Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Orta Asya Ülkeleri Örneği

Geniş ekonomik büyüme literatürü ekonomik büyüme üzerine doğrudan yabancı yatırımların pozitif yönde etki ettiğini göstermektedir. Doğrudan yabancı yatırımlar ekonomik büyümeye finansman olanağı sağlaması, ödemeler dengesini iyileştirmesi, teknolojik yenilikleri ve bilgi birikimini ülkeye taşıması ile olumlu etkiler yaratmaktadır. Bu nedenle gelişmekte olan ülkeler doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını kendi ülkelerine çekmek için çalışmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Orta Asya ülkelerine gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının bu ülkelerin ekonomik büyümesine olan etkilerini incelemektir. Bu amaçla 1995-2017 yıllarına ait verilerle Panel ARDL testi yapılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre Orta Asya ülkelerinde doğrudan yabancı yatırımların %1’lik artışı GSYH’yı %0.9 arttırmaktadır. Buna ek olarak ihracat ve sanayi değişkenlerinin de ekonomik büyüme üzerine pozitif etkisi bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Doğrudan yabancı yatırım; ekonomik büyüme; Orta Asya ülkeleri; Panel ARDL

The Impact of Foreign Direct Investment on Economic Growth: The Case of Central Asian Countries

The literature of the economic growth shows that foreign direct investment has generally positive effects on the economic growth. Foreign direct investments create positive effects in the process of emerging countries’ development such as financing the economic development, improving the balance of payments, transferring the technological innovations and accumulation of knowledge into the country. Therefore, emerging countries aim to attract foreign direct investment to their country. The aim of this study is to examine the effects of foreign direct investment in the Central Asian countries on the economic growth of these countries. For this purpose, the panel ARDL test was conducted with the data of 1995-2017. According to the results of the study, 1% increase in foreign direct investments in Central Asian countries increases the GDP by 0.9%. In addition, export and industry variables have positive effects on economic growth.

Keywords:

Foreign direct investment; economic growth; Central Asian countries,

PDF

___

Acaravcı, A., & Akyol, M. (2017). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 3(1), 17-33.
Agosin, M., & Mayer, R. (2000). Foreign Direct Investment: Does It Crowd in Domestic Investment? United Nations Conference on Trade and Development Geneva. Switzerland.(Working Paper No. 146).
Ağayev, S. (2010). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Geçiş Ekonomileri Örneğinde Panel Eştümleşme Ve Panel Nedensellik Analizleri. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 1-26.
Aizhan, K., & Diana, M. (2013). Doğrudan Yabancı Yatırımlar Ve Ekonomik Gelişme: Kazakistan Örneği. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 4(2), 20-31.
Akıncı, M. and Yılmaz, Ö., (2012). “Validity of the Triple Deficit Hypothesis in Turkey: Bounds Test Approach”, ISE Review, Vol. 13, No: 50, 1-27.
Alper, F. Ö., & Alper, A. E. (2017). Karbondioksit Emisyonu, Ekonomik Büyüme, Enerji Tüketimi Iliskisi: Türkiye Için Bir ARDL Sinir Testi Yaklasimi. Sosyoekonomi, 25(33), 145.
Babayev, K.(2009). Türkmenistan’ın Ekonomik Gelişmesinde Yabancı Yatırımların Rolü ve Önemi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Balasubramanyam, V. N., Salisu, M., & Sapsford, D. (1996). Foreign direct investment and growth in EP and IS countries. The economic journal, 92-105.
Baltagi, B. H. (2005). Econometric Analysis of Data Panel. England: John Wiley & Sons Ltd.
Bashir, A. H. M. (1999). Foreign direct investment and economic growth in some MENA countries: theory and evidence. Topics in Middle Eastern and North African Economies, 1.
Bazarova, A.(2015). Türkmen doğalgazının Türkmenistan ekonomisine Yansımaları. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Ünievrsitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep.
Benli, Y. K., & Yenisu, E. (2017). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye İçin Eşbütünleşme Ve Nedensellik Analizi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(2), 49-71.
Borensztein, E., De Gregorio, J., & Lee, J. W. (1998). How does foreign direct investment affect economic growth? 1. Journal of international Economics, 45(1), 115-135.
Breusch, T., & Pagan, A. (1980). The Lagrange multiplier test and its application to model specifications in econometrics. Reviews of Economics Studies, 47, 239-253.
Choe, J. I. (2003). Do foreign direct investment and gross domestic investment promote economic growth?. Review of Development Economics, 7(1), 44-57.
Cutler, R. M. (2001). The Shattering of the Sino-Russian Entente over the Shape of Central Asia?. Central Asia–Caucasus Analyst, 21.
De Hoyos, R. E., & Sarafidis, V. (2006). Testing for cross-sectional dependence in panel-data models. Stata Journal, 6(4), 482.
De Mello Jr, L. R. (1997). Foreign direct investment in developing countries and growth: A selective survey. The Journal of Development Studies, 34(1), 1-34.
Demirci, L. (2012). Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın Kesişimindeki Sorunlu Vadi: Fergana. Savunma Bilimleri Dergisi, 11(2), 33-69.
Grahovac, D., & Softić, S. (2017). Impact of The FDI on Unemployment Rate in Countries of West Balkan. Review of Innovation and Competitiveness: A Journal of Economic and Social Research, 3(2), 65-82.
Hsiao, F. S., & Hsiao, M. C. W. (2006). FDI, exports, and GDP in East and Southeast Asia—Panel data versus time-series causality analyses. Journal of Asian Economics, 17(6), 1082-1106.
Irpan, H. M., Saad, R. M., Nor, A. H. S. M., Noor, A. H. M., & Ibrahim, N. (2016, April). Impact of foreign direct investment on the unemployment rate in Malaysia. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 710, No. 1, p. 012028). IOP Publishing.
Karaköy, Ç. (2006). Orta Asya’da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: Politikaları Stratejileri Ve Teşvikler Üzerine Değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2).
Karimov, M.M. (2013). Pryamiye İnstranniye İnvestitsii Kak Faktor Privışeniya Konkurentno sposobnosti Ekonomiki Uzbekistana (Özbekistan Ekonomisin Rekabet Edebilirliğinin Arttırılmasının Faktörü Olarak Doğrudan Yabancı Yatırımlar), Sovremennaya Ekonomika: Problemı, Tendentsii, Perspektivı, No:8, Yıl:2013, s. 31.
Köprücü, Y. (2017). Doğrudan Yabancı Yatırımların Teknolojik Yayılma ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği.
Li, X., & Liu, X. (2005). Foreign direct investment and economic growth: an increasingly endogenous relationship. World development, 33(3), 393-407.
Miankhel, A. K., Thangavelu, S. M., & Kalirajan, K. (2009). Foreign direct investment, exports, and economic growth in South Asia and selected emerging countries: a multivariate VAR analysis. Center for Contemporary Asian Studies. CCAS Working paper, 23.
Miankhel, A. K., Thangavelu, S. M., & Kalirajan, K. (2009). Foreign direct investment, exports, and economic growth in South Asia and selected emerging countries: a multivariate VAR analysis. Center for Contemporary Asian Studies. CCAS Working paper, 23.
Nair‐Reichert, U., & Weinhold, D. (2001). Causality tests for cross‐country panels: a New look at FDI and economic growth in developing countries. Oxford bulletin of economics and statistics, 63(2), 153-171.
Özdamar, G. (2015). Türkiye Ekonomisinde Döviz Kuru Geçiş Etkisi: Ardl-Sınır Testi Yaklaşımı Bulguları. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32), 66-97.
Öztürk, İ. (2007). Foreign direct investment-growth nexus: a review of the recent literature. International Journal of Applied Econometrics and Quantitative Studies. 4(2).
Öztürk, İ. And Acaravcı, A., (2010). “The Causal Relationship Between Energy Consumption and GDP in Albania, Bulgaria, Hungary and Romania: Evidence from ARDL Bounds Testing Approach”, Applied Energy, Vol. 87, No: 6, 1938- 1943.
Pazarlıoğlu, M. V. Ve Gürler, Ö. K. (2007). Telekominikasyon yatırımları ve ekonomik büyüme: Panel veri yaklaşımı. Finans, Politik ve Ekonomik Yorumlar, 44, 35-43.
Pesaran, H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. University of Cambridge, Working paper No.0435.
Pesaran, H. (2006) A simple panel unit root test in the presence of cross section dependence, Cambridge University, Working Paper, No. 0346.
Pesaran, M. H., Shin, Y. And Smith, R. J. (2001). “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships”, Journal of Applied Econometrics, Vol. 16, No: 3, 289-326.
Shaari, M. S. B., Hong, T. H., & Shukeri, S. N. (2012). Foreign direct investment and economic growth: evidence from Malaysia. International Business Research, 5(10), 100.
Shan, J., Tian, G., & Sun, F. (1999). Causality between FDI and economic growth. 1999): Foreign Direct Investment and Economic Growth in China, Cheltenham-Northhampton, 140-154.
Shimul, S. N., Abduallah, S. M., & Siddiqua, S. (2009). An examination of FDI and growth nexus in Bangladesh: Engle Granger and bound testing cointegration approach. BRAC University Journal, 1(1), 69-76
Soto, M. (2000). Capital flows and growth in developing countries: recent empirical evidence. OECD Development Center, Working Paper No.160.
Stamatiou, P., & Dritsakis, N. (2014). The impact of foreign direct investment on the unemployment rate and economic growth in Greece: A time series analysis. In International Work-Conference on Time Series Analysis (ITISE) (Vol. 1, pp. 97-108).
Strat, V. A., Davidescu, A., & Paul, A. M. (2015). FDI and the unemployment-A causality analysis ort he latest EU members. Procedia economics and finance, 23, 635-643.
TC Ekonomi Bakanlığı (2016). Uluslar arası Doğrudan Yatırımlar Raporu, https://eb.ticaret.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK-212362 Erişim: 23.07.2018
Syzdykova, A. (2018). Orta Asya Ülkelerinde Enerji Tüketimi Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Journal of Economics & Administrative Sciences/Afyon Kocatepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1).
Velnampy, T., Sivapalan, A. ve Rajendran, K. (2013). Foreign Direct Investments, Economic Growth and Unemployment: Evidence from Sri Lanka. Annamali Business Review, 4(1), 2013.
World Bank (2018). World Development Indicators, https://data.worldbank.org/products/wdi, Erişim: 25.08.2018
WTO (2013). Trade Policy Review- Report by Kyrgyz Republic, October.
UNCTAD (2018). World Investment Report, http://unctad.org/en/pages/PublicationWebflyer.aspx?publicationid=2130 Erişim: 23.08.2018
YASED (2018). Uluslararası Doğrudan Yatırım Raporları, https://www.yased.org.tr/ReportFiles/2018/2017_Y%C4%B1lsonu_Raporu_final.pdf Erişim: 23.08.2018
Yerdelen Tatoğlu, F. (2017). Panel Veri Ekonometrisi: Stata Uygulamalı (3. Baskı). İstanbul: Beta yayınları.