Üç Akil Masalinin Ulubey (Ordu) Ve Yusufeli (Artvin) Varyantinin Mukayesesi

Masallar sadece çocukları eğlendirmek veya onları eğitmek için değil büyüklere, yetişkinlere hayata dair öğütler vermek, önceden yaşanmış birtakım tecrübeleri onlara aktarmak için de kullanılırlar. Masalların birçoğunda yaşanan olaylar gerçekten doğmuş ve zamanla çeşitli değişikliklere uğrayarak hayali unsurlarla bezenmiş hatta olayların yaşandığı yer de gerçek hayattan alınmıştır. Böylece masala inandırıcılık unsuru katılmıştır. Bunu Ordu ili Ulubey ilçesinden derlediğimiz Üç Akıl Masalında ve Artvin ili Yusufeli ilçesinden derlenen Üç Öğüt masallarında görmekteyiz. Masalların ne zaman ortaya çıktığı ile ilgili farklı görüşler vardır. Etnografik Görüş veya Antropoloji Okulu olarak bilinen kuramcılara göre masallar mitolojinin değil medeni hayatın artıklarıdır. Bu görüşe göre masallar çok eski zamanlarda ortaya çıkmıştır ve birbirine benzeyen masallar tesadüfidir. Birbirine benzer masalların olması o kültürlerin birbirine benzeyen ortak inanç ve âdetlere sahip olmalarından kaynaklanır. Doğu Karadeniz Bölgesinin bir ucundan, Orta Karadeniz’in bir ucuna uzanan bu masalların ana olay, yardımcı olaylar ve motif benzerlikleri dikkat çeker. Muhtemelen aynı kökten doğduğunu söyleyebileceğimiz bu masalların belki yüzlerce belki binlerce yıl önce tek bir ana metni varken bu yıllar geçtikçe anlatıcıdan anlatıcıya birtakım farklılıklar kazanmış ve çeşitli varyantlar ortaya çıkmıştır. Karadeniz bölgesine yerleştirilen Oğuz boyları kültürlerini hala devam ettirmektedirler ve bu masallar Artvin ve Ordu yöresinin aynı Türk boyunun devamı olduğunu bize göstermektedir.

___

  • KAYNAKÇAAbdurrahman Güzel, Ali Torun, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Akçağ Yay. Ankara, 2008. Ahmet Vefik Paşa, Lehçe-i Osmanî, C. 2, 1877, s.1103Bilge Seyidoğlu, “Masal”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul 1985. Doğan Kaya, Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yay. Ankara, 2007.Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara 1962, s.747.Hayrettin Tokdemir, Artvin Yöresi Folkloru, Türk Yay. Ankara 1993.Muallim Naci, Lûgat-i Naci, İstanbul 1890, s.950.Mustafa Eren, Bir Köy Var Yukarda, Altınpost Yay. Ankara, 2014. Saim Sakaoğlu, Masal Araştırmaları, Akçağ Yay. Ankara, 1999.Umay Günay, Elazığ Masalları, Erzurum, 1975.V. Ja. Propp, Masalların Yapısı ve İncelenmesi, Çev.: Hüseyin Gümüş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. Ankara, 1987.