Gürsel ÇETİN, Pınar HEPHIZLI GÖKSEL, Cemil HANTAŞ, Mehmet Emin AKÇAY

Akdeniz meyvesineği, Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae)’nin Marmara Bölgesi Meyve Bahçelerine Bulaşma Yolları, Kışlama Durumu ve Alınması Gerekli Önlemler

Akdeniz meyvesineği, Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae), ticari değer taşıyan birçok meyve türünün önemli bir zararlısıdır. Bazı ülkelerin karantina listesinde yer alan bu zararlı kayda değer ekonomik kayıplara yol açabilmektedir. Daha çok tropik ve subtropik bölgelerde yaygın olan Akdeniz meyve sineğine Marmara Bölgesinde de rastlanılmıştır. Bu çalışma Akdeniz meyvesineğinin Marmara Bölgesi (Bursa, Kocaeli ve Yalova)’ndeki meyve bahçelerine bulaşma yollarını, kışlama durumunu ve alınması gerekli önlemleri belirlemek amacıyla ele alınmıştır. Bulaşma yolları; sebze-meyve hallerine ve şehirlerarası yol yakınındaki konukçu meyve türlerinin bulunduğu bahçelere asılan para-feromon trimedlure’lu delta tipi tuzaklarda ergin takibi, meyvelerde vuruk kontrolü ve vuruklu meyvelerin de laboratuvarda kültüre alınmasıyla belirlenmiştir. Kışlama durumu ise toprak örneklemesi, yumurta ve larva ile bulaşık meyvelerin bahçede tel kafes altına bırakılması, laboratuvar koşullarında elde edilen pupaların saksı içerisinde tel kafes altına konulması, konukçu meyve ağaçlarının taç iz düşümünü kapsayacak şekilde tel kafes altına alınması ile araştırılmıştır. Marmara Bölgesinde 2015 - 2018 yılları arasında yürütülen bu çalışmada tuzaklarda ilk erginler sebze - meyve hallerinde mayıs-haziran, meyve bahçelerinde ise temmuz-ağustos-eylül aylarında görülmüştür. Meyve bahçelerinde yoğun yakalanma ekim ayının üçüncü haftasında, son yakalanma aralık ayının ikinci haftasında gerçekleşmiştir. Çalışma sonucunda zararlının Marmara Bölgesine Akdeniz ve Ege Bölgesinden ticari amaçla getirilen larva veya yumurta ile bulaşık meyveler ile taşındığı kanısına varılmıştır. Ayrıca, zararlının bölge koşullarında kışı toprakta pupa veya meyve içerisinde larva döneminde geçirdiğine dair bir bulgu elde edilmemiştir. Zararlının bölgeye bulaşmaması ve yerleşmemesi için iç karantina önlemlerinin alınması, meyve-sebze hallerinde sanitasyonun sağlanması, hasat sonrasında yere dökülen ve dalda bırakılmış ticari değer taşımayan meyvelerin imhası gibi kültürel ve yasal önlemlerin alınması önemli bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Ceratitis capitata, Kışlama, Bulaşma yolları, Marmara Bölgesi

The Transmission Pathways of the Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata (Wiedemann), (Diptera: Tephritidae) into Fruit Orchards of the Marmara Region, Capacity of Overwintering and the Precautions Should Be Taken

The Mediterranean fruit fly (medfly), Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae), is a significant pest of many commercially valuable fruit species. It is on the quarantine list of some countries and can lead to significant economic losses. Medfly, more common in tropical and subtropical regions, has also been noticed in the Marmara Region. This study was executed to ascertain the medfly's transmission pathways to the orchards in the Marmara Region (Bursa, Kocaeli, and Yalova Provinces), whether it will survive in the winter or not, and the necessary precautions to be taken. Transmission pathways were determined by monitoring adults captured on the delta-type traps with parapheromone (trimedlure) placed into the fruit-vegetable wholesale market area and orchards close to intercity roads weekly, examining infested fruits and obtaining adults from infested fruits in the laboratory. In relation to overwintering studies, soil samples were taken; fruits containing egg and larvae were placed in a cage with wire mesh in orchards; the pupae obtained in laboratory conditions were placed in pots under a wire cage; some host fruit trees were enclosed in cages with wire screen to cover the crown ridge. In this study, the first adults in the traps were caught in the wholesale vegetable and fruit places in May and June, and in the orchards in July, August, and September in the Marmara Region from 2015 to 2018. Intensive having captured in orchards appeared in the third week of October, and the last catching occurred in the second week of December. As a result of the study, it was concluded that the pest is transported to the Marmara Region by the larvae or egg-contaminated fruits brought from the Mediterranean and Aegean Regions for commercial purposes. In addition, regarding the medfly’s overwintering ability, no evidence was revealed that it could last the winter as a pupa in the soil or a larva in fruit under local climatic conditions. The results indicate that if legal and cultural measures are implemented, such as national quarantine, hygienic fruit and vegetable markets, and destroyed non-commercially valued fruits dumped on the ground and left on the branch, it will be possible to prevent the transmission and settlement of the medfly into the region.

Keywords:

Ceratitis capitata, Capacity of overwintering, Transmission pathways, Marmara Region,

PDF

___

Anonim, (2008). Zirai mücadele teknik talimatları, Subtropik meyve zararlıları. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, Cilt 5, 301 s.
Başpınar, H., Çakmak, İ., Koçlu T., & Başpınar, N. (2009). Aydın ili meyve bahçelerinde Akdeniz meyve sineği, Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae)’nin biyo-ekolojisi, zararı, yayılışı ve turunçgil bahçelerinde savaşımı üzerinde çalışmalar. http://ulakbim.tubitak.gov.tr, Proje no: 105 O 178, Sonuç raporları, 47 s. [Erişim tarihi. 05.11.2018].
Bateman, M. A. (1972). The ecology of fruit flies. Annual Review Entomology, 17, 493-518. https://doi.org/10.1146/annurev.en.17.010172.002425.
Bircan, B., Koca, A. S., & Kaçar, G. (2020). Akdeniz meyvesineği (Ceratitis capitata Wiedemann)(Diptera: Tephritidae)’nin tanımı, dağılımı, biyolojisi, zararı ve mücadele yöntemleri. Journal of the Institute of Science and Technology, 10(4), 2353-2365. https://doi.org/10.21597/jist.691427.
Boller, E. F., & Remund, U. (1987). Qualitative and quantitative life-table studies in Rhagoletis cerasi L. in Northwest Switzerland. Fruit flies of economic importance. Proceedings of the CEC/IOBC International Symposium, April 7-10. Rome, Italy.
Buğday, M., & Keçeci, M. (2020). Studies on some bio-ecological parameters and damage status of Mediterranean fruit fly in Elazığ and Malatya province. Horticultural Studies, 37 (1), 64-75.
Carey, J. R. (1984). Host-specific demographic studies of the Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata. Ecological Entomology, 9, 261-270. https://doi.org/10.1111/j.1365-2311.1984.tb00850.x.
Christenson, L. D., & Foote, R. H. (1960). Biology of fruit flies. Annual Review Entomology, 5, 171-192. https://doi.org/10.1146/annurev.en.05.010160.001131.
Demirdere, A. (1961). Studies on biology and control of Mediterranean fruit fly in Çukurova Region [PhD. Thesis]. Ankara University, Ankara.
Elekçioğlu, N. Z. (2009). Akdeniz meyvesineği. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 2(1), 61-65.
Elekçioğlu, N. Z. (2013a). Fruit flies of economic importance in Turkey, with special reference to Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata (Wied.) Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 6 (2): 33-37.
Elekçioğlu, N. Z. (2013b). Current status of Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae), in Turkey. Integrated control in citrus fruit crops, IOBC-WPRS Bulletin, 95, 15-22.
EPPO, (2011). EPPO Global Database, OEPP/EPPO, Bulletin OEPP/EPPO Bulletin. https://gd. eppo. int/ taxon/CERTCA/documents. Pdf [Erişim Tarihi: 05 Kasım2018].
EPPO, (2018). EPPO Global database, Datasheet on Ceratitis capitata. https://gd. EPPO. int/ taxon/CERTCA/documents. Pdf [Erişim Tarihi: 05 Kasım 2018].
Gençer, N. S., Coşkuncu, K. S., & Kumral, N. A. (2005). Bursa ilinde incir bahçelerinde görülen zararlı ve yararlı türlerin saptanması. On dokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 24-30.
Greenberg, A. (1960). A stately approach for the Mediterranean fruit fly control. Hassadeh, 40, 1184-1185.
Inmaculada E. P. M. (2010). Biology studies and improvement of Ceratitis Capitata (Wiedemann) mass trapping control technique [Ph.D. thesis]. School of Agricultural and Forestry Engineering, Universıty of Lleida, Spain.
Israely, N., Ritte, U., & Oman, S. D. (2004): Inability of Ceratitis capitata (Diptera: Tephritidae) to overwinter in the Judean hills. Journal Economical Entomology, 97(1), 33-42. https://doi.org/10.1093/jee/97.1.33.
İleri, M. (1961). Türkiye’de Akdeniz meyve sineği durumu ve mücadelesi. Tarım Bakanlığı, Ankara Zirai Mücadele Enstitüsü Müdürlüğü. Yayını, Ankara, 38 s.
Kahyaoğlu, M. & Gürkan, M. O. (2010). Akdeniz meyvesineği [Ceratitis capitata Wiedemann, 1824 (Diptera: Tephritidae)] için yeni hazır yem formülasyonlarının geliştirilmesi. Türkiye Entomoloji Dergisi, 35(3), 485-494.
Kaya, T., & İpekdal, K. (2018). Akdeniz meyvesineği, Ceratitis capitata (Diptera: Tephritidae)’nın Kırşehirde’ki ilk kaydı ve barkodlanması. Mediterranean Agricultural Sciences, 31(2): 101-105.
Kızılyamaç, S. (2016). Farklı yükseltilerdeki Akdeniz meyvesineği, Ceratitis capitata Wiedemann (Diptera: Tephritidae) popülasyonlarının biyo - ekolojisi üzerine araştırmalar [Yüksek Lisans Tezi[. Çukurova Üniversitesi, Adana.
Liquido, N. J., Shinoda, L. A., & Cunningham, R. T. (1991). Host plants of Mediterranean fruit fly: an annotated world review (miscellaneous publication 77). Entomological Society of America, 52.
Malacrida, A. R., Gomulski, L. M., Bonizzoni, M., Bertin S., Gasperi, G. & Guglielmino C. R. (2007). Globalization and fruitfly invasion and expansion: the medfly paradigm. Genetica, 131, 1–9. https://doi.org/10.1007/s10709-006-9117-2.
Papadopoulos, N. T., Katsoyannos, B. I., Kouloussis, N. A., Hendrichs, J., Carey, C. R., & Heath, R. R. (2000). Early detection and population monitoring of Ceratitis capitate (Diptera: Tephritidae) in a mixed-fruit orchard in Northern Greece. Journal.
Papadopoulos, N. T., Katsoyannos, B. I., Carey, J. R. (1998). Temporal changes in the composition of the overwintering larval population of the Mediterranean fruit fly (Diptera: Tephritidae) in Northern Greece. Annals of the Entomological Society of America, 91, 430–434. https://doi.org/10.1093/aesa/91.4.430.
Papadopoulos, N. T., Carey, J. R., Katsoyannos, B. I., & Kouloussıs, N. A. (1996). Overwintering of the Mediterranean fruit fly (Diptera: Tephritidae) in Northern Greece. Annals of the Entomological Society of America, 89, 526–534. https://doi.org/10.1093/aesa/89.4.526.
Ricalde, M. P., Nava, D. E., Loeck, A. E., & Donatti, M. G. (2012). Temperature-dependent development and survival of Brazilian populations of the Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata, from tropical, subtropical and temperate regions. Journal of Insect Science, 12(1), 33. https://doi.org/10.1673/031.012.3301.
Rivnay, E. (1954). The Mediterranean fruit Fly, Ceratitis capitata Wied.; studies on its toxicants, mass migration, and control in Israel. Ktavim 4, 3-38.
Özkan, C. (1993). Doğu Akdeniz bölgesinde Akdeniz meyve sineği, Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae)’nın konukçu değişimi üzerinde araştırmalar [Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi, Adana.
Satar, S., G. Tiring, D. İşpınar, & Algan, A. R. (2016). Ceratitis capitata Wied. (Diptera: Tephritidae)’nın altıntop bahçelerinde popülasyon dalgalanması ve sıcaklığın gelişimine etkisi. Bitki koruma Bülteni, 56(4), 429-440. https://doi.org/10.16955/bkb.00044.
Tamer, E., & Yıldırım, E. (2023). Iğdır ili meyve bahçelerinde Ceratitis capitata (Wiedemann, 1824) (Diptera: Tephritida)’nın popülasyon gelişimi, yoğunluğu ve bulaşıklık oranının belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 26 (3) , 560-569. DOI: 10.18016/ksutarimdoga. vi.1155618.
Tiftikci, P. (2020). Akdeniz meyve sineği Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae)’nın elma bahçelerinde popülasyon değişimleri üzerinde araştırmalar. Mediterranean Agricultural Sciences, 33 (2) , 201-206 . DOI: 10. 29136/mediterranean.701455.
Tiring, G. & Satar, S. (2017). Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera: Tephritidae)’nın bazı meyve bahçelerinde popülasyon dalgalanması. Türkiye Entomoloji Bülteni, 7(3), 29-37. https://doi.org/10.16969/entoteb.381234.
Tiring, G. (2015). Ceratitis capitata Wied. (Diptera: Tephritidae)’nın Balcalı (Adana)’da farklı meyve bahçelerindeki popülasyon dalgalanması ve laboratuvar koşullarında sıcaklığın gelişme süresine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi, Adana.
Thomas, M. C., Heppner, J. B., Woodruff, R. E., Weems, H. V., Steck, G. J., & Fasulo, T. R. (2007). Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata (Wiedemann) (Insecta: Diptera: Tephritidae). University of Florida, IFAS Extension EENY, 214-219. https://doi.org/10. 32473/edis-in371-2001.
Tosun, A. (2016). Doğu Akdeniz bölgesi yayla ve ova bölgesindeki Ceratitis capitata Wiedemann (Diptera: Tephritidae) popülasyonlarının mitokondriyal DNA bölgelerindeki (COI-COII) varyasyonların araştırılması [Yüksek Lisans Tezi], Çukurova Üniversitesi, Adana.
TUİK, (2021). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr. [Erişim Tarihi: 14 Temmuz 2022].
Zeki, C., Er, H., Özdem, A., & Bozkurt, V. (2008). Distribution and infestation of Mediterranean fruit fly (Ceratitis capitata Wied.) (Diptera: Tephritidae) on pome and stone fruits in Isparta and Burdur provinces (Turkey). Munis Entomology and Zoology, 3(1), 231-238.