MODADA ÇİRKİNLİK ALGISI

Modayla çirkinlik kavramının aynı söz diziminde düşünülmesi, ilk bakışta alışılmışın dışında bir düşünce gibi görünebilir. Çünkü modern dünyayla birlikte tüketimin odağına konumlanan modanın çirkin olanla yan yana anılması kendi içkin doğasına oldukça aykırı bir düşüncedir. Modanın ortaya çıktığı andan itibaren döneminin güzellik anlayışına yakın ve hatta estetik kaygı güdümüyle kendisinin de güzel olanın yaratımında bizzat etken olduğu düşünüldüğünde “güzel” liğin tam zıttı olarak konumlanan “çirkin” liğin modada şu ya da bu biçimdeki (diğer sanat alanlarında var olduğu gibi) varlığı da yadsınmaz bir gerçektir. Tam da bu noktada çirkinlik kavramına tematik ve görsel bir perspektiften bakmak mümkündür. Modada alışılmışın dışına çıkan görünümler bizi öznel açıdan çirkinlik kavramından söz etmeye götürürken, tematik bakımdan da bu kavram, tasarıma yansıtmak istenen bilinçli bir zihinsel tavır olabilmektedir. Bu çalışma, çirkinliğin bir “kavram” olarak ele alınıp bazı moda tasarımcılarının bu kavrama ne şekilde yaklaştıklarının sorgulandığı nitel bir araştırma türüdür. Belgesel tarama yöntemine dayanan bu çalışmada, çirkinlik kavramına moda tasarımcılarının perspektifiyle nasıl bakılabileceğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yeni ve farklıyı arama yolundaki zihinlere yönlendirici bir değer kazandırılması çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Çalışmada çirkinliğin güzellikten çok daha düşünsel bir edim gerektirdiğini, bu amaçla da bazı tasarımcıların izleksek tavırlarını tasarımlarında çirkinlik kavramı üzerinden okunma yolunu seçen dört farklı tasarımcı ve/ya marka örneklem grubuna alınmıştır. Sonuç olarak bilinçli bir seçimle izleyicinin duygularını harekete geçirerek kolektif bir bellek oluşumuna katkı sağlandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Moda tasarımı, Çirkinlik, Uyumsuzluk, Güzellik, Kavram.

PERCEPTION OF UGLINESS IN FASHION

Considering the concept of fashion and ugliness in the same narrative may seem like an unusual idea at first glance, because the fact that fashion, which is positioned at the center of consumption with the modern world, is mentioned side by side with the ugly is a thought quite contrary to its very nature. When it is considered that the fashion is close to the understanding of the beauty of the period and even is a factor on the creation of the beautiful with aesthetic concerns since its emergence, it is an undeniable fact that the “ugliness”, which is positioned as the exact opposite of “beauty”, exists in one form or another in fashion (as it exists in other fields of art). Right at this point, it is possible to view the concept of ugliness in a thematic and visual perspective. Appearances which go beyond what remains extraordinary in fashion urge us to cite the concept of ugliness subjectively whereas it could be a conscious attitude that has been intended to be reflected on the design in a thematic sense. This study is a qualitative type of research that has examined ugliness as a "concept" and questioned how some fashion designers approach this concept. The present study based on the documentary scanning method has aimed at showing how to look at the concept of ugliness through the perspective of fashion designers. Provision of those minds in search of what is new and different in this respect with a guiding value does emphasize the importance of the study. Considering that ugliness requires significantly more intellectual endeavor than beauty, four different designers and/or brands who choose interpreting/reading thematic attitudes of some designers via the concept of ugliness in their designs have thus been included in the sample group. In conclusion, it has been shown that ugliness evokes emotions of audience in a conscious preference and contribute to establishment of a collective memory.

Keywords:

Ugliness, Mismatch, Beauty, Notion, Fashion design,

PDF

___

Aktulum, K. (2020). Moda ve Metinlerarasılık, Alexander McQueen ve Üstgiysisellik. Ankara: Çizgi Kitabevi Yayınları. ISBN:978-605-196-415-7.
Gençosmanoğlu, A. B. (2001). Estetik ve Mimarlıkta Kavram, Kavramsal Analiz, Kavramlaştırma/1980 Sonrası Mimarlık Ürünleri Üzerine Örneklemeler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Evecen, A. (2015). Baudrillard’dan Modern Toplumlara Özgü Bir Moda Kavramı Çözümlemesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 2(5). 216-226.
Alphan, M. (2008). Moda Moda Dedikleri. Ankara: Ayraç Kitabevi Yayınları. ISBN:978-9944-732- 11-6.
Agacinski, S., Bacharan, N., Heritier, F., ve Perrot, M. (2014). Kadınarın En Güzel Tarihi. (C. Öztürk, Dü., ve Y. A. Dalar, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN:978- 605-360-887-5.
Bodei, R. (2008). Güzelin Biçimleri. (D. Kundakçı, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. ISBN:975-298-374-8.
Bozkurt, N. (1995). Sanat ve Estetik Kuramları, İstanbul: Sarmal Yayınevi, Genişletilmiş İkinci Basım. ISBN:9786055790448
Cheng, A. (2017). Why Everyone ıs Into Ugly Fashion: An Explaıner. 7 Ekim 2021. https://fashionista.com/2017/06/ugly-fashion-mainstream-trend
Cömert, B. (2013). Estetik. Ankara: De Ki Yayınları. ISBN:9789944492348
Çileroğlu, B. ve Balcı, M. (2018). Dekonstrüksiyon Kavramsalında Moda Tasarımı, International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), J 6 (4), 13-28.
Davidson, E, E. (2019). Vetements took over a McDonald’s for its latest show. Dazed. 10 Eylül 2021. https://www.dazeddigital.com/fashion/article/44957/1/vetements-mcdonalds-capitalismss20-collection-paris-fashion-demna-gvasalia
Demir, M. (2018). Umberto Eco’da Güzelliğin ve Çirkinliğin Estetik Yorumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Doğan, H. (2014). Çağdaş Sanatta Çirkinlik. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dickinson, J. (2017). The beauty of ugly fashion. Varsıty. 25 Eylül 2021 https://www.varsity.co.uk/fashion/13666
Eco, U. (2009). Çirkiniğin Tarihi. (K. Atakay, Dü., ve Ö. Ç. Anaca Uysal Ergün, Çev.) İstanbul: Doğan Kitabevi Yayınları. ISBN:978-605-09-6417-2.
Fenerci, E. (2019). Giyim Tasarımında Deformasyon Kavramı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Göksel, N. ve Utkun, E. (2009). Moda Tasarımında Japon Özgünlüğü, Uluslararası Katılımlı Güzel Sanatlar ve Katılım Sempozyumu, 18-24. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Gülen Aksoy, L. (2014). Post Modern Moda Estetiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güneş, A. (2011), “Yeni Eski Ustalarda Çirkinliğin Estetikleştirilmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Henderson, G. E. (2018). Çirkinliğin Kültürel Tarihi. İstanbul: Sel Yayınevi. ISBN:978-975-570- 927-7.
Kagan, M. (1982). Güzellik Bilimi Olarak Estetik ve Sanat. (A. Çalışlar, Çev.) İstanbul: Altın Kitaplar Yayınları.
Kagan, M. (1993). Estetik ve Sanat Dersleri. (A. Çalışlar, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. ISBN: 975-533-046-1.
Kant, I. (2006). Yargı Yetisinin Eleştirisi, (A. Yardımlı, Çev.), İstanbul: İdea Yayınevi. ISBN:9789753970969.
Kelleher, K. (2018). Ugliness Is Underrated: Ugly Fashion. The Parıs Revıew. 05 Ekim 2021. https://www.theparisreview.org/blog/2018/10/30/ugliness-is-underrated-ugly-fashion/
Kuspit, D. (2006). Sanatın Sonu, (Y. Tezgiden, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
Kühn, D. (2019). Der Untergang der Ugly Fashion. Style. 22 Ekim 2021. https://www.schweizerillustrierte.ch/style/fashion/der-untergang-der-ugly-fashion
Li, M. (2020). Why ıs thıs generatıon so obsessed with ugly sneakers? CR fashion book. 30 Ekim 2021. https://www.crfashionbook.com/fashion/a34415413/viral-balenciaga-ugly-sneakers/
Magsino, I. (2020). Meet the “Ugly” Trends That Will Dominate 2021. 29 Eylül 2021. https://www.whowhatwear.co.uk/ugly-fashion-trends-2021/slide2
Membrado, A. (2019). Vetements More Ugly Than Ever. Hıghxtar. 01 Kasım 2021. https://highxtar.com/vetements-more-ugly-than-ever/?lang=en
Mower, S. (2019). Vetements Sprıng 2020 Menswear. Vogue. 03 Kasım 2021. https://www.vogue.com/fashion-shows/spring-2020-menswear/vetements
Sakallı, M. (2018). Çağdaş Sanatta Beden Kullanımı Olarak Çirkinin Estetiği. Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Parlak, S. (2006). Giyim Modasında Gerçeküstü Yaklaşımlar, Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Persson, L. (2019). 8 Ways Demna Gvasalia Disrupted Fashion at Vetements—Not Least of All by Walking Away. Vogue. 11 Kasım 2021. https://www.vogue.com/article/8-ways-demnagvasalia-disrupted-fashion-at-vetements-not-least-of-all-by-walking-away
Ronchi, G. (2020). The importance of “ugliness”. 5 Kasım 2021. https://www.domusweb.it/en/art/2020/09/09/the-importance-of-ugliness.html
Rosenkranz, K. (2018). Çirkinin Estetiği. (M. Özdemir, Çev.) İstanbul: Muhayyel Yayıncılık. ISBN:978-605-81016-0-9.
Sağsöz, A., ve Aydın Öksüz, A. (2013). Mimarlık Ürününün Güzel ve Çirkin Dualitesi Bağlamında Normatif İncelenmesi, Sanat Tarihi Dergisi, Cilt: XXII. Sayı:2.
Sagaert, C. (2017). Kadın Çirkinliğinin Tarihi. İstanbul: Mayakitap Yayınları. ISBN: 978-605-9902- 58-8.
Savane, M. (2021). The Fantasy of Uglıness ın Alexander McQueen Collectıons (1992-2009) How did literature and the visual arts inspired Alexander McQueen to merge sex and horror in his own art form?, Revista de estudos de ıdenıdade e ıntermedıalıdade, 3 (3), 95-108. ISSN: 2184-7010
Sena, C. (1972). Estetik Sanat ve Güzelliğin Felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Smith, A. (2008). Gelenek ve Modanın Güzellik ve Çirkinlik Algılarımıza Etkisi Üzerine, Cogito İnsan Giyinir, S. 55, 23-25.
Timuçin, A. (1998). Estetik, (Cilt 3). İstanbul: İnsancıl Yayınları. ISBN:9789758295449
Türkmen, B. (2021). Neden “Çirkin Moda” Diyoruz?. Vogue. 7 Kasım 2021. https://vogue.com.tr/moda/neden-cirkin-moda-diyoruz
Uncu, G. ve Çalışır, G. (2018). Sanatta Çirkinin Temsili, Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, 2 (69), 455-480. DOI: 10.9761/JASSS7726.
Yiğit, S. (2019). 'Çirkinin Estetiği' Olur mu?, Söylem Filoloji Dergisi, 4 (2), 592-600. DOI: 10.32579/mecmua.649279.