XIV. YÜZYILIN İLK ÇEYREĞİNDE İLHANLI-AVRUPA MÜNASEBETLERİ
İlhanlı hükümdarları, sınır komşuları olan Memlûk, Altın Orda ve Çağatay Devletleri ile aralıksız devam eden çatışmalarının doğurduğu yalnızlık sonucunda hemen hemen her dönem Avrupa’nın ileri gelen ülke liderleri ve Papalıkla sıkı münasebetler kurmayı arzulamışlardır. Bu nedenle Papa ve Avrupa ülkeleri ile kesintisiz olarak mektuplaşmalar ve bilgi alışverişleri yapılmıştır. İki taraf arasındaki haberleşmelerin ana konusunu ise Memlûklara karşı yapılması planlanan ortak askerî hareket ve papanın İlhanlı hükümdarlarını Hristiyan âlemine çekebilme umutları oluşturmuştur. Ortak düşman olarak görülen Memluk Devleti’nin mevcudiyeti gerek Avrupalı devletler gerek Papalık gerekse İlhanlılar için büyük bir tehdit olarak görülmekteydi. Fakat iki tarafın karşılıklı bütün görüşme, vaat ve çabaları hiçbir zaman Memlûklara karşı ortak bir harekât dönüşmemiş ve İlhanlı-Avrupa ittifakı fiiliyata dökülememiştir. Buna karşılık Memluklar devrinde Haçlılar, Ortadoğu coğrafyasından tamamen silinmiş ve Ebu Said Bahadır Han döneminden itibaren İlhanlılarda merkezi otorite zayıflamış ve Ebu Said Bahadır Han’ın ölümüyle birlikte İlhanlı Devleti yıkılmıştır. Memlûklar ise Ortadoğu’da tahakkümlerini uzun süre devam ettirmişlerdir. Bu çalışmada Olcaytu Han Döneminde İlhanlılar ile Hristiyan Dünyası arasında gerçekleşen münasebetler incelendi. Bu kapsamda Olcaytu Han tarafından 1305 ve 1307 yılında Avrupa’ya gönderilen iki mektupta kullanılan üslup ve bu üslupla verilmek istenen mesajlar ele alındı.
Anahtar Kelimeler:
İlhanlılar, Avrupa, Olcaytu
ILKHANİD-EUROPEAN INTERVIEWS IN THE FIRST QUARTER OF THE XIV CENTURY
The Ilkhanid rulers wanted to establish close relations with prominent European leaders and the Papacy in almost every period as a result of the loneliness caused by the ongoing conflicts with the border neighbors, the Mamluk, the Golden Horde and the Chagatay States. For this reason, uninterrupted correspondence and exchange of information were made with the Pope and European countries. The main subject of the communication between the two sides was the formed joint military movement planned against the Mamluks and the hope of attracting the Ilkhanid rulers to the Christian world by Pope. The existence of the Mamluk State, seen as a common enemy, was seen as a major threat to both the European states and the Papacy and Ilkhanians. But all the mutual talks, promises and efforts of the two sides never turned into a joint operation against the Mamluks and the Ilkhanid-European alliance could not be put into action. On the other hand, the Crusaders during the Mamluk period were completely erased from the Middle East geography and since the time of Abu Said Bahadır Khan, the central authority of the Ilkhanians was weakened and upon the death of Abu Said Bahadır Khan, the Ilkhanid State was destroyed. The Mamluks continued their domination in the Middle East for a long time. In this study, the relations between the Ilkhanians and the Christian World during the Olcaytu Khan Period were examined. In this context, the style used in the two letters sent to Europe in 1305 and 1307 by Olcaytu Han and the messages to be given in this style were discussed.
___
- Fablori, M. İ. (1394 ş.h.) “İlel a’dem muvafeket-i Münasebat-ı İlhanan-ı Orupaiyan” Nimsalname-i Tarihi Nu, Sayı 5, 1-2. Aştiyani, A. İ. (1364/1996). Târîh-i Mogûl. Ez–hamle-yi Çingîz tâ teşkil-i devlet-i Tîmûr, Tahran. Cüveynî, Ata Melik (1988). Tarih-i Cihan Güşâ (Çev. Mürsel Öztürk), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Haenisch, E. (1949). “Zu den Brief’en der mongolischen Il-Khane Arġun und Öljeitü an den König Philipp den Schönen von Frankreich (1289 u. 1305)”, Oriens, Vol. II, No. 2, Dec. 31. s. 229-230. Hatîbî. E.F. (1380). “Olcaytu”, DMBİ, c. X, 447-450, Tahran. Kerimi, A. R., Çahiyân A. E. “Caygâh-ı Bizans der Siyaset-i Harici-yi İlhanan” . (665-746 h.Q.- 1258-1335 m.). Pejoheşha-ı Tarihi (İlmî- Pejoheşî) Dânişkede-yi Edebiyat ve Ulumu-ı İnsani- Danişgâhı-ı İsfehan. Yıl. 49. Devre-i Cedid yıl 5. Sayı 2. 1392 h.q.ss. 53-78. 53. Kirişoğlu A. (2018). “İlhanlı Avrupa İlişkileri”. Isparta. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü Tarih Anabilim Dalı. Lewis Bernard. (2003). Orta Doğu İki Bin Yıllık Orta Doğu Tarihi. Ankara (Çev: Selen Y. Kolay) Arkadaş Yayınları. Morgan, D. O. (1995). “Ölḏjeytü”, El2, Vol. VIII, 168-169, Leiden. Özbek S. (2013). “Memlûklerde Meşrûiyet Arayışları ve Saltanat İnşasına Yönelik Çabalar “Sultanı Öldüren Sultan Olur”. Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi. Sayı. XXXII/53. Özbek, S. (2002). “Yakın Doğu Türk-İslam Tarihinin Akışını Değiştiren Bir Meydan Savaşı: Ayn Calud”. Ankara. Türkler Ansiklopedisi, C. V. Ss.127-133. Özbek, S. (2018). Moğolları Durduran Türk Sultan Baybars. Berikan Yayınevi. Özgüdenli, O.G. (2007). “Olcaytu Han” DİA, c. XXXIII, 345- 347, İstanbul. Roux, J.P. (2001). Moğol İmparatorloğu Tarihi. (Çev. Aykut Kazancigil, Ayşe Bereket). İstanbul: Kabalcı Yayınevi Roux, J.P. (2001). Moğol İmparatorloğu Tarihi. (Çev. Aykut Kazancigil, Ayşe Bereket). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Suyutî, Hafız Celaleddin. (2005). Tarih-i Hülefa. (Tah. Said Mahmud Akil). Beyrut. Yuvalı A. (2000). “İlhanlılar” . Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansklopedisi, C.22.
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Onur OĞUZ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Sultan GEDİK GÖÇER, Deniz MACİT
KAMU ÇALIŞANLARINDA ÖRGÜTSEL SİNİZMİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIĞA ETKİSİ: KARAMAN İLİ ÖRNEĞİ
PATRICK SÜSKİND’İN “AMNESİE İN LİTTERİS” ADLI METNİNİN POSTMODERN YAZIN BAĞLAMINDA ANALİZİ
21. YY’DA ULUS DEVLETİN BAĞIMSIZ SİYASET BELİRLEME GÜCÜ