İDİL-URAL VE TÜRKİSTAN'DA FİKİR HAREKETLERİ DİNÎ ISLAHÇILIK VE CEDİTÇİLİK

İDİL-URAL VE TÜRKİSTAN'DA FİKİR HAREKETLERİ DİNÎ ISLAHÇILIK VE CEDİTÇİLİK

Rus yönetimi altındaki Türklerin 19. yüzyıldan itibaren bir yenileşme hareketi yaptıkları görülmektedir. Bu yenileşme hareketinin ilk safhası ise eğitimdir. İsmail Gaspıralı’nın yeni usulle eğitim verdiği okullarda “Dilde, Fikirde, İşde Birlik” düşüncesini oluşturmuş ve bunu yaymaya başlamıştır. Sovyetlerin baskı politikası sonucunda dinî ıslah ve ceditçilik büyük bir ivme kazanarak yayılmaya başlamıştır. Ancak Bolşeviklerin yaptığı politikalar sonucunda Ceditçilik hareketi gerileme yaşamış ve taraftarları azalmıştır. Türk dünyasında ise bu durum Türk aydınlarının eserlerinde dile getirilmiştir. Ancak Sovyetlerin karalama kampanyası neticesinde Sovyet tarihinde/edebiyatlarında bu durum çıkartılmıştır.

___

  • Kanlıdere, A. (2021). İdil-Ural ve Türkistan'da Fikir Hareketleri Dinî Islahçılık ve Ceditçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.