ULUSAL VE ULUSLARARASI GÜVENLİK KAPSAMINDA SAVUNMA HARCAMALARINI ETKİLEYEN ETMENLER: OECD ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ

Bu çalışmanın amacı, seçilmiş 18 OECD üyesi ülkenin 2000-2019 dönemine ait yıllık verileriyle savunma harcamalarını etkileyen etmenlerin panel veri analiz yöntemi kullanılarak incelenmesidir. Çalışma, savunma harcamalarının ekonomik ve sosyal etkilerin yanı sıra teknolojik değişimlerden hangi düzeyde etkileneceğini belirlemek açısından önem arz etmektedir. Analizde; sabit etkiler-tesadüfi (rassal) etkiler modeli, genelleştirilmiş momentler yöntemi (GMM), sistem GMM ile robust (dirençli hata) tahmincileri modelleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre bağımlı değişken olan savunma harcamaları ile bağımsız değişkenlerden; gayri safi yurt içi hasıla (GSYH), nüfus, istihdam, doğrudan yabancı sermaye yatırımları arasındaki ilişkinin anlamlı ve pozitif yönlü olduğu saptanmıştır. Öte yandan, savunma harcamaları ile bağımsız değişkenlerden; bilgi ve iletişim teknolojisi ihracatı (%toplam mal ihracatı) ve ticaret (%GSYH) arasında negatif ancak anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara dayanarak şunu belirtmek gerekir ki; ülkeler genel olarak tehdit altında olduklarında savunma harcamalarına daha yüksek bir pay ayırmaktadır. Ülkeler arasında ticaretin gelişmesiyle tehdit algısı bir nebze de olsa azalabilmektedir. Ayrıca teknolojik açıdan gelişmiş ülkeler, ürettikleri malları (ki bu mallara silah üretimi de dâhil) ihtiyacı olan ülkelere temin etmekte ve bunun karşılığında gelirini yükseltmektedir. Bu bakımdan özellikle gelişmekte olan ülkeler, savunma harcamalarındaki artışa bağlı olarak nitelikli işgücünün elde edilmesi, yeni istihdam alanlarının oluşması, teknolojik gelişmelere uyum sağlanması, savunma harcamalarına yönelik olarak yatırımların ve araştırma-geliştirme faaliyetlerinin arttırılması yoluyla gerek ekonomik gerekse siyasi açıdan gücünü arttırabilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Savunma Harcamaları, GSYH, Panel Veri Analizi

PDF

___

Akay, Ç. E. (2015). Dinamik Panel Veri Modelleri, Stata ile Panel Veri Modelleri. İstanbul: Der.
Anderson, T.W. ve Hsiao, C. (1981). Estimation of Dynamic Models with Error Components, Journal of American Statistical Association, 76, 598-606. Aslan, M. H. (1998), Hizmet Ekonomisi, İstanbul: Alfa Yayınevi.
Arellano, M., ve Bond, S. (1991). Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations. The Review of Economic Studies, 58 (2): 277–297.
Arellano, M. ve Bover, O. (1995). Another Look at the Instrumental-Variable Estimation of Error Components Models. Journal of Econometrics, 68, 29–51.
Aydemir, A. F., Özdemir, D., Kabadayı, B. ve Emsen, Ö. S. (2016). G-20 Ülkelerinde İşsizlik ve Askeri Harcamalar Arasındaki İlişkiler, 7th International Conference of Eurasian Economies, 29-31 August, Kaposvar-Hungary, 437-444.
Baltagi, B., Feng, Q. ve Kao, C. (2011). Testing for Sphericity in a Fixed Effects Panel Data Model. Econometrics Journal, 14, 25-47. doi: 10.1111/j.1368-423X.2010.00331.x.
Bel, G. ve Ellias-Moreno, F. (2009), Institutional Determinants of Military Spending. Research Institute of Applied Economics, Working Papers 2009/22. Benoit, E. (1973), Defense and Economic Growth in Developing Countries (Lexington, MA: Lexington Books).
Bontempi, M. ve Golinelli, R.(2012). Static Panel Data Analysis Lecture 9.1, 1-48. Erişim adresi: http://www.unife.it/economia/lm.economia/insegnamenti/econometria/materiale-prof-nicolli-a-a-2013-2014/panel/lecture_panel_static_application.pdf.
Dedebek, E. ve Meriç, M. (2015), Avrupa Birliği Ülkelerinde Savunma Harcamalarını. Belirleyen Ekonomik ve Sosyal Faktörler: Panel Veri Analizi, 92-93. Erişim: 20.09.2016, http://dergi.sayistay.gov.tr/Default_4.asp?id=808.
Dunne, P., Freeman, S. P., ve Smith, R. (2008). The Demand for Military Expanditure in Developing Countries: Hostility Versus Capability, Defence and Peace Economics, 293-302.
Gökbunar, R., ve Yanıkkaya, H. (2004). Savunma Harcamalarını Belirleyen Faktörler ve Ekonomik Büyüme Etkileri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 59(1), 159-179.
Günana, T. (2004). The Relationship Between Defense Spending and Inflation: An Emprical Analysis for Turkey. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). The Department of Management Bilkent University.
Harari, Y. N. (2017). Home Deus: Yarının Kısa Bir Tarihi, Kollektif Kitap, 456.
Hewitt, D. (1992). Military Expenditures Worldwide: Determinants and Trends 1972-1988. Journal of Public Policy, 105-152.
Karabulut, A. ve Değer, F. (2015). Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı ve Realist Yaklaşım’a Genel Bakış, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (İGÜSBD), 2(2), 70-79.
Karakaya, C. ve Şahinoğlu, T. (2020). Savunma Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği, Business and Economics Research Journal, 11(2), 335-351, https://doi.org/10.20409/berj.2020.253.
Killian, A. (1998) Determinants of Military Spending in Developing African Countries. Res Publica - Journal of Undergraduate Research, 3, 51-58.
Kurt, Ü. ve Kılıç, C. (2019). Küreselleşmenin Savunma Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Var Analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 237-247, doi: 10.26468/trakyasobed.471781.
Nikolaidou, E. (2008). The Demand for Military Expenditure: Evidence from the EU15 (1961–2005). Defence and Peace Economics, 19 (4), 273–292.
Özçelik, Ö. ve Önder, H. (2016), Savunma Harcamalarına Terör Riskinin Etkisi: Ampirik Bir Uygulama, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 47(1), 36-46.
Seiglie, C. (1992). Determinants of Military Expenditures. In W. Isard & C. Anderton (Eds.), Economics Of Arms Reduction And The Peace Process. Amsterdam: North-Holland.
Sezgin, S. (2001), An Empirical Analysis of Turkey’s Defense-Growth Relationship with a Multi Equation Model (1956-1994). Defence and Peace Economics, Special Issue on Economic Aspects of Defense in Turkey and Greece.
Smith, R. (2011). Ron Smith, Military Economics: The Interaction of Power and Money. 2nd ed. New York: Palgrave, 2011.
Solarin, S. A. (2018). Determinants of Military Expenditure and the Role of Globalisation in a Cross-Country Analysis. Defence and Peace Economics, 29(7), 853-870.
Soyyiğit Kaya, S. (2013). Türkiye'de Savunma Harcamalarının İktisadi Etkileri Üzerine Nedensellik Analizi (1970-2010). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 17-38.
Sun, Q., ve Yu, Q. (1999). Determinants of China’s Military Expenditures: 1965-93. Journal of Peace Research, 36 (1), 23–33.
Tambudzai, Z., (2005), Determinants of Zimbabwe’s Military Expenditure, 1980-2003. ESSA Biennial Conference, Durban, September. http://www.essa.org.za/download/2005Conference/Tambudzai.pdf (Erişim Tarihi: 24/11/2021).
TDK. (2018). www.tdk.gov.tr: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ bts&view=bts&kategori1=veritbn&kelimesec=275403 adresinden alındı.
Torres-Reyna, O. (2007). Panel Data Analysis Fixed and Random Effects Using Stata. Data & Statistical Services, Priceton University. http://www.princeton.edu/~otorres/Panel101.pdf (Erişim Tarihi: 24/11/2021)
Zekey, A. H. (1999). Savunma Sanayi Yatırımlarının Ekonomi Üzerine Etkileri. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi. 9(2): 27-49.