2018 ORTAÖĞRETİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ ELEŞTİREL OKUMA KAZANIMLARI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Okuma eylemi, günümüz modern toplumunda büyük bir gereksinim haline gelmiştir. Bireylere yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi kazandırmayı amaçlayan yeni eğitim yaklaşımları göz önünde bulundurulduğunda, bu becerinin kazandırılması için ortaöğretim programlarında eleştirel okumaya dair yeterli oranda ve biçimde yer verilecek açıklama ve kazanımlara ihtiyaç olduğu aşikârdır. Bu araştırmanın amacı 2018 ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı dersi (9-12. sınıflar) öğretim programını eleştirel okumaya ilişkin açıklama ve kazanımlar açısından incelemektir. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu araştırmada veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Araştırmada toplanan verilerin değerlendirilmesinde, nitel veri analiz yöntemlerinden Betimsel Analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verilerinden hareketle şu sonuçlara ulaşılmıştır: 2018 Öğretim programında beş başlık çerçevesinde öğrencileri eleştirel okumaya yönlendirme amaçlı açıklamalara yer verilmiştir. Ancak bu söz konusu açıklamalar ortaöğretim öğrencilerine eleştirel okuma becerisi kazandırılması yönünde önemli ve olumlu olmakla beraber yeterli olmadığı söylenebilir. Öğretim programının “şiir”, “öyküleyici”, “tiyatro” ve "bilgilendirici (öğretici)” metin türlerinde eleştirel okuma becerisi kazanımlarının oranı yüksek düzeydedir.

Anahtar Kelimeler:

Öğretim programı, eleştirel okuma, kazanım, Türk dili ve edebiyatı

EXAMINATION OF 2018 SECONDARY EDUCATION TURKISH LANGUAGE AND LITERATURE CURRICULUM IN TERMS OF CRITICAL READING OUTCOMES

The act of reading has become a great necessity in today's modern society. Considering the new educational approaches that aim to provide individuals with creative and critical thinking skills, it is obvious that there is a need for explanations and acquisitions that will be included in the secondary education programs in a sufficient amount and form in order to gain this skill. The aim of this study is to examine the 2018 Secondary Education Turkish Language and Literature course (9-12 grades) curriculum in terms of explanations and achievements related to critical reading. In this study, in which the qualitative research method was used, the data were collected through document analysis. In the evaluation of data collected within the scope of the research, the descriptive analysis method was used from qualitative data analysis methods. From the data of the research, the following results have been achieved: In the 2018 Curriculum, there are explanations aimed at guiding students to critical reading within the framework of five headings. 2018 Turkish Language and Literature of Secondary Education (9-12 grade) the five topics of the curriculum include explanations intended to guide students to critical reading. However, it can be said that these explanations are important and positive, but not sufficient in terms of providing secondary school students with critical reading skills. The rate of critical reading skill acquisitions in the "poetry", "storyteller", "theatre" and "informative (educational)" text types of the curriculum is high.

Keywords:

Curriculum, critical thinking, achievenement, Turkish language and literatüre,

PDF

___

Akar, C., Başaran, M. & Kara, M. (2016). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin eleştirel okumabecerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 1-14.
Aktaş, E. (2021). Eleştirel okuma becerisi bakımından 2019 Türkçe dersi öğretim programı’nın (1-8. sınıflar) değerlendirilmesi. Ö. K. Aydemir, İ. N. Uysal ve F. Öztürk (Ed.). Prof. Dr. H. Ömer Karpuz’a armağan Türkçeye saygı içinde (s. 26-37), Konya: Palet Yayınları.
Akyol, A. (2011). 2005 ilköğretim ikinci kademe Türkçe dersi öğretim programında eleştirel okuma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
Altunsöz, D. (2016). Türkçe dersi 4. sınıf öğretim programının öğrencilerin eleştirel okuma becerilerini geliştirme açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın: Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
Arıcı, A. F. (2018). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Aslan, C. (2010). Düşünme becerilerini geliştirici dil ve edebiyat öğretimi ortamları- bir eğitim durumu örneği-. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 127-152.
Aşılıoğlu, B. (2008). Bilişsel öğrenmeler için eleştirel okumanın önemi ve onu geliştirme yolları. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 1-11.
Ateş, S. (2013). Eleştirel okuma ve bir beceri olarak öğretimi. Turkish Journal of Education, 2(3), 40-49.
Bozkırlı, K. Ç. ve Er, O. (2018). Türk dili ve edebiyatı öğretim programı’nın uygulanabilirliğinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(3), 1931-1946.
Çifçi, M. (2006). Eleştirel okuma. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 54, 55-80.
Dale, E. (1965). The critical reader. Journal Of Cooperative Extension, 195-199.
Dilidüzgün, S. & Aydın Gönül, D. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki yazınsal metinleri okuma-anlama etkinliklerinin eleştirel okuma ölçütlerini karşılama yeterliliği. H. Ülper (Ed.). Türkçe Eğitimi Güncel Araştırmaları içinde (s. 31-54). Ankara: Pegem Akademi.
Duran, E. (2013). Türkçe dersi öğretim programlarında eleştirel okuma. International Journal of Social Science, 6(2), 351-365.
Er, O. (2018). Okuma kültürü. S. Alyılmaz ve B. Ürün Karahan (Editör), Okuma eğitimi (s. 55-73) içinde, Ankara: Anı.
Esemen, A. & Sadioğlu, Ö. (2021). İlkokul Türkçe ders kitaplarının eleştirel okuma becerisi açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 35(3), 436-460.
Esemen, A. (2020). 2019 İlkokul Türkçe öğretim programı ve Türkçe ders kitaplarının eleştirel okuma becerisi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Gündüz, B. (2015). Üniversite 1. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ve eleştirel okuma becerileri üzerine bir durum çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Güneş, F. (2020). Türkçe öğretimi / yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi
Karasakaloğlu, N., Saracaloğlu, S. ve Yılmaz-Özelçi, S. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel okuma öz-yeterliklerine ilişkin algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 405-422. Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
Kazazoğlu, S. (2022). Promoting critical thinking in EFL classes. S. Kazazoğlu (Ed), in Critical reading and writing in the 21st century (p. 1-22). Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
Lopez- Sanchez, F.A. (2015). The development of lower order critical reading strategies inthird cycle students at in public school. Unpublished master dissertation, Colombia: Universidad Libre Facultad De Eduacion Departamento De Posgrados Bogota.
Maden, S. (2018). Okuma yöntem ve teknikleri. O. Sevim ve Y. Söylemez (Ed.). Okuma eğitimi içinde (s. 233-255). Ankara: Nobel Yayınları.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2016). Millî eğitim bakanlığı ortaöğretim kurumları yönetmeliği.https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/03111224_ooky.pdfadresinden 17 Kasım 2022 tarihinde edinilmiştir Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı dersi (9-12. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
Rohmah, N.G. (2018). Crıtıcal readıng: students’ problems, strategıes, and reflectıons. J-ELLiT (Journal of English Language, Literature, and Teaching, 2(1), 20-24.
Özdemir, E. (2005). Eleştirel okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Bassham, G., Irwin, W., Nardone, H. & Wallace, J. M. (2002). Crıtıcal thınkıng a student’s ıntroductıon (Fourth edıtıon). New York: McGraw-Hill
Potur, Ö. (2014). Türkçe derslerinde eleştirel okuryazarlık. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 32-49.
Sadioğlu Ö. & Bilgin, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile cinsiyet ve anne-baba eğitim durumu arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 7(3), 814-822.
Söylemez, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerine yönelik eleştirel temel dil becerileri ölçeklerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Taglieber. L. K. (2000, jan./jun. ) Critical reading and critical thinking: The state of the art. Ilha do Desterro, Florianópolis, 38, 15-37.
Tasnimi, M. (2017). Critical reading: an ıntroduction. Humanising Language Teaching. 19(6). 1-6.
Tara, T. (2014). Critical reading practices in literature studies: adolescent female perpectives on a curriculum intervention. Unpublished doctoral dissertation, The Universty Western Of Australia.
Tomasek, T. (2009). Critical reading: using reading prompts to promote active engagement with text. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 21(1), 127-132.
Ünal, E. (2006). İlköğretim öğrencilerinin ilköğretim öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile eleştirel okuma becerileri ile okuduğunu anlama ve okumaya ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Vozgova, Z. & Afanasyeva, O. (2019). Critical reading strategies in language learning: an overview of leading approaches. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 386, 80-86.
Wallace, M. & Wray, A. (2011). Critical reading and writing for postgraduates. California: SAGE Publications Ltd.
Yazıcı, N. (2017). Türk dili ve edebiyatı öğretiminde çağdaş yaklaşımlar: öğretim yöntemiolarak soruların niteliği ve kullanımı. International Periodical for the LanguagesLiterature and History of Turkish or Turkic, 12(17), 535-560.