Özel Yetenekli Öğrencilerin Okul Ortamında Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Araştırmanın amacı, özel yetenekli öğrencilerin okul ortamında yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara getirdikleri çözüm önerilerini belirleyerek hayallerindeki okul modeline ilişkin görüşlerini almaktır. Bu amaç kapsamında özel yetenekli öğrencilerin okul ortamı, öğretmenleri ve arkadaşlarına dair algıları, sorun yaşadıkları konular ve baş etme yolları üzerine öğrenci görüşlerine başvurulmuştur. Araştırmanın katılımcıları basit rastgele örnekleme ile belirlenmiş olup ilkokul ve ortaokul kademesinde eğitim gören 13 kız, 13 erkek öğrenciden oluşmaktadır. Veriler, özel yetenekli öğrencilerle bire bir görüşmeler yoluyla yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak elde edilmiş ve betimsel içerik analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanın katılımcıları eğitim ortamlarında sorun yaşadıklarını; bu sorunların akran grubu, öğretmen ve okul ortamına bağlı sorunlar olduğunu ve bu sorunlarla yine akranları, aileleri ve öğretmenlerinden destek alarak ya da bireysel çözümler üreterek baş etmeye çalıştıklarını ifade etmişlerdir. Katılımcılar hayallerindeki okul sürecinde ise yetenek derslerinin olmasını, eşitlikçi, sosyal ve demokratik bir ortamın oluşmasını ve ödev ve sınavların olmamasını istediklerini belirtmişlerdir. Elde edilen bulgular kapsamında özel yetenekli öğrencilerin yetenek ve ilgilerine yönelik ekstra dersler, etkinlikler ve destek hizmetlerin sağlanması; öğretmenlerine yönelik ise seminer ve hizmet içi eğitimler verilmesi önerilmektedir. Ayrıca özel yetenekli öğrencilere sahip velilerin ve eğitim paydaşlarının özel yetenek, yaşadıkları sorunlar ve olası baş etme yollarına ilişkin eğitimler almaları, akran gruplarının ise bireysel farklılıklar ve akran ilişkileri konusunda destekleyici içerikler ve rehberlik uygulamaları ile farkındalıklarının arttırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Özel yetenekli Öğrenciler, Karşılaşılan Problemler, Baş Etme Becerileri, Eğitim İhtiyacı

Challenges Faced by Gifted Students in the School Environment and Proposed Solutions

This study aims to identify the difficulties experienced by gifted students in the school environment and gather their proposed solutions, with the ultimate goal of understanding their perspectives on an ideal educational model. In pursuit of this objective, the study sought the perspectives of gifted students on their school environment, teachers, and peers, with a focus on the problems they encounter and their coping strategies. Participants in this study were selected using a simple random sampling method and consisted of 13 female and 13 male students attending primary and middle school levels. Data were obtained through one-on-one interviews with gifted students using semi-structured interview forms and analyzed using the descriptive content analysis method. Participants in the study expressed that they face challenges in educational settings, attributing these issues to problems related to their peer group, teachers, and the school environment. They also mentioned that they attempt to cope with these problems either by seeking support from their peers, families, and teachers or by developing individual solutions. In their ideal school experience, participants expressed the desire for the inclusion of talent-specific classes, the establishment of an equitable, social, and democratic environment, and the absence of homework and exams. In the context of the findings obtained, it is recommended that extra classes, activities, and support services tailored to the talents and interests of gifted students should be provided. Additionally, seminars and in-service training should be offered to teachers. Moreover, it is suggested that parents of gifted students and educational stakeholders receive education on giftedness, the challenges they face, and possible coping strategies. Furthermore, peer groups should have their awareness increased regarding individual differences and peer relationships through supportive content and guidance practices.

Keywords:

Gifted Students, Encountered Problems, Coping Skills, Educational Needs,

PDF

___

Altintas, E., & Ilgun, S. (2016). The Term" Gifted Child" from Teachers' View. Educational Research and Reviews, 11(10), 957-965. https://doi.org/10.5897/ERR2016.2762
Altun, T., & Vural, S. (2012). Bilim ve Sanat Merkezi’nde (BİLSEM) görev yapan öğretmen ve yöneticilerin mesleki gelişim ve okul gelişimine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi [Evaluation of the opinions of teachers and administrators working in Science and Art Centre (BİLSEM) about professional development and school development]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 152-177.
Altun, F., & Yazıcı, H. (2014). Perfectionism, school motivation, learning styles and academic achievement of gifted and non-gifted students. Croatian Journal of Education, 16(4), 1031-1054.
Ataman, A. (Ed.). (2009). Özel Gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş [Introduction to children with special needs and special education]. (7. Baskı) Gündüz.
Ataman, A. (Ed.). (2014). Üstün zekalılar ve üstün yetenekliler konusunda bilinmesi gerekenler [Things to know about giftedness and giftedness]. Vize.
Aydın, O., & Konyalıoğlu, P. (2011). 18-21 yaş grubu bireylerin genel zekâ düzeyleri ile psikolojik semptom düzeyleri arasındaki ilişki [The relationship between general intelligence levels and psychological symptom levels of 18-21 age group individuals]. Talent, 1(1), 77-103.
Bakioğlu, A., & Levent, F. (2013). Üstün yeteneklilerin eğitiminde Türkiye için öneriler [Recommendations for Turkey in gifted education]. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 31-44.
Balcı, F. A., & Yelken, T. Y. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin “değer” kavramına yükledikleri anlamlar [The meanings that primary school teachers attribute to the concept of "value"]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 81-90.
Bencik S. & Metin, N. (2006). Mükemmelliyetçilik ve üstün yetenekliler [Perfectionism and giftedness]. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(2), 92-105.
Branco-Illodo, I., Heath, T., & Tynan, C. (2020). “You really shouldn't have!” Coping with failed gift experiences. European Journal of Marketing, 54(4), 857-883.
Çakır-İlhan, A. (2020). Türkiye’de üstün yetenekli olmak [Being gifted in Turkey]. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 5(10), 483-494. http://dx.doi.org/10.47646/CMD.2020.219
Callard-Szulgit, R. D. (2010). Parenting and teaching the gifted. R&L Education.
Çetinkaya, Ç; Maya Çalışkan, İ., & Güngör, H. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin liderlik özelliklerinden kaynaklanan sınıf yönetimi sorunları [Classroom management problems arising from the leadership characteristics of gifted students]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (24), 7-29.
Chandra-Handa, M. (2019). Leading differentiated learning for the gifted. Roeper Review, 41(2), 102-118. https://doi.org/10.1080/02783193.2019.1585213
Çitil, M. (2018). Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitimi politikalarının değerlendirilmesi [Evaluation of gifted education policies in Turkey.]. Milli Eğitim Dergisi, 47 (Özel Sayı 1), 143-172. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/569492
Çitil, M. (2016). Üstün yetenekli öğrencilere sunulan olumlu davranışsal destek temelli problem davranışları önleyici sınıf yönetimi uygulamaları: eylem araştırması [Classroom management practices that prevent problem behaviours based on positive behavioural support for gifted students: an action research]. Doktora Tezi [Unpublished dissertation thesis], Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Coleman, L. J., & Cross, T. (2014). Is being gifted a social handicap? Journal for the Education of the Gifted, 37(1), 5-17.
Çitil, M. & Ataman, A. (2018) İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansıması ve ortaya çıkabilecek sorunlar [Reflection of behavioural characteristics of gifted students in educational environments and problems that may arise], GUJGEF 38(1): 185-231.
Damasio, A. (1999). Descartes’in yanılgısı [Descartes' fallacy]. Varlık Yayınları.
Davaslıgil, Ü. (2004). Üstün çocuklar [Gifted Childs]. I Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş̧ Makaleler Kitabı [I Turkey Gifted Children Congress Selected Papers]. Çocuk Vakfı Yayınları Cilt 63. İstanbul
Diken, İ. H. ve Batu, S. (2010). Kaynaştırmaya giriş. [Introduction to Inclusion] İ. H. Diken (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma içinde (s. 1-25). Pegem Akademi
Dill, M. (2012). Classroom behavior management for gifted and talented programs. [Retrieved from]http://www.brighthubeducation.com/teaching-gifted-students/38463-classroom-behavior-management-for-gifted-students/ sayfasından erişilmiştir.
Dixon, F. A., Lapsley, D. K., & Hanchon, T. A (2004). An empirical typology of perfectionism in gifted adolescents. Gifted Child Quarterly, 48(2), 95-106.
Doğan, S., & Kesici, Ş. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik ihtiyaçlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi [Investigating the psychological needs of gifted students according to some variables.]. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(8), 45-81.
Enns, M. W., Cox, B., & Clara, I. (2002). Adaptive and maladaptive perfectionism: Developmental origins and association with depression proneness. Personality and Individual Differences, 33(6), 921-35.
Erigüç̧, G., Şener, T., & Eriş, H. (2013). İletişim becerilerinin değerlendirilmesi: Bir meslek yüksekokulu öğrencileri örneği [Evaluation of communication skills: An example of a vocational school students]. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 16(1), 45-65.
Gardner, H. (1983). Frames of mind: the theory of multiple intelligence. Basic Book.
Girgin, D., & Şahin, Ç. (2019). Üstün yetenekli öğrencilerin “Ben ......olsaydım” etkinliğine yönelik görüşleri [Opinions of gifted students on the effectiveness “If I were ...”]. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı), 177-195. doi: 10.30855/gjes.2019.os.01.010
Guba, E. G., & Lıncoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication And Technology Journal, 30 (4), 233-252.
Güç̧yeter, Ş., Kanlı, E., Özyaprak, M., & Leana-Taşçılar, M. Z. (2017). Serving gifted children in developmental and threshold countries-Turkey. Cogent Education, 4(1), 1-16. https://doi.org/10.1080/2331186X.2017.1332839
Gündüz, T. (2010). Üstün zekâlı çocuklarda ahlak gelişimi ve eğitimi [Moral development and education in gifted children]. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 157-177.
Gürlen, E. (2021). Üstün yetenekli çocuklar ve eğitim uygulamaları [Gifted children and education practices] (2. baskı). Pegem Akademi.
Hortaçsu, N. (2002). Çocuklukta ilişkiler: Ana-baba, kardeş̧ ve arkadaşlar [Relationships in childhood: Parents, siblings and friends]. İmge Yayınevi.
Işık, E., & Metin, E. N. (2020). Üstün yeteneğin güçlükleriyle baş etmede aileye düşen sorumluluklar [Family responsibilities in coping with the difficulties of giftedness.]. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 5(10), 297-317. https://doi.org/10.47646/CMD.2020.212
Jovanovic, M. M., & Vukić, T. M. (2018). Types of support gifted students receive in school. Facta Universitatis, Series: Teaching, Learning and Teacher Education, 2(2), 125-135. https://doi.org/10.22190/FUTLTE1802125J
Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler [Difficulties that families of gifted students face]. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.
Karakuş, F. (2014). Üstün yetenekli çocukları olan anne babaların çocukların eğitimine yönelik algıları [Perception of parents who have got gifted children in their childrens education]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 289-304.
Kaymakcı, G., & Aybar, M. A. (2023). Özel yetenekli öğrencilerin duygusal tepkisellik, özyeterlik ve psikolojik kırılganlıklarının incelenmesi [Investigation of emotional reactivity, self-efficacy and psychological vulnerability of gifted students]. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 57, 2153-2175. https://doi.org/10.53444/deubefd.1328900
Kaymakcı, G., Şahin Düğenci, N., & Korkmaz, N. (2023). Determination of critical thinking dispositions and communication skills of gifted middle school students [Özel sayı]. Journal of Human and Social Sciences, 6, 335-367. https://doi.org/10.53048/johass.1357412
Klimecká, E. (2022). Advantages and Disadvantages of Being ‘Gifted’: Perceptions of the Label by Gifted Pupils. Research Papers in Education, 1-22.
Köksal, A. (2007). Üstün zekalı çocuklarda duygusal zekâyı geliştirmeye dönük program geliştirme çalışması [A program development study for developing emotional intelligence in gifted children] (Unpublished master’s thesis, İstanbul University, Institute of Social Sciences, İstanbul, Turkey) Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 219470)
Köse, N. (2015). Ergenlerde akran ilişkilerinin mutluluk düzeyine etkisi [The effect of peer relationships on happiness level in adolescents]. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü̈ Dergisi, 2(4), 1-6.
Kurnaz, A. (2014). Yirminci yılında bilim ve sanat merkezlerinin raporlar ve yönetici görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi [Evaluation of science and art centres in their twentieth year based on reports and managers' opinions]. Journal of Gifted Education Research, 2(1), 1-22.
Kuzgun, Y. (2006). Zeka ve Yetenekler. Eğitimde bireysel farklılıklar [Intelligence and Abilities. Individual differences in education] 2. Baskı. Nobel Yayın Dağıtım
Leana –Taşcılar, M.Z., ve Kanlı, E. (2014). Üstün zekâlı ve normal gelişim gösteren çocukların, mükemmeliyetçilik ve öz-saygı düzeylerinin incelenmesi [Investigation of perfectionism and self-esteem levels of gifted and normally developing children]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, 47(2), 1-20
Levent, F. (2020). Üstün yetenekli çocukları anlamak: Üstün yetenekli çocuklar sarmalında aile, eğitim sistemi ve toplum [Understanding gifted children: Family, education system and society in the spiral of gifted children] (4. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
Levent, F. (2013). Üstün yetenekli çocukları anlamak [Understanding gifted children]. Nobel Yayıncılık
Levent, F. (2011). Üstün Yetenekli Çocukların Hakları El Kitabı: Ana baba ve öğretmenler için [Handbook on the Rights of Gifted Children: For parents and teachers.]. Çocuk Vakfı Yayınları. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi. İstanbul.
Lumpkin, A. (2013). Teachers as role models teaching character and moral virtues. Journal of Physical Education, Recreation & Dance, 79(2), 45-50. https://doi.org/10.1080/07303084.2008.10598134
Markusic, M. (2019). Unusual behaviors of gifted students: Disciplining gifted children. Retrieved from http://www.brighthubeducation.com/teaching-giftedstudents/49993-disciplining-bad-behavior-in-gifted- children/
McCulloch, A. C. (2010). How stakeholders perceive gifted education: A study of beliefs held by stakeholders in elementary gifted education programs [Doctoral dissertation, Capella University]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis. Sage Publications.
Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2019). T.C. Resmi Gazete, (30879), 5 Eylül 2019, 17-34. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/09/20190905-6.htm
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (ÖEHY) [Special Education Services Regulation]. (2018). T.C. Resmî Gazete [Official Gazette of Turkish Republic]. (30471), July 7, 2018. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
Öpengin, E., & Sak, U. (2012). Üstün zekâlı öğrencilerin bakış̧ açısıyla üstün zekâ etiketinin öğrencilerin çeşitli algıları üzerindeki etkileri [Effects of gifted label on gifted students’perceptions]. Turkish Journal of Giftedness & Education, 2(1), 37-59.
Özbay, Y. (2013). Üstün yetenekli çocuklar ve aileleri. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını. PDF kitap. ISBN: 978-605-4628-54-4
Peterson, J. S., & Moon, S. M. (2008). Counseling the gifted. In S. I. Pfeiffer (Ed.), Handbook of giftedness in children: Psycho-educational theory, research, and best practices (pp. 223-246). Springer.
Pfeiffer, S. I., & Stocking, V. B. (2000). Vulnerabilities of academically gifted students. Special Services in the Schools, 16(2), 83–93.
Pfeiffer, S. I. (2003). Challenges and opportunities for students who are gifted: What the experts say. Gifted Child Quarterly, 47(2), 161-169. https://doi.org/10.1177/001698620304700207
Peterson, J. S. (2007). A developmental perspective. In S. Mendaglio & J. S. Peterson (Eds.), Models of counseling gifted children, adolescents, and young adults (pp. 97-126). Waco, TX: Prufrock Press Inc.
Reis, S. M., & Renzulli, J. S. (2004). Current research on the social and emotional development of gifted and talented students: Good news and future possibilities. Psychology in the Schools, 41(1), 119–130.
Renati, R., Bonfiglio, N. S., & Pfeiffer, S. (2017). Challenges raising a gifted child: Stress and resilience factors within the family. Gifted Education International, 33(2), 145-162.
Renzulli, J.S. (1998). The three-ring conception of giftedness. In S.M. Baum, S.M. Reis, & L.R. Maxfield (Eds.), Nurturing the gifts and talents of primary Grade student (pp.1-27). Creative Learning Press.
Renzulli, J. S. (2000). The identification and development of giftedness as a paradigm for school reform. Journal of Science Education and Technology, 9(2), 95-114.
Robinson, N. M. (2008). The Social World of Gifted Children and youth. In S. I. Pfeiffer (Ed.), Handbook of giftedness in children: Psychoeducational theory, research, and best practices (pp. 33-51). Springer.
Sak, U. (2010). Üstün zekâlılar (özellikleri, tanılanmaları eğitimleri) [Gifted children: Characteristics, identification, and education]. Maya Akademi
Sak, U. (2017). Üstün zekâlılar: Özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri [Gifted children: Characteristics, identification, and education]. Vize Yayıncılık.
Saranlı, A. G. (2017). Eş zamanlı olmayan gelişimin üstün yetenekli çocuklardaki görünümü üzerine bir örnek olay çalışması [A case study on the manifestation of asynchronous development in gifted children asynchronous development in gifted children]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 89-108. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.300060
Saranlı, A. G., & Metin, N. (2014). The Effects of the SENG Parent Education Model on Parents and Gifted Children. Education and Science, 39(175), 1-13.
Shechtman, Z., & Silektor, A. (2012). Social competencies and difficulties of gifted children compared to nongifted peers. Roeper Review, 34(1), 63-72. doi: 10.1080/02783193.2012.627555
Sternberg, R. J. (2003). Giftedness according to the theory of successful intelligence. N. Colangelo & G. Davis (Eds.), Handbook of gifted education. Allyn & Bacon.
Sternberg, R. J. (1999). A triarchic approach to the understanding and assessment of intelligence in multicultural populations. Journal of School Psychology, 37(2), 145-159.
Tannenbaum, A. J. (2003). Nature and Nurture of Giftednes. In N. Colangelo, G. Davis (Ed.), Handbook of Gifted Education, (45–59). Allyn and Bacon.
Thorndike, E. L. (1920). Intelligence and its uses. Harper's magazine, 140, 227-235.
Wechsler, D. (1943). Non-intellective factors in general intelligence. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 38(1), 101.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri [Qualitative Research Methodology in Social Sciences]. Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.