199199

ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA YILDIRMA (MOBBİNG) DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜTSEL ADANMIŞLIK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmada ortaöğretim okulu öğretmenlerinin yıldırma davranışlarına yönelik görüşleri ile örgütsel adanmışlık düzeylerinin ne olduğu ve yıldırma davranışları ile örgütsel adanmışlık arasında bir ilişkinin var olup olmadığı araştırılmıştır. Öğretmenlerin yıldırma görüşleri ve örgütsel adanmışlık düzeyleri çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Bu amaçla 2010-2011 eğitim-öğretim yılında, Konya ili Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde resmi ortaöğretim okullarında görev yapan 388 öğretmene Gökçe (2006) tarafından geliştirilen “İş Yerinde Duygusal Yönden İncitilme Ölçeği” ile Celep (2000) tarafından geliştirilen “Çokboyutlu Örgütsel Adanmışlık Öğretmen Ölçeği” uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 14.0 programı ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre ortaöğretim okulu öğretmenlerinin yıldırma davranışlarına ilişkin görüşleri cinsiyet ve medeni durum değişkenine göre farklılaşırken; eğitim düzeyi ve okul türü değişkenleri arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmamıştır. Öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları yüksek düzeydedir. Öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile cinsiyet, eğitim düzeyi, okul türü değişkenleri arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkarken, medeni durum değişkeni arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmamıştır. Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin yıldırma davranışları ile örgütsel adanmışlıkları arasında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

yıldırma, mobbing, öğretmen, örgütsel adanmışlık

THE INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND MOBBING BEHAVIOURS OF SECONDARY SCHOOLS

It is investigated in this paper that whether there is a correlation between organizational commitment and mobbing behaviours and what are the views about mobbing behaviours and organizational commitment levels of teachers in secondary schools. Views of mobbing behaviours and organizational commitment levels of teachers are examined in terms of varied factors. For this purpose, in 2010-2011 educational year, 388 teachers that work in formal secondary schools in Konya are applied “Emotional Offence Scale In Workplace” developed by Gökçe (2006), and “Multidimensional Organizational Commitment Teacher Scale” developed by Celep (2000). The data that gathered from research are analyzed with SPSS 14.0 programme. According to the results that acquired from research; the views about mobbing behaviours of secondary school teachers varies according to gender and marital status; but there is not significant variety at education level and school type. Organizational commitment levels of teachers are high. There is a significant difference between the organizational commitment of teachers and gender, education level, school type there isn’t any significant difference between the factors of marital status. There is a negative and significant correlation between organizational commitment and mobbing behaviours of secondary school teachers.

Keywords:

mobbing, teacher, organizational commitment,

PDF

___

Alper Apak, E. G. (2009). Yıldırma eylemleri ve örgütsel adanmışlık ilişkisi: ilköğretim okulu öğretmenleri üzerinde bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Artun, B. (2008). Anadolu lisesi öğretmenlerinin örgütsel adanmışlık düzeylerinin örgütsel değişmeye ilişkin tutumlarına etkisi.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Atar, G. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel adanmışlıkları ile müdürlerin liderlik davranışlarını algılamaları arasındaki ilişki. (İstanbul İli Anadolu Yakası Örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Arpacıoğlu, G. (2003). İşyerindeki stresin gizli kaynağı: zorbalık ve duygusal taciz. http://www.hrdergi.com (Erişim tarihi: 28.10.2009).
Aydın, İ. S. (2008). İşyerinde yıldırma (mobbing) algısına ilişkin bir alan çalışması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
Aydın, Ö.B. (2009). Ortaöğretim okullarında görev yapan okul yöneticisi ve öğretmenlerin mobbinge (psikolojik şiddet) maruz kalma düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
Başak, Ö. (2010). Mobbingin örgütsel bağlılığa etkisi ve bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
Bulut, H. U. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinde psikolojik şiddet düzeyi (mobbing). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Celep, C. (2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara: Anı Yayıncılık.
Celep, C., Doyuran, Ş., Sarıdede, U. ve Değirmenci, T., (2004). Eğitim örgütlerinde çok boyutlu iş etiği ve örgütsel adanmışlık. XIII. Ulusal Eğitim BilimleriKurultayı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Cemaloğlu, N. ve Ertürk, A. (2007). Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin cinsiyet yönünden irdelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 345- 362.
Çivilidağ, A. ve Sargın, N. (2011). Farklı ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerde psikolojik taciz (mobbing): Antalya İli Örneği. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 11-22.
Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing: İşyerinde duygusal saldırı ve mücadele yöntemleri. İstanbul:Timaş Yayınları.
Çomak, E. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin ilköğretim okullarında yaşadıkları yıldırma durumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Davenport, N., Schwartz, R. D., Elliot, G.P. (2003).Mobbing: İşyerinde duygusal taciz.(Çev. Osman Cem Önertoy). İstanbul:Sistem Yayıncılık.
Demirgil, A. (2008). İşletmelerde mobbing uygulamaları ile örgütsel bağlılık ilişkisinin incelenmesine yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Demirhan, G. (2010). Eğitim yöneticilerinin yönetsel tarzları ile öğretmenlerin adanmışlık ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Duffy, M. & Sperry, L. (2007). Workplace mobbing: Individual and family health consequences. The Family Journal, 15, 398-404.
Düzener, S. (2006). Özel ilk ve ortaöğretim okullarında toplam kalite yönetimi uygulamasının yönetici ve öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ehi, D. Y. (2011). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik şiddete (mobbing) ilişkin görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
Emiroğlu, M. (2011). Rehber öğretmenlerin algıladığı yıldırma davranışlarının incelenmesi (Gaziantep ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Ergener, B. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin yıldırma yaşamaları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. (İstanbul İli Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Eroğlu, S. (2007). Toplam kalite yönetimi uygulanan ortaöğretim kurumlarında öğretmenlerin örgütsel adanmışlık ve motivasyon düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü, İstanbul.
Ertürk, A. (2011). İlköğretim okullarında görevli öğretmen ve yöneticilere yönelik duygusal yıldırma davranışlarının incelenmesi. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ertürk, E. (2011). İlköğretim ve ortaöğretim okullarındaki örgütsel adalet algısı ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
Ertürk, A. (2013). Yıldırma davranışları: Maruz kalanlar ve etkilenenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 161-173.
Field, T. (2004). Bullying in a public sector organisation being privatised. http://www.bullyonline.org/personal.html ( Erişim tarihi: 09.12.2010)
Gıcı, A. (2011). İstanbul’daki vakıf üniversiteleri hazırlık okullarında çalışan ingilizce okutmanlarının örgütsel adanmışlık düzeyi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gökçe, A. T. (2006). İş Yerinde yıldırma: Özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara
Gökçe, A. T. (2008). Mobbing: İşyerinde yıldırma eğitim örneği.Ankara: Öğreti Yayınları
Gündüz, H.B. ve Yılmaz, Ö. (2008). Ortaöğretim kurumlarında mobbing (yıldırma) davranışlarına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. (Düzce ili örneği). MillîEğitim, 179, 269-282.
Güner, H. (2006). Öğretmenlerin adanmışlık sorunu: İstanbul ili örneğinde bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Güngör, M. (2008). Çalışma hayatında psikolojik taciz. Ankara:Derin Yayınları.
İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma. Konya:Çizgi Kitabevi Yayınları.
Kurtbaş, D. (2011). Akademisyenlerin maruz kaldıkları psikolojik şiddet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki kamu ve vakıf üniversitelerinde bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Lewis, D.(1999). Workplace bullying – interim findings of a study in further and higher education in wales. International Journal of Manpower, 20,(2), 106-118.
Leymann, H.(1996). The definition of mobbing at workplaces. The Mobbing Encyclopedia.http://www.leymann.se/English/12100e.htm.Erişim tarihi:16.12.2010.
Leymann, H.& Gustafsson, A. (1996). Mobbing at work and the development of posttraumatic stres disorders. European Journal of Work and OrganizationalPsychology, 5, 251-275.
Mete, Y. A.(2013). Yüksek öğretim kurumlarında psikolojik yıldırma (terör): Uygulayanlar, mağdurlar ve seyirciler. International Journal of Social Science, 6(2), 977-993.
Okan, H. (2010). Ortaöğretim öğretmenlerinin karşılaştıkları yıldırıcı davranışlar ile iş doyumu arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Onbaş, N. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin eğitim örgütlerindeki duygusal şiddete ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi).Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
Özler, D. E. , Atalay, C. G.& Şahin, M. D. (2008). Mobbing'in örgütsel bağlılık üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Aralık 2008, 22, 37–60.
Porter, L. W.; Steers, R. M.; Mowday, R.T. & Boullıan, P. U. (1974). Organizational commitment, job satisfaction and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 15, 603-609.
Salin, D. (2005).Workplace bullying among business professionals: prevalence, gender differences and the role of organizational politics. PISTES © 7(3) November 2005 – Recherche
Sönmezışık, S. (2011). Anadolu lisesi öğretmenlerinin yıldırmaya ilişkin algıları. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Tınaz, P. (2008). İşyerinde psikolojik taciz (Mobbing). İstanbul:Beta Yayınları.
Tınaz, P., Bayram, F. &Ergin, H. (2008). Çalışma psikolojisi ve hukuki boyutlarıyla işyerinde psikolojik taciz (Mobbing). İstanbul:Beta Yayınları.
Yaman, E. (2009). Yönetim psikolojisi açısından iş yerinde psikoşiddet/mobbing. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
Yıldırım, T. (2008). İlköğretim okullarında öğretmen-yönetici ilişkilerinde yıldırma ve etkileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Zapf, D.(1999). Organisational, work group related and personel causes of mobbing/ bullying at work. İnternationel Journal of Manpower, 20 (1/2), 70-85.
Zapf, D. ve Einarsen, S. (2001). Bullying in the workplace:Recent trends in research and practice an introduction. European Journal of Work and Organizational Psychology,10 (4) 369–373.
Zöğ, H. (2007). İstanbul ili kâğıthane ilçesinde görev yapan ilköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adanmışlıkları ile iş doyumları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.