ĠSTANBUL YÜKSEK ÖĞRETMEN OKULUNUN KISA TARĠHÇESĠ

Osmanlı sivil modern okullarının ilk örneği olan Rüştiye mekteplerine öğretmen yetiştirmek amacıyla 1848 tarihinde Darülmuallimin açılmıştır. 1868‟de ise sıbyan mekteplerine öğretmen yetiştirmek için Darülmualliminin Sıbyan şubesi, 1876‟da ise lise seviyesinde öğretmen yetiştirmek için İdadi şubesi açılmış fakat bu şube uzun ömürlü olmamıştır. 1880 senesinde kapatılmış olan İdadi şubesi 1891 tarihli irade ile Âlî ismiyle tekrardan açılmıştır. Âlî şubesi 1924 yılında Yüksek Muallim Mektebi ve otuzlu yıllarda İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu adını almıştır. Yüksek Öğretmen Okulu Cumhuriyet Dönemi başından 1978 yılına kadar lise öğretmeni yetiştirmek üzere Türkiye eğitim tarihinde önemli bir rol almıştır.

SHORT HISTORY OF ISTANBUL HIGHER TEACHER TRAINING SCHOOL

In 1848, Male Teacher Training School (Darülmuallimin) was opened in order to train teachers for the Secondary (Rüşdiya) schools, which was the first example of Ottoman civil modern schools. In 1868, the Elementary (Sıbyan) branch of Darülmuallimin was opened in order to train teachers for the Elementary (Sıbyan) schools and in 1876, for High Schools (İdadi); however, this branch did not survive for long. The High (İdadi) School branch, which was closed in 1880, was reopened under the name of Âlî with a decree in 1891. The Âlî branch was renamed as the Higher Teacher Training School (Yüksek Muallim Mektebi) in 1924, the school and in the thirties it was named as Istanbul Higher Teacher Training School (İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu). The Higher Teacher Training School (Yüksek Öğretmen Okulu), at the beginning of the period until 1978, had an important role in the history of Turkish education in an attempt to train high school teachers.

PDF

___

İrâde Meclis-i Mahsus [İ.MMS], 126/5394.
Maarif Nezareti Tedrisat-ı Âliye [MF. ALY], 17/77.
Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı [Y.MTV], 294/37.
180.09.0.0/75.369.1.
180.09.0.0/78.382.1.
180.09.80/392.1.33.
Okulun yeni statüsü hakkındaki toplantı, 1977.
Talebe cemiyeti raporu, t.y.
1924-1948 mezunları dosyası.
1928-1972 mezunlar dosyası.
09.11.1951 tarihli yazı.
1957-1958 öğretim yılı yüksek öğretmen okulu ders programı.
30.03.1961 tarihli yazı.
31.03.1961 tarihli yazı.
12.04.1961 tarihli yazı.
13.04.1961 tarihli yazı.
07.09.1964 tarihli, 701.2.0 sayılı yazı.
1965 tarihli yüksek öğretmen okulu akşam dersleri programı.
1966 tarihli yüksek öğretmen okulu akşam dersleri programı.
04.01.1967 tarihli öğretmenler kurulu.
29.12.1967 tarihli, 510.1.1109 sayılı yazı ve ekleri.
03.12.1969 tarihli zabıt varakası.
14.05.1970 tarihli, 520.924 sayılı yazı.
02.03.1971 tarihli, 520.357 sayılı yazı.
06.03.1971 tarihli 510.1.402 sayılı yazı.
11.03.1971 tarihli, 510.1.472 sayılı yazı.
27.03.1971 tarihli, 316.650 sayılı yazı.
07.05.1971 tarihli derslerin duyurusu.
10.06.1971 tarihli yüksek öğretmen okuluna giriş şartları ilanı.
24.08.1971 tarihli, 425.1.1545 sayılı yazı.
02.09.1971 tarihli, 513.1 sayılı yazı.
06.11.1971 tarihli, 221.2208 sayılı yazı.
29.11.1971 tarihli 313.14.568 sayılı yazı.
21.12.1971 tarihli, 221.2287 sayılı yazı.
17.01.1972 tarihli, 122.73 sayılı yazı.
24.03.1972 tarihli, eğitim öğretim 520.1.g.5635 sayılı yazı.
27.03.1972 tarihli, 1972.155 sayılı yazı
27.07.1972 tarihli, 425.1.954 no.lu yazı 1971-1972 öğretim yılı raporu.
21.08.1972 tarihli, 221.0.1.15361 sayılı yazı.
11.09.1972 tarihli 510.1.1121 sayılı yazı.
26.09.1972 tarihli, 316.1157 sayılı yazı.
17.11.1972 tarihli, 510.1385 sayılı yazı.
30.01.1973 tarihli burslu öğrencilere duyuru.
27.06.1973 tarihli, 503.998 sayılı yazı.
30.07.1973 tarihli yazı.
21.08.1973 tarihli, 1262.425.2 sayılı yazı.
17.04.1974 tarihli, tef. tah. 425.0.(40)ı0227 sayılı yazı.
1975-1976 İstanbul yüksek öğretmen okulu ve öğretmen lisesi hakkında rapor.
09.06.1977 tarihli Prof. Dr. Erol Tümertekin‟in cevabı.
18.07.1977 tarihli, 002.1237 sayılı yazı eki.
19.09.1977 tarihli, 510.1488 sayılı yazı.
02.01.1978 tarihli giriş sınavı.
Akşam. (04.08.1340). Yüksek muallim mektebinin kuruluşunun onuncu yıldönümü.
Akşam. (13.08.1340). Yüksek muallim mektebinde bir ihtilaf.
Cumhuriyet. (03.07.1924). Yüksek muallim mektebi.
Cumhuriyet. (01.09.1924). Yüksek muallim mektebi talebesi.
Cumhuriyet. (02.09.1924). Yüksek muallim mektebi.
Cumhuriyet. (14.10.1924). Yüksek muallim mektebi.
Cumhuriyet. (01.02.1932). Yüksek muallim mektebi müdüriyetinden.
Cumhuriyet. (03.02.1932). Yüksek muallim mektebi müdüriyetinden.
Cumhuriyet. (01.10.1942). Yüksek öğretmen okulu müdürlüğünden.
Mirat-ı Maarif. (1324). Şikayet. 1(1).
Pınar. (Ocak 1972). 1.
Pınar. (Şubat 1973). 14.
Pınar. (Mart 1973). 15.
Pınar. (Nisan 1973). 16.
Son Telgraf. (14.09.1340). Maarif vekili ve darülfünun arasında yüksek muallim mektebi yüzünden bir müsademe.
Son Telgraf. (16.10.1340). Yüksek muallim mektebi.
Son Telgraf. (24.11.1340). Yüksek muallim mektebi.
Tedrisat Mecmuası. (Şubat 1920). Darülmuallimin şuunu. 11(52).
Tedrisat Mecmuası. (Teşrîn-i Evvel 1337). Maarif şuunu, darülmualliminin kısmı âlisine yeniden alınan talebe, 12(61), 64-65.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (2010). Türkiye Büyük Millet Meclisi albümü-I: 1920-1950. Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1.
Vakit. (14.09.1340). Yüksek muallim mektebi.
Vakit. (15.09.1340). Yüksek muallim mektebi meselesi.
Yüksek Öğretmenliler Albümü. (1937).
Düstur-I/II. (1289). 1869 maarif-i umumiye nizamnamesi. İstanbul: Matbaa-i Âmire
Maarif Vekaleti. (1926). Talimatnameler, yüksek muallim mektebi talebesine eyyam-ı tatiliyede tatbîk olunacak talimat. Tebliğler Mecmuası, 5, 15.06.1926.
Maarif Vekaleti. (1927). Maarif düsturu-I. İstanbul: Millî Matbaa.
Maarif Vekilliği. (1940). Yüksek öğretmen okulu talebe staj talimatnamesi. Tebliğler Dergisi, 2(57), 12.02.1940.
Maarif Vekilliği. (1940). Yüksek öğretmen okulu talimatnamesi. Tebliğler Dergisi, 3(87), 09.09.1940.
Maarif Vekilliği. (1940). Yüksek öğretmen okuluna talebe kayıt ve kabul talimatnamesi. Tebliğler Dergisi, 3(89), 23.09.1940.
Maarif-i Umumiye Nezareti. (1331). Darülmuallimin ve darülmuallimat nizamnamesi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
Resmî Gazete. (31.01.1931). Muallim mektepleri talimatnamesi.
Resmî Gazete. (07.08.1962). İstanbul yüksek öğretmen okulu yönetmeliğinin 14’üncü maddesinin değiştirilmesi hakkında yönetmelik.
Resmî Gazete (03.06.1972). Yüksek öğretmen okulu yönetmeliği.
Resmî Gazete. (01.04.1974). Yüksek öğretmen okulu yönetmeliğinin 86 ıncı maddesinin değiştirilmesi hakkındaki yönetmelik.
Resmî Gazete. (28.05.1974). 3 Haziran 1972 tarih ve 14204 sayılı resmi gazete’de yayımlanan yüksek öğretmen okulu yönetmeliğinin 48 ve 49 uncu maddelerinin değiştirilmesi hakkında yönetmelik.
Resmî Gazete. (30.11.1978). Yüksek öğretmen okulu yönetmeliğinin bazı maddelerinin değiştirilmesi, bazı maddelerinin kaldırılması ve bu yönetmeliğe bazı maddeler eklenmesine ilişkin yönetmelik.
Yüksek Öğretmen Okulu Yönetmeliği. (1955). İstanbul: Matbaacılık Okulu.
Darülmuallimin-i Âliye Mezuninine Mahsus İstatistik Defteri. (1325).
Maarif-i Umumiye Nezareti. (1317). Salname-i nezaret-i maarif-i umumiye. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Maarif-i Umumiye Nezareti. (1318). Salname-i nezaret-i maarif-i umumiye. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. (1968). Millî eğitim istatistikleri meslek, teknik ve yüksek öğretim, 1961-1965. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. (1972). Millî eğitim istatistikleri yüksek öğretim, 1967-1970. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. (1977). Millî eğitim istatistikleri yüksek öğretim 1970-1974. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Akyüz, Y. (2011). Türk eğitim tarihi (19. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Altın (2009). II. Abdülhamid ve II. Meşrutiyet devirlerinde öğretmen yetiştirme meselesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Bayata, N. (2011). Giderayak anılar. Ankara: Ankamat Matbaacılık.
Bayata, N. (2014). İstanbul (Çapa) yüksek öğretmen okulu anıları. Ankara: Ankamat Matbaacılık.
Demir, R. (2002). Işığı arayan genç -Yüksek muallim’linin hikâyesi. Ankara: Palme Yayıncılık.
Demirel, M., & Becerikli, S. (2017). Bursa eğitim enstitüsü. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 341-374.
Duman, T. (1991). Türkiye‟de ortaöğretime öğretmen yetiştirme (tarihi gelişimi). İstanbul:
Millî Eğitim Basımevi. Eşme, İ. (2001). Yüksek öğretmen okulları. İstanbul: Bilgi Başarı Yayınevi.
Ergin, O. (1977). Türk maarif tarihi (1-2). İstanbul: Eser Matbaası.
Ferid. (1325a). Darülmuallimin-i âliyenin lağvı üzerine Maarif Nezaretine açık mektup. Dârüşşafaka, 6, 281-284.
Ferid. (1325b). Darülmuallimin-i Âliyenin lağvı üzerine Maarif Nezaretine açık mektup. Dârüşşafaka, 7, 313-315.
Fındıkoğlu, Z. F. (1948). Yüksek muallim mektebi ve bugünkü durumu. Yeni Bilgi, 1(10), 44- 50.
Gelişli, Y. (2006). Öğretmen yetiştirmede Ankara yüksek öğretmen okulu uygulaması. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
İbrahim Alaaddin (1923). Darülmuallimin ve darülmuallimat-ı âliye teşkilatı, Muallimler Mecmuası, 1(5), 74-76.
Kavcar, C. (1982). Tarihe karışan bir öğretmen yetiştirme modeli: yüksek öğretmen okulu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(15), 197-214.
Ladd, A. J. (1907). École normale supérieure, an historical sketch. North Dakota: The Herald Publishing Company.
Maarif Vekilliği. (1939). Birinci Maarif şûrası. 17/29.07.1939.
Mahmud Cevat İbnü‟ş Şeyh Nâfi. (2001). Maârif-i umûmîye nezâreti târihçe-i teşkîlât ve icrââtı-xıx. asır Osmanlı Maârif târihi. (Haz. T. Kayaoğlu). Ankara: Yeni Türkiye
Millî Eğitim Bakanlığı (1949). Eğitim enstitüleri ve yüksek öğretmen okulu teşkilatı hakkında proje. Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
Millî Eğitim Bakanlığı. (1947). Üçüncü millî eğitim şûrası. 2/10.12.1946.
Millî Eğitim Bakanlığı. (1949). Dördüncü millî eğitim şûrası. 21/31.08.1949.
Millî Eğitim Bakanlığı. (1961). Öğretmen yetiştirme komitesi raporu ve on yıllık plan. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Millî Eğitim Bakanlığı. (1961). Türkiye eğitim millî komisyonu raporu. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Millî Eğitim Bakanlığı. (1962). Yedinci millî eğitim şûrası. 05/15.01.1962.
Öztürk, C. (1998). Türkiye’de dünden bugüne öğretmen yetiştiren kurumlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Yayınları.
Öztürk, C. (2007). Atatürk devri öğretmen yetiştirme politikası. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Satı. (1327). Darülmualliminin bir senelik hayatı, Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası, Nazariyât ve Malûmât Kısmı, 2(15), 81-85.
Satı. (1334). Meşrutiyetten sonra maarif tarihi. Muallim, 2(19), 654-665.
Smith, R. J. (1982). The ecole normale supérieure and the third republic. New York: State University of New York Press.
Taşer, S. (2010). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e modernleşme sürecinde öğretmen yetiştiren kurumlarda eğitim yönetimi ve denetimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
Ünal, U. & Birbudak, T. S. (2013). İstanbul dârülmuallimîni (1948-1924). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.