TÜRK EDEBİYATININ BAZI DÖNEMLERİNDEN SEÇİLEN ÖRNEKLER IŞIĞINDA “ARZ-I HÂL” KAVRAMINA GENEL BİR BAKIŞ

Çok yönlü ve gelişmiş bir sistem olan dil, insanlığın duygu ve düşüncelerini aktarmada bir araç, geçmiş ile gelecek arasında bir köprü görevini görmüştür. İnsanlığın her türlü yaratımlarını dil ile anlatmak ve anlamak mümkündür. Dil, düşüncenin aynası, elbisesi olmuş ve insana özgü her ihtiyacı karşılamada en etkili yol ve vazgeçilmez bir unsur olarak değerlendirilmiştir. İç dünyasının oluşmasında, akla gelen hususların sıralanmasında, iletilmesinde dilin önemli bir katkısı vardır. İnsan bilincinde yer edinen, anne ve yakın çevreden edinilen ve toplumla güçlü bağlar kurmayı sağlayan ana dili ile insanın iç dünyası, arzuhâli en etkili şekilde ortaya konulur. Bu çalışmada bir isteği, şikâyeti, vaziyeti konu alan arzuhâlin resmî makamlara sunulan imzalı bir dilekçe oluşuna, bir meslek olarak arzuhâlciliğe, arz ve rica durumuna değinilmiştir. Hayatın içinde, kültür ve gelenekte önemli yer teşkil eden “arz-ı hâl” kavramının önemi ve kavramın kişinin iç dünyasını yansıtmada bir rahatlama unsuru olduğu belirtilmiştir. Arz-ı hâl, Türk edebiyatının bazı dönemlerinden seçilmiş örneklerle vurgulanmış ve bu kavram hakkında farkındalık oluşturulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

arz-ı hâl, arz etmek, iç dünyası, türkü, edebiyat.

A General Overview of the Concept of “Petition” in the Light of Examples Compiled from Some Periods of Turkish Literature

Language that is a versatile and developed system served as a tool for conveying the feelings and thoughts of humanity and as a bridge between the past and the future. It is possible to describe and understand all kinds of creations of humanity by language. Language was the mirror and dress of thought and was evaluated as the most effective way and an indispensable factor in fulfilling every human need. Language plays an important role in the formation of inner world, in ordering and conveying the subjects which come to minds. Our mother language that has a place in human consciousness, is acquired from mother and close environment, and enables to establish strong ties with the society reveals effectively inner world and petition of humanbeing. In this study, it was mentioned that the petition which is about a request, complaint and situation, signed petition that submitted to the official authorities, being a petition-writer which is seen as a profession, and the situation of submission and request. It was stated that the concept of "petition", which has an important place in life, culture and tradition, is a factor of relaxation in reflecting the inner world of the person. Petition was emphasized with selected examples from some periods of Turkish literature and it was aimed to raise awareness on this subject.

Keywords:

petition, submit, inner world, folk song, literature.,

PDF

___

Aydıner, M. (2016). Dönemin Kaynakları ve Arşiv Belgilerine Göre Koca Râgıb Mehmed Paşa’ya Dâir Bir Portre Denemesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 4, s. 1-36.
Batislam, H. D. (2008). Divanlardaki Manzum Arz-ı Hâller. Turkish Studies, 3/1, s. 209-218.
Bezirci, A. (1983). Ahmet Haşim Hayatı, Şairliği ve Seçme Şiirleri. İstanbul: Bilpa Yayıncılık.
Bilgin, A. A. (2014). Türk Tasavvuf Edebiyatının Mahiyeti. Türkiyat Mecmuası, S. 1, s. 1-13.
Cengiz, D. (2022). Pir Sultan İzleği. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, S. 37, s. 129-138.
Ceran, D. (2007). Cahit Zarifoğlu’nun Menziller Şiirine Bir Bakış. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 18, s. 181-186.
Dilaçar, A. (1995). Kutadgu Bilig İncelemesi, Ankara: TDK Yayınları.
Doğan, M. N. (2009). Fatih Divanı ve Şerhi, İstanbul: Yelkenli Yayınevi.
Düzdağ, M. E. (2014). Safahat Mehmet Âkif Ersoy, İstanbul: İnkılâp Yayıncılık.
Eckmann, J. (1988). Çağatayca El Kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Enginün, İ. (1982). Abdülhak Hâmid Tarhan Bütün Şiirleri-2. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Ergin, M. (1995). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Eş, A. (2018). Sezai Karakoç ve Cahit Zarifoğlu’nun Şiirlerindeki Ortak Temaların Mukayesesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Göçgün, Ö. (1987). Ziya Paşa. İzmir: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Karaer, M. N. (1988). Karacaoğlan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Kaplan, M. (2013). Şiirin Sultanı Bâkî. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
Kesik, B. (2009). Koca Râgıb Paşa’nın Şiirlerinde Sebk-i Hindî Tesiri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, S. 2, s. 150-169.
Kınay, N. (2013). Sanat Eserinde Bir Değer Olarak Güzelliğin Açılımı: Nedim’in “Bir Safâ Bahş Edelim Gel Şu Dil-i Nâşâda” Şarkısı, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 50, s. 181-192.
Korkmaz, F. (2016). Ziyâ Paşa’nın Arz-ı Hâl’i Üzerine Bir Değerlendirme. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, S. 4, s. 53-65.
Mazıoğlu, H. (1986). Fuzûlî ve Türkçe Divanı’ndan Seçmeler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Mirzaoğlu, F. G. (2019). Gurbet Türkülerinde İstanbul İmgesi: “Yârim İstanbul’u Mesken mi Tuttun”. Folklor/edebiyat, S. 100, s. 849-859.
Ocak, T. (2002). XVII. Yüzyıl Şâiri Nefî ve Kaside. Türkbilig, S. 3, s. 63-82.
Özdemir, M. (2007). Yahya Kemal ve Geleneği Yanlış Yerde Arayan İki Edebî Topluluk: Nev-Yunanîler ve Nâyiler. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 14, s. 252-265.
Şenderin, Z. (2012). Turgut Uyar: Sanat Hayatı ve Eserleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 1, s. 143-162.
Topallı, E. (2010). 19. Yüzyıldan Günümüze Arzuhalciler: Oryantalist Resimler Paralelinde Tarih ve Sosyolojik Arka Plan. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 18, s. 61-85.
Uçman A. ve Akay H. (2007). Rübâb-ı Şikeste Tevfik Fikret. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Uyar, T. (2017). Büyük Saat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Üst Erdem S. (2022). Fuzûlî’den Erzurumlu Emrah’a ve Sümmânî’ye İzler. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 40, s. 204-234.
Yeni, E. B. (2021). Tevfik Fikret’in Şiirlerinde En Sık Geçen On Kavram ve Bunlardan “Hayat”ın Kavram Alanı. Kültürk Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 4, s. 221-239.
Yıldız, E. (2019). Küçük Mesnevilerle Yazılan Arz-ı Hâller. Estad Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 2, s. 988-1035.
Yıldız, M. (2009). Yûnus Emre Külliyatı. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 15, s. 189-191.
Yılmaz, S., Çalkan R. (2018). Duygu ve Düşüncelerin Dili Türküler Üzerinden Anadolu Halkının Kader Algısı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 60, s. 1328-1338.
Zarifoğlu, C. (2017), Şiirler. İstanbul: Beyan Yayınları.
Acep kime arz eylesem hâlimi. (2016). Erişim adresi: https://www.repertukul.com/ACEP-KIME-ARZ-EYLESEM-HALIMI-4477
Akkuş, M. (2018). Nefi Divanı. Erişim adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/57741,nefi-divanipdf.pdf?0
Arz eyledim dostu görmeye geldim. (2016). Erişim adresi: https://www.repertukul.com/ARZEYLEDIM-DOSTU-GORMEYE-GELDIM-1453
Arzuhâl için sultana geldim. (2016). Erişim adresi: https://www.repertukul.com/ARZUHAL-ICIN-SULTANA-GELDIM-2256
Bir mektup yazayım gül yüzlü yâre. (2016). Erişim adresi: https://www.repertukul.com/BIR-MEKTUP-YAZAYIM-GUL-YUZLU-YARE-427
Kaçalin, M.S. (?). Kutadgu Bilig. Erişim adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10716,yusufhashacibkutadgubiligmustafakacalinpdf.pdf?