutumuna ve okuduğunu anlama becerisine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Ülper, H. ve Çeliktürk, Z. (2013). Öğretmen adaylarının okuma motivasyonlarının değerlendirilmesi: Mehmet Akif Ersoy üniversitesi örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 1033-1057.
- Ünalan, Ş. (2006).Türkçe Öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Ürün Karahan, B. (2015). Öğretmen adaylarının okumaya yönelik motivasyonlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Kafkas Üniversitesi Örneği). Turkish Studies, 10(11), 1569-1586.
- Vacca, J.A., Vacca, R.T., Gove, M.K., Burkey, L.C., Lenhart, L.A. ve McKeon, C.A. (2006). Reading and learning to read (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
- Yalçın, A. (2002). Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Yamaç, A. ve Çeliktürk, Z. (2018).Relationships among fourth graders’ reading anxiety, reading fluency, reading motivation, and reading comprehension Education and Science,43(194),225-243.
- Yıldırım, K., Yıldız, M. ve Ateş, S. (2011). Is vocabulary a strong variable predicting reading comprehension and dfoes the prediction degree of vocabulary vary according to text types? Educational Sciences: Theory and Practice, 11(3), 1541-1547.
- Yıldız, D. Ç., Ceran, D. ve Sevmez, H. (2015). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları profili. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 141-166.
- Yıldız, M. ve Akyol, H. (2014). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 793-815.
- Yıldız, M., Yıldırım, K., Ateş, S. ve Çetinkaya, Ç. (2013). Yetişkin okuma motivasyonu ölçeğinin Türkçe uyarlaması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 348-359.