Batı Dışı Modernlik Bağlamında Türk ve Rus Edebiyatında Modernleşme Eleştirisi

Batı’da kendi iç dinamikleri içerisinde doğal bir süreç olarak deneyimlenen modernizm, Batı dışı toplumlarda daha çok ideolojik bir yaklaşım olarak görülmüş ve yukarıdan aşağıya bir döngü izleyerek üstten bir dayatma şeklinde tezahür etmiştir. Verili koşullarda deneyimlenen ve dayatılan bu modernleşme süreci de toplum nezdinde bir direnç yarattığı gibi derin bir kırılmaya da yol açmıştır. Bu noktada ele alacağımız Türkiye ve Rusya örneklerinde, Batı’da meydana gelen değişim ve dönüşüm sürecinin bir sonucu olan modernizmi, kendi iç dinamikleri dahilinde değil de elitler eliyle gerçekleştirilen bir proje olarak tecrübe edilişleri ele alınırken Gregory Jusdanis’in “gecikmiş modernlik” ve Nilüfer Göle’nin “çoğul modernlik”, “alternatif modernlik”, “yerel modernlik” gibi kavramlaştırmalarla geliştirdiği “batı-dışı modernlik” tasavvurları çerçevesinde ele alınacaktır. Batı’nın tarihi, kültürü ve coğrafyasıyla tanım kazanmış modernleşme süreçlerinde Batı’ya öykünen her toplum gibi Türkiye ve Rusya da kendi geleneksel yapıları içerisinde bir değişim ve dönüşümü yaşayarak kendilerine yeni bir kültür yaratmanın yanı sıra kendilerine has bir modernlik tasavvuru da geliştirmişlerdir. En nihayetinde, “batı dışı” iki toplumun modernleşme süreçleri ele alındığında görülecektir ki “batı-dışı modernlik” kavramıyla modernlik deneyiminin merkezine Batı’yı oturtmak yerine birçok modernlik deneyiminin varlığından söz edilebileceği gibi bu modernleşme süreçlerini her toplumun farklı ve kendine özgü yorumladığı gibi bu yorumlarda da tarihsel ve kültürel öğelerin belirleyici olduğu dikkatlere sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Batı Dışı Modernlik

PDF

___

BEHRAMOĞLU, Ataol. (2008). Rus Edebiyatının Öğrettiği. İstanbul: Evrensel Basın Yayın.
BELGE, Murat. (2004). Batılılaşma: Türkiye ve Rusya. Türkiye’de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık Cilt 3. (Ed.) Tanıl Bora ve Murat Gültekingil. İstanbul: İletişim Yayınları.
BERGER, Peter. (2010). modernleşme ve bilinç. Cevdet Cerit (Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
BERMAN, Marshall. (2016). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. Ümit Altuğ- Bülent Peker (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
BLACK, C.E. (1986). Çağdaşlaşmanın İtici Güçleri. Fatih Gümüş (Çev.). Ankara: Türküye İş Bankası Kültür Yayınları.
CAHOONE, Lawrence E. (2001). Modernliğin Çıkmazı. Ahmet Demirhan-Erol Çatalbaş (Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
ÇİĞDEM, Ahmet. (1997). Bir İmkân Olarak Modernite. İstanbul: İletişim Yayınları.
GOGOL, N. Vasileviç. (2017). Bir Delinin Anı Defteri Palto-Burun. Mazlum Beyhan (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
GÖLE, Nilüfer. (2004). Batı Dışı Modernlik: Kavram Üzerine. Türkiye’de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık Cilt 3, (Ed.) Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, İstanbul: İletişim Yayınları.
IVANOV, Sergei M. (2007). Çağdaşlaşma sürecinde Rusya’nın ve Türkiye’nin Yazgılarındaki Benzerlik Üzerine. Demokrasi ve Politika Hukuk Yönetim ve İktisat Üzerine. (Ed.) Ayşegül Mengi. Ankara: İmge Kitabevi.
İNCİ, Handan. (2005). Felâtun Bey’i Tanır Mısınız? Kitaplık. 83. (s.81-85).
JUSDANİS, Gregory. (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
KURAT, Akdes Nimet. (1987). Rusya Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
KÜÇÜKALP, Kasım. (2003). Nietzsche & Postmodernizm, İstanbul: Paradigma Yayınları.
MARDİN, Şerif. (1991). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
MORAN, Berna. (2018). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I. İstanbul: İletişim Yayınları.
ORTAYLI, İlber. (2004). Gelenekten Geleceğe. İstanbul: Da Yayıncılık.
TANPINAR, Ahmet Hamdi. (2010). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
TOURAİNE, Alain. (1994). Modernliğin Eleştirisi. Hülya Tufan (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.