AKADEMİDE İŞE YABANCILAŞMA OLGUSU: ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ ÜZERİNE NİTEL BİR ALAN ÇALIŞMASI

Bu çalışma, araştırma görevlilerinin akademiye yabancılaşmaları olgusunun altında yatan sorunları, örüntüleri yabancılaşmanın ‘anlamsızlık’, ‘güçsüzlük’, ‘kendine yabancılaşma’, ‘normsuzluk’ ve ‘yalıtılmışlık’ boyutları çerçevesinde ele alarak ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile Türkiye bağlamında devlet üniversitelerinden toplamda 25 İİBF araştırma görevlisi ile yarı yapılandırılmış, derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Akademiye yabancılaşmalarının ana nedenlerinin kanundan, statüler ve bireyler arasındaki eşitsizliklerden, psikolojik baskıdan, iş ortamından ve kayırmacılıktan kaynaklandığı gösterilmiştir. Bu araştırmanın keşifsel bir yaklaşım ile akademik kariyerlerinin henüz başında olan, genç bilim insanlarının akademiye yabancılaşmalarına yol açan boyutlara odaklanarak yükseköğretimde karar alıcılar ve yabancılaşma konusunda gelecek çalışmalar için kuramsal bir başlangıç noktasını oluşturmasını beklemekteyiz.

Anahtar Kelimeler:

Yabancılaşma, araştırma görevlisi, akademi, üniversite, Türkiye

THE PHENOMENON OF WORK ALIENATION IN ACADEMIA: A QUALITATIVE FIELD STUDY ON RESEARCH ASSISTANTS

This study aims at exploring the problems that cause alienation of research assistants to the academy in Turkey by considering five dimensions of alienation that are meaninglessness, powerlessness, self-estrangement, normlessness and isolation. Based on the qualitative method, we conducted 25 (twenty-five) semi-structured, in-depth interviews with research assistants from public universities in Turkey. It was found that the fundamental reasons for alienation to the academy come from law, inequalities amongst status and individuals, mobbing, workplace environment and favouritism. As this research focuses on the dimensions that cause alienation of academics by adopting an exploratory approach, the research findings will provide useful directions for decision makers and scholars in the context of higher education. Thus, the current study provides a conceptual lens for future research in alienation scholarship.

Keywords:

Alienation, research assistants, Academy, University, Turkey,

PDF

___

Acar, A., Nemutlu, E., Gürhan, G., and Liman, V. (2004) Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Araştırma Görevlilerinin İş Memnuniyeti ve Bunu Etkileyen Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 24 (2), 95-106
Akgün, E. (1999), Örgütlerde Çatışma ve Yabancılaşma Sorunlarının Yönetiminde Etkili bir Araç Olarak Yönetime Katılma. İstanbul. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi
Arpacıoğlu, G. (2008), “İşyerindeki Stresin Gizli Kaynağı: Zorbalık ve Duygusal Taciz”, www.hrdergi.com/tr, Erişim Tarihi: 14.07.2018
Ashforth, B. E. (1989). The experience of powerlessness in organizations. Organizational behavior and human decision processes, 43(2), 207-242.
Balliet, D., Tybur, J. M., Wu, J., Antonellis, C., and Van Lange, P. A. (2018). Political Ideology, Trust, and Cooperation: In-group Favoritism among Republicans and Democrats during a US National Election. Journal of Conflict Resolution, 62(4), 797-818.
Dean, D. (1961). Alienation: Its Meaning and Measurement. American Sociological Review, 26(5), 753-758.
Demirez, F., ve Tosunoğlu, N. (2017). Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 69-88.
Duckitt, J. (2006). Differential Effects of Right-Wing Authoritarianism and Social Dominance Orientation on Outgroup Attitudes and Their Mediation By Threat from And Competitiveness to Outgroups. Personality and Social Psychology Bulletin, 32(5), 684-696.
Erjem, Y. (2005). Eğitimde Yabancılaşma Olgusu ve Öğretmen: Lise Öğretmenleri üzerine bir Araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (3), 395-417
Eryılmaz, A., ve Burgaz, B. (2011). Özel ve Resmi Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Yabancılaşma Düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36(161), 271- 286.
Fettahlıoğlu, T. (2006), Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi: Kahramanmaraş Özel İşletme ve Kamu Kuruluşlarında Karşılaştırmalı Bir Çalışma, Kahramanmaraş. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
Francis, J. J., Johnston, M., Robertson, C., Glidewell, L., Entwistle, V., Eccles, M. P. and Grimshaw, J. M. (2010). What is an Adequate Sample Size? Operationalising Data Saturation For Theory-Based Interview Studies. Psychology and Health, 25(10), 1229-1245.
Kahraman, A. B. (2010). Lisansüstü Eğitim Yapmak Amacıyla Başka Bir Üniversitede Görevlendirilen Araştırma Görevlilerinin Yaşam Tarzı Profilleri Ve Problemleri (Hacettepe Üniversitesi Örneği). Journal of World of Turks, 2(2), 243-257
Kanungo, R. N. (1992). Alienation and empowerment: Some ethical imperatives in business. Journal of Business Ethics, 11(5-6), 413-422.
Karakütük, K., Özdemir, Y. (2011). Bilim İnsanı Yetiştirme Projesi (BİYEP) ve Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı’nın (ÖYP) Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (161), 26-38.
Karcıoğlu, F., & Çelik, Ü. H. (2012). Mobbing (Yıldırma) ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 59-75.
Kılıç, E. (2010), Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Yabancılaşma arasındaki İlişki- Çağrı Merkezi Çalışanları Üzerine Bir Uygulama, Bursa. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi.
Korman, A., K. (1977), Organizational Behavior, New Jersey. Prentice- Hall Inc.
Marshall, C., & Rossman, G. B. (2006). Data Collection Methods. Designing Qualitative Research, 97-150.
Mercan, M. (2006), Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık Örgütsel Yabancılaşma ve Örgütsel Vatandaşlık, Afyonkarahisar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi.
Nicol, A. A.M. ve Rounding, K. (2013). Alienation and Empathy as Mediators of The Relation between Social Dominance Orientation, Right-Wing Authoritarianism and Expressions of Racism and Sexism. Personality and Individual Differences, 55, 294-299.
Sarros, J. C., Tanewski, G. A., Winter, R. P., Santora, J. C., & Densten, I. L. (2002). Work Alienation and Organizational Leadership. British Journal of Management, 13(4), 285-304.
Seeman, M. (1959). On the Meaning of Alienation. American Sociological Review, 24 (6), 783-791.
Seeman, M. (1967). On the Personal Consequences of Alienation in Work. American Sociological Review, 32(2), 273-285.
Seeman, M. (1983). Alienation Motifs in Contemporary Theorizing: The Hidden Continuity of the Classic Themes. Social Psychology Quarterly, 46(3), 171-184.
Şimşek, Ş., Çelik, A., Akgemci, T., (2003), Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, 3. Baskı. Konya: Adım Matbaacılık ve Ofset.
Tolan, B. (1981), Çağdaş Toplumun Bunalımı Anomi ve Yabancılaşma, İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, Ankara
Whitley Jr, B. E. (1999). Right-wing Authoritarianism, Social Dominance Orientation, and Prejudice. Journal of Personality and Social Psychology, 77(1), 126.
Yıldız, G. (2017). İstisnai Memurluk Kavramının Kayırmacılık ile İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 1045-1061.
Yükseköğretim Kanunu (1981). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf (Erişim tarihi: 25/07/2018.)