1905 YILINDA TİFLİS’TE TÜRK-MÜSLÜMAN NÜFUSA KARŞI KATLİAM

Çarlık Rusya'nın Güney Kafkasyadaki Bakü, Revan ve Yelizavetpol (Gence) guberniyalarında (eyaletlerinde) 1905 yılında başlayan Ermeni-Türk çarpışmaları sonucunda Tiflis guberniyasında da durum bozulur. Aynı yılın sonbaharından beri Ermeni şovenist-terör örgütlerinin üyeleri ve onlarla bir olduk güçler Tiflis'te ve çevresindeki alanlarda devamlı olarak Türk-Müslüman ahaliye karşı çok zaman ölümle sonuçlanan kışkırtıcı-provokatif suçlar işlemeye giriştiler. Yerli Türk aydınlarının tüm çabalarına rağmen, Tiflis'te 22-30 Kasım'da kanlı olayları önlemek mümkün olmadı. Şehrin Türk-Müslüman nüfusu ermeni silahlı çetelerinin mermilerine hedef oldu ve katliama maruz bırakıldı. Bu makalede ilk yazılı kaynaklara dayalı 1905 yılı Kasım ayında Tiflisde Ermeniler ve Azerbaycan Türkleri arasındaki çatışmalar araştırılıyor; Gürcistan Merkezi Tarih Arşivinde korunan resmi belgelere ve 1905-1906 yılları Tiflisin Gürcü ve Rus gazetelerine atıfta Türk-Müslüman ahaliye karşı işlenen vahşet ve katliam kanıtları ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türk-Müslüman katliamları, “Taşnaksutyun”, Tiflis, Ermeni terörü

MASSACRE AGAINST TURKISH-MUSLIM POPULATION IN TIFLIS IN 1905

The Armenian-Turkish conflict that started in 1905 in Baku, Revan (Yerevan), and Elisabethpol (Ganja) provinces of the South Caucasus also deteriorate the situation in Tiflis province. Since the fall of the same year, members of Armenian chauvinist-terrorist organizations and forces that were at one with them commit provocative crimes against Turks in Tiflis and its surrounding areas. The Turks were being offended, opressed and even killed without any reason. Despite all the Turkish intelligentsia's efforts, it was impossible to avoid the bloody events on 22-30 November, in Tiflis. Turkish population of the city targeted the Armenian armed force's bullets and were exposed to a massacre. Based on the early written sources, this article investigates the skirmishes between Armenians and Turks in November of 1905. The facts of savagery and massacres committed against Turks were revealed based on the official documents of the Central Historical Archive of Georgia and Georgian and Russian press of 1905-1906.

Keywords:

Turkish-Muslim massacres, “Dashnaktsutyun”, Tiflis, Armenian terror,

PDF

___

“Armenian Question” in the Caucasus: 1895-1912 (Ottoman Archive Documents) (2018). [Kafkasya`da “Ermeni Meselesi”: 1895-1912 (Osmanlı Arşiv Belgeleri)] / Edotors: Q.Shukurov, V.Qafarov. Baku: TEAS Press (in Turkish).
Alyılmaz, S. (2015). On the history of Borchali Karapapaks/Terekemes [Borçalı Karapapaklarının/Terekemelerinin tarihine dair]. Yeni Türkiye Dergisi, 21(78), 179-182 (in Turkish). Central Historical Archive of Georgia (CHAG), Fund 13, List 6, Dossier № 684.
Encyclopedia of the Azerbaijan People's Republic (2004) [Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası]. Volume I / Editor: Y.Mahmudov. Baku: Lider Press (in Azerbaijani). Hacılar, V. (2003). Kachak movement in Borchali in the XIX century [XIX yüzillikdə Borçalıda qaçaqlıq hərəkatı]. Tbilisi (in Azerbaijani).
Makharadze, F. (1932). 1905 in Transcaucasia [ფილიპე მახარაძე. 1905 წელი ამიერკავკასიაში]. Tiflis: Sakhelgami Press (in Georgian)
Novoye Obozreniye [Новое обозрение] newspaper, 1905.
Swietochowski, T. (2000). Russia and Azerbaijan: a borderland in transition [Rusiya və Azərbaycan: dəyişən sərhədlər]. Baku: Khazar University Press (in Azerbaijani).
Tiflisskiy Listok [Тифлисский листок] newspaper, 1905.
Tsnobis Purtseli [ცნობის ფურცელი] newspaper, 1905.
Valehoğlu, F. (2005). Karapapakhs and their nineteenth-century military history [Qarapapaqlar və onların XIX əsr hərb tarixi]. Baku: Seda Press (in Azerbaijani).
Valehoğlu, F. (2012). The First Russian revolution and the First Armenian-Turkish conflict of the XX century in the southern Caucasus [Birinci Rus devrimi ve Güney Kafkasya`da XX. yüzyilin ilk Ermeni-Türk münakaşasi]. [International Journal of Turkish Literature Culture Education], 2, 275-283 (in Azerbaijani).
Vozrojdeniye [Возрождение] newspaper, 1905.