KAMAN ÖMERHACILI GEÇ DOĞU ROMA DÖNEMİ İSKELETLERİNİN PALEOANTROPOLOJİK ANALİZİ
Kaman/Ömerhacılı Köyündeki kurtarma kazısı neticesinde Geç Roma mimarisi özelliklerini gösteren şapel olarak değerlendirilebilecek bir yapının içinde inhumasyon ve dorsal tarzında 2 yetişkin, 6 çocuk ve 4 fetüse ait gömülere rastlanılmıştır. Her ne kadar popülasyon toplumun genelini yansıtamayacak kadar az sayıda olsa da bulgular oldukça önemli ve dikkat çekicidir. Aneminin sorumlu olduğu porotic lezyonlarından cribra orbitalia, porotic hyperostosis ve ek olarak çevresel stresin veya genetik faktörlerin ya da her ikisinin bir göstergesi olarak kabul edilen gelişim bozukluğunu iyi yansıtan hypoplasia ve kök displazisi önemli patolojik bulgulardandır. Ağız ve diş sağlığına ait ilk veriler bin yıl önceki Ömerhacılı toplumunda tarımsal ağırlıklı bir beslenmenin hâkim olduğunu göstermektedir. Ele geçen buluntular arasında çocuk ve bebek ölüm oranlarının yüksek olmasının yanı sıra, yetişkinlerde de görülen genel sağlık sorunları Ömerhacılı bireylerinin yaşam koşullarının sağlıklı olmadığını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler:
Paleopatoloji, paleodemografya
___
- ANGEL, J. L. (1966). Porotic hyperostosis, anemias, malarias, and marshes in the prehistoric eastern Mediterranean. Science, 153, 760–763.
- ANGEL, J.L. (1969). The Bases Of Paleodemography. American Journal Of Physica Antropology 30:427-438
- AUFDERHEİDE, C. A. and RODRIGUEZ-MARTIN, C. (2006). The Cambridge Encyclopedia Of Human Paleopathology, Cambridge University Press, U.K.
- BRİİCKLEY M.B. (2018). Cribra Orbitalia And Porotic Hyperostosis: A Biological Approach To Diagnosis. Am J Phys Anthropol. 2018 Dec;167(4):896-902.
- BROTHWELL, D. R. (1981). Digging Up Bones (3rd Ed.). Ithaca, Ny: Cornell University Press.
- BUİKSTRA, J. E., and UBELAKER, D. H. (1994) Standards For Data Collection From Human Skeletal Remains. Fayetteville, Ar: Arkansas Archaeological Survey
- BOUVİLLE, C. (1983). Les Restes Humains Mesolithiques De I’abri Corbille, Istres (Bouches-Du-Rhone), Bulletins Et Memoires De La Societe, D’anthropologie De Paris, 13: S. 89-110.
- ENSOR B.E. and IRİSH J.D. (1995). Hypoplastic area method for analyzing dental enamel hypoplasia. American Journal of Physical Anthropology 98(4):507-17
- ERKMAN, A. C. (2019). Doğu Anadolu Ortaçağ Ve Demir Çağı Toplumlarında Ağız ve Diş Sağlığı, Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık. Ankara.
- ERKMAN A.C., İLBEY S. ve GÖKKURT S.T. (2017). Kütahya Müzesi 2016 Yıllığı, Domaniç Anıtsal Tonozlu Mezar İskeletlerinin Ağız e Diş Sağlığı İle Mine Hipoplazilerinin İncelemesi. Ed.:Serdar Ünan, Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık, Ankara.
- GÜLHAN A. ve SANDALLI N. (1989). Kök Dentin Displazisi. İ.Ü.Dişhekimliği Fakültesi Dergisi 23 (1):33-37.
- GOODMAN, A.H. (1989). Dental Enamel Hypoplasias İn Prehistoric Populations." Advances İn Dental Research :265-271.
- GOODMAN, A. AND ROSE, J. C. (1990). Assessment Of Systemic Phy-siological Perturbations From Dental Enamel Hypoplasias And As¬sociated Histological Structures, Yearbook of Physical Anthropo¬logy, 33, S. 59-110.
- GOODMAN, A.H., MARTINEZ, C. and CHAVEZ, A. (1991). Nutritional Supplementation and the Development of Linear Enamel Hypoplasias in Children from Tezonteopan, Mexico. American Journal of Clinical Nutrition, 53(3), 773-781.
- HİLLSON, S. (1996). Dental Antropology, Cambrige University Press, First Edition.
- HİLLSON, S. (2005). “Teeth”, Cambrige University Press, Second Edition.
- KAUR, H., JİT I. (1990). Age Estimation From Cortical Index Of The Human Clavicle İn Northwest Indians, American Journal Of Physical Anthropology, 83, Massachusetts, S. 297-305.
- ORTNER. D. J. (2003). Identification Of Pathological Conditions İn Human Skeletal Remains,San Diego.
- RAYMOND L.B. and MERLE E.M. (1980). Textbook Opf Periatric Detisty Ed. William And Wilkins Comp. Baltimore Usa.
- ROBERTS, C. and MANCHESTER. K. (2007). The Archaeology Of Disease, Ithaca-New York.
- UBELAKER, D. H. (1999). Human Skeletal Remains: Excavation, Analysis, İnterpretation (3rd. Ed.). Washington, Dc:Taraxacum.
- WALKER P.L, BATHURST R., RİCHMAN R., GJERDRUM T. and ANDHRUSKO V.A. (2009). The Causes of Porotic Hyperostosis and Cribra Orbitalia: A Reappraisal of The Iron-Deficiency-Anemia Hypothesis. J Phys Anthropol. 139 (2):109-125.
- WHİTE, T. D., BLACK, M. T. and FOLKENS, P. A. (2012). Human Oste¬ology, Third Edition, Academic Press, Usa.
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Abdurrahim İstemi SAYLAM