DEDE KORKUT KİTABI'NDA HAYVANLA İLGİLİ KELİMELERİN TASNİFİ

Alt anlamlılık, bir dildeki kavramları anlamlarına göre içerleme veya hiyerarşik yöntemle inceleyen bir dil bilimi yöntemidir. Kavram alanı ise eş anlamlı, yakın anlamlı ve anlam yönüyle birbirini tamamlayan veya sınırlayan ilgili kelimelerin oluşturduğu bir dil alanı kuramıdır. Bir milletin bir kavrama bakış açısı o milletin o kavramla ilgili kullandığı kelimelerle yakından ilgilidir. Bu çalışmada, öncelikle tasnif, alt anlamlılık ve kavram alanı hakkında bilgi verilecektir. Sonra Türk dili ve edebiyatının önemli eserlerinden biri olan Dede Korkut Kitabındaki hayvan kavramı alt anlamlılık yöntemiyle tasnif edilecektir. Daha sonra da kavram alanı kuramı yöntemiyle Oğuz Türklerinin hayvan kavramına bakış açısı ortaya konulacaktır.

CLASSIFICATION OF ANIMAL RELATED WORDS IN DEDE KORKUT BOOK

Hyponymy is a method of Lingustics that deals with classification of words according to their meaning or hierarchy. As for conceptual field, it is a Linguistic area theory that involves synonyms, connotations and words that complement or limit each other in that their meaning. The point of view that a nation has about a concept is closely related with the words which are used by that nation. In this study, firstly, classification, hyponymy and conceptual field will be discussed. Secondly, animal concept in Dede Korkut Book, one of the significant works of Turkish Language and Literature, will be classified with the method of hyponymy. Finally, the point of view that Ghuzz Turks have about animal concept will be presented by the method of conceptual field.

___

AKSAN, D. (2004). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınları. BANARLI, N. S. (1998). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi 1. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi. BAYAT, F. (2003). Mitolojiden Gerçekliğe Dede Korkut. Ankara: Karam Araştırma ve Yayıncılık. ÇORUHLU, Y. (2002). Türk Mitolojinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları. DURMUŞ, İ. (2019). Destan Efsane ve Rivayetlere Göre Türk Kültür Çevresinde Kurt. Dede Korkut ve Geçmişten Geleceğe Türk Destanları Uluslararası Sempozyum Bildireler Kitabı. ERCİLASUN A. B. (1998). Önsöz. SAKAOĞLU, S. (1998). Dede Korkut Kitabı İncelemeler Derlemeler - Aktarmalar 1. Konya: Selçuk Üni. Yayınları. ERCİLASUN A. B. ve AKKOYUNLU, Z. (2014). Kaşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâtit- Türk Giriş- Metin- Çeviri- Notlar- Dizin. Ankara: TDK Yayınları. ERGİN, M. (1998). Dede Korkut Kitabı. (18. baskı). İstanbul: Boğaziçi Yayınları. ERGİN, M. (2009). Dede Korkut Kitabı 2 indeks - Gramer. (4. Baskı). Ankara: TDK Yayınları. GÖKYAY, O. Ş. (1973). Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi. GÖKYAY, O. Ş. (2007). Destursuz Bağa Girenler. İstanbul: Kabalcı Yayınları. HENGİRMEN, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi. İNAN, A. (1998). Makaleler ve İncelemeler. (2. Cilt.). Ankara: Türk Tarih Kurumu. KAFESOĞLU, İ. (1998). Türk Millî Kültürü. (17. Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat. KARAHAN, A. (2013) Codex Cumanicusta Alt Anlamlılık (Hyponymy). Karadeniz Araştırmaları, 39, 187-203. KARÇIĞA, S. (2015). Dede Korkut Kitabının Anlambilimsel İncelenmesinde Kavram Alanının Rolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ÖZÇELİK, S. (2005). Dede Korkut Araştırmalar, Notlar / Dizin / Metin. Ankara: Gazi Kitabevi. ÖZÇELİK, S. (2013). Dede Korkutun Biricik Tekesinden Teke Dergisi ve Okuyucularına Bir Arz-ı Hâldir, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(2), 116-121. ROUX, J. P. (2012). Eski Türk Mitolojisi. Ankara: Ankamat. SESLİ, H. (1968). Muhteva Bakımından Dil ve Gerçek. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. TECZ - TAMBA, İ. (1998). Anlambilim. İstanbul: İletişim Yayınları. TEZCAN, S. (2001). Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar. İstanbul: YKY. TRİER, J. (1931). Der Deutsche Wortschatz Im Sinnbezirk Des Verstandes. Heidelberg. TRİER, J. (1969). Kelime Alanları ve Kavram Alanları Üzerine. (Çev. Hüseyin SESLİ). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. Türkçe Sözlük. (Haz. Haluk AKALIN vd.). Ankara: TDK. TÜRKTAŞ, M. M. (2013). Dede Korkut Hikâyelerinde Adı Geçen Hayvanlar ve Bu Hayvanların Diğer Türk Lehçelerindeki Adlandırılışı, Önder GÖÇGÜNe Armağan (2. Cilt). (Ed. Mithat AYDIN). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Yayınları, 1095-1102. VARDAR, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları. YILMAZ, E. (2003). Dedem Korkut Kitabının Tasvir Dünyası, TDAY Belleten, 1-17.