KAZAK TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE ÇEKİM EDATLARININ İSTEMLERİ

Çekim edatları, iki kavram arasında çeşitli anlam ilgileri kuran dil bilgisel anlamlı sözcüklerdir. Kazak Türkçesinde de Türkiye Türkçesinde de kelimelere çeşitli hâl ekleri ile bağlanan çekim edatları; bu kelimeler arasında benzerlik, sebep-sonuç, zaman, vasıta, birliktelik gibi anlam ilgileri kurmaktadır.İstem ise dar anlamıyla bir tamlayıcı ilişkisidir. Türkiye Türkçesinde istem, genellikle fiillerle alakalı bir terim olarak ele alınmış ve bu şekilde işlenmiştir. Ancak dikkat edilirse edatların da isimlere bağlanırken istem durumları ortaya çıkmaktadır.Bu çalışmada Kazak Türkçesindeki ve Türkiye Türkçesindeki çekim edatlarının istem durumları işlenmiştir. Bazı edatların her iki lehçede de isme aynı eklerle bağlandığı bazılarının ise farklı eklerle bağlandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çekim edatı, hâl ekleri, istem, Türkiye Türkçesi, Kazak Türkçesi.

-

The postpositions are words that established affinity in the meaning between two concepts. The postpositions connects the words with various case endings and establish meaning correlations between these words like similarity, cause and effect, time, instrumentality, togetherness etc. In the narrow sense the valensy is the relationship of complement. The valensy was discussed and processed in Turkish as a term that related to verbs. But it is noticed that valensy of postpositions comes out when they connect the nouns. In this study valensy of potpositions in the Kazakh and Turkish is discussed. Eventually it is determined that some postposions connecting to nouns with same case endings and some postposition connecting to nouns with different case endings are determined.

Keywords:

Postposition, case endings, valensy, Kazakh, Turkish.,

PDF

___

ATABAY, N., ÖZEL, S. ve KUTLUK, İ. (2003). Sözcük Türleri. İstanbul: Papatya Yayıncılık. ARI ÖZDEMİR, T. (2012). Gagauz Türkçesinde İstem. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ALKAYA, E. (2007). Kuzey Grubu Türk Lehçelerinde Edatlar. Elazığ: Manas Yayıncılık.
BALAKAYEV, M., KORDABAYEV, T., HASENOVA, A. ve ISKAKOV, A. (1967). Kazak Tiliniŋ Grammatikası-I Morfologiya, Almatı: Kazak SSR’nın İılım Baspası.
BANGUOĞLU, T. (2004). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
BURALKIULI, M. (2008). Kazak Tiliniŋ Tüsindirme Sözdigi. Almatı: Mektep.
DELİCE, H. İ. (2008). Sözcük Türleri. Sivas: Asitan Yayınları.
ERGİN, M. (2005). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım / Yayım / Dağıtım.
HACIEMİNOĞLU, N. (1971). Türk Dilinde Edatlar. İstanbul: MEB Yayınları. http://www.sunna.kz/ru/question/view/id/143?id=143& 03.07.2014
ISKAKOV, A. (1991). Kazirgi Kazak Tili-Morfologiya. Almatı: Ana Tili Yayınları.
İSAYEV, S. M. (2007). Kazirgi Kazak Tili. Almatı: Öner Baspası.
KARACA, O. S. (2011). Kazak Türkçesinde Fiil İstemleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
KOÇ, K., BAYNİYAZOV, A. - BAŞKAPAN, V. (2003). Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
KORKMAZ, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri-Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Lİ, Y.-S. (2004). Türk Dillerinde Sontakılar. İstanbul: Kebikeç Yayınları.
MATTHEWS, P. H. (2007). Concise Dictionary of Linguistics. Oxford: Oxford Universty Press.
NURCAMAL, O. (2007). Kazirgi Kazak Tiliniŋ Morfologiyası. Almatı: JŞC İnjüw-Marjan Poligrafiya Firması.
TOPARLI, R. (2011). Son Çekim Edatları, Türk Gramerinin Sorunları I-II Bildiriler. Ankara: TDK Yayınları.
VARDAR, B. (1999), Yirminci Yüzyıl Dilbilimi. İstanbul: Multilingual.
VARDAR, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.