Lisans Programlarındaki Tarih Derslerinde Birinci El Kaynakların Kullanım Durumu

Bu çalışmanın amacı, lisans programlarında yer alan tarih derslerinde birinci el kaynakların kullanım durumunu tespit etmektir. Nitel veri toplama yöntem ve araçlarının kullanıldığı bu araştırmada betimsel tarama modeli benimsenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 akademik yılında Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Erzurum Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde görev yapan ve tarih derslerini yürüten toplam 27 öğretim üyesi ile bu fakültelerdeki tarih eğitimi anabilim dalı ve tarih bölümlerinin 4. sınıflarında öğrenimlerini sürdüren toplam 70 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu ve açık uçlu anket formu birlikte kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışmanın sonucunda öğretim üyelerinin derslerinde kaynakları çeşitli türlerde kullandıkları görülmüştür. Ancak bu kaynakları sınıflarda geleneksel biçimde ele aldıkları, ilgili literatürde gösterildiği üzere üst düzey düşünme becerilerinin geliştirilmesine yönelik pek kullanmadıkları tespit edilmiştir. Buna ek olarak; gerek öğretim üyelerinden gerekse öğrencilerden elde edilen bulgular; birinci elden kaynaklarla ilgili uygulamalı çalışmaların sınırlı kaldığını, öğrenci merkezli etkinliklere pek başvurulmadığını ve öğretim üyeleri tarafından daha çok görsellerinin gösterilip tanıtıldığını ortaya koymuştur. Öğretmen adaylarının aldıkları eğitimin ortaöğretim derslerinde birinci el kaynakları eğitsel amaçlı kullanmak için yeterli olmadığı görülmektedir

Anahtar Kelimeler:

Kanıt, Birinci El Kaynak, Tarihsel Kanıt

The Status of Using Primary Sources in Undergraduate History Courses

The purpose of this study is to determine the status of use of primary sources in history courses in undergraduate programs. A descriptive survey method was adopted in the study in which qualitative data collection method and tools were used. The sample of the research consisted of 27 lecturers who taught history courses in Kazım Karabekir Faculty of Education in Ataturk University, Faculty of Letters in Ataturk University and Faculty of Letters in Erzurum Technical University and 70 students who were at the 4th grade of the history education and history departments in these faculties in the 2016-2017 academic year. In the research, semi-structured interview form and open-ended questionnaire form were used together as data collection tools. The data obtained in the study were analysed via content analysis. As a result of the study, it was revealed that the lecturers in their lessons used variety of sources. However, it was determined that they used these sources traditionally in the lessons and they did not use them to develop higher-order thinking skills as explained in literature. In addition to this, the findings obtained both from the lecturers and students revealed that the practical studies about primary sources were limited, student-centred activities were not preferred much, and lecturers mostly showed visuals and introduced them. It is seen that the education that teacher candidates received is not sufficient to use primary sources for educational purposes in secondary education classes.

PDF

___

Acun, F. (2011). Tarihin kaynakları. A. Şimşek (Edt.). Tarih nasıl yazılır? Tarihyazımı için çağdaş bir metodoloji içinde (s. 119-149). İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
Alabaş, R. (2007). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde kanıt temelli öğrenme modeli: Bir eylem araştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Avcı Akçalı, A. (2019). Tarih öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27 (1), 231-246. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/458991 adresinden 5 Ocak 2020’de alınmıştır.
Black, J. & MacRaild, D.M. (2016). Tarih çalışmak (3. baskı). (N. Bozbora, çev.). Ankara: Yayınodası Yayıncılık.
Dilek, D. & Yapıcı, G. (2008). Tarih öğretmen adaylarının kaynaklarla çalışmada karşılaştıkları güçlükler ve romantik tarih anlayışı: Sınav kağıtları üzerine bir analiz. M. Safran & D. Dilek (Edt.) 21. yüzyılda kimlik, vatandaşlık ve tarih eğitimi içinde (s. 330-344). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Dinç, E. (2014). Tarih Öğretiminde yazılı kaynakların kullanımı. İ.H. Demircioğlu & İ, Turan (Edt.), Tarih öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde (2. Baskı), (s. 75-115). Ankara: Pegem Akademi.
Dönmez, C. & Altıkulaç, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ortaokul TC İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi konularının öğretiminde tarihsel kaynakların kullanımına yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (3), 923-942.
Gibson, L. (2014). Teaching student teachers to use primary sources when teaching history. In. R. Sandwell and A. Heyking (Eds.), Becoming a history teacher: Sustaining practices in historical thinking and knowing (pp. 214–225). Toronto: University of Toronto Press.
Güler, A, Halıcıoğlu, M.B. & Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kabapınar, Y. (2003). Eğitim pedagojisi ve tarih metodolojisi açısından ingiliz tarih ders kitaplarına bir bakış. Tarih ve Toplum, 39/230, 40-47.
Kabapınar, Y. (2008). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilimlerin/ tarihin metodolojisi ve dersin öğretim amaçlarına ilişkin görüşleri: “Ötekiler” üzerinden “biz”i değerlendirmek. M. Safran & D. Dilek (Edt.). 21. yüzyılda kimlik, vatandaşlık ve tarih eğitimi içinde (s. 316-329). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Kabapınar, Y. (2019). Kanıt temelli öğrenme; tanım, kapsam, yaklaşımlar. Y. Kabapınar (Edt.). Kimlik belirleyen derslerde kanıt temelli öğrenme içinde (s. 29-54). Ankara: Pegem Akademi.
Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi, -kavramlar, ilkeler, teknikler-. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
Kaya, R. (2015). Problems encountered during the implementations of resource-based teaching in pre-service history teacher training, Educational Research and Reviews, 10 (20), 2724-2736, https://academicjournals.org/journal/ERR/article-full-text-pdf/0E9BA0D55894 adresinden 20 Mart 2019 tarihinde alınmıştır.
Kiriş Avaroğulları. A. & Görgen. İ. (2014). Historiographical capacity of pre-service history teachers in Turkey. US-China Education Review A, 4 (5), 312-324. http://www.davidpublisher.org/Public/uploads/Contribute/55122419b1f4a.pdf adresinden 26 Haziran 2020 tarihinde alınmıştır.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (Üçüncü Basımdan Çeviri) (S. Turan. çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Ortaöğretim tarih dersi (9.10 ve 11. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=344 adresinden edinilmiştir.
Phillips, I. (2008). Teaching history: developing as a reflective secondary teacher. London: SAGE Publications Ltd.
Sylvester, D. (1997). Change and continuity in history teaching 1900-93. In Hilary Bourdillon (Ed.). Teaching History (p. 9-23). Routledge: London.
Tuncel, G. (2019). Kanıt temelli öğrenme temelinde bir öğretmen adayı eğitimi programının öyküsüne bakmak Y. Kabapınar (Edt.). Kimlik belirleyen derslerde kanıt temelli öğrenme içinde (s. 333-353). Ankara: Pegem Akademi.
Turan, İ. & Aslan, H. (2015). Öğretmen adaylarının tarihi görselleri analiz düzeyleri. Turkish History Education Journal (TUHED), 4 (2), 87-112. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/164061 adresinden alınmıştır.
Tuş, M. (2015). Tarihçi ve kaynak. A. Şimşek (Edt.). Tarih için metodoloji içinde (s. 232- 236). Ankara: Pegem Akademi.
Yalı, S. & Şimşek, A. (2019). Tarih, tarihçi. tarihyazımı ve “kanıt”: Teorik bir sorgulama. Y. Kabapınar (Edt.). Kimlik belirleyen derslerde kanıt temelli öğrenme içinde (s. 19-27). Ankara: Pegem Akademi.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.