İslam ve Budizm Mistisizmi Üzerinden Mantıku’t-Tayr ve Siddhartha’daki Mürşid-i Kâmilin Rolü ve Yol Göstericiliği

   Bu çalışmada, Feridüddin Attar’ın Mantıku’t-Tayr ve Hermann Hesse’nin Siddhartha isimli iki eseri bir araya getirilerek mistisizm ve edebiyat bağlamında incelenmiştir. Metinlere yaklaşımda “yakın okuma” tekniği model alınmış, ardından metinler İslam ve Budizm mistisizmlerinin felsefi öğreti ve yaklaşımlarına göre yeniden yorumlanmıştır. Bu metinlerin seçilmesinde, iki eserin de bireyin mistik yolculuğunu, gerçek bir yolculuk hikayesi etrafında örmesi ve okurlarıyla benzer konularda konuşması etkili olmuştur. Okurlarına farklı mistik tecrübeleri anlatan bu iki metin üzerindeki benzer ve ortak motifler incelenmiş, sonuç bölümünde ise bu ortaklıkların Mantıku’t-Tayr ve Siddhartha’nın ortaya çıktığı coğrafyalarla bağlamsal ilişkisi üzerinden bir okuma yapılarak mistik felsefenin dil üzerinden yansıtılmasında sembollerin ve yazarların rolü konumlandırılmıştır. Mistik edebiyatın kültürler/dinler arası yorumlanması ve incelenmesiyle ortaya çıkan bu çalışma, karşılaştırmalı edebiyat sahasında çalışacak araştırmacılara İslam ve Budizm mistisizmi üzerinden evrensel alımlanma ve kişisel üretimi göstererek alana yeni bir katkı sağlamayı amaçlamıştır.

THE ROLE AND THE GUIDANCE OF “MURSID-I KÂMIL” IN MANTIKU’T-TAYR AND SIDDHARTHA THROUGH ISLAMIC AND BUDDHIST MYSTICISMS

In this study, Feridüddin Attar's Mantıku't-Tayr and Hermann Hesse's Siddhartha texts were brought together and examined in the context of mysticism and literature. The approach to the texts was modeled as a "close reading" technique, and the texts were reinterpreted according to the philosophical doctrines and approaches of Islamic and Buddhist mysticism. In the selection of these texts, it was significant that the both works were covered by the mystical journey of the characters around a real journeying story, and they speak in similar ways with their readers. In this study, the symbols and motifs on these two texts which are explaining different mystical experiences to their readers were examined. This study which is emerged from the interpretation and examination of mystical literature between cultures / religions aimed to provide a new contribution to the field by showing universal reception and personal production over the mysticism of Islam and Buddhism as a researcher working in the field of comparative literature.

___

  • Alperen, Altan. Hermann Hesse, Ankara, Promete Yayınları, 1994. Attar, Feridüddin, Mantıku’t- Tayr. Çev., Abdülbaki Gölpınarlı, Ankara: 3. b.s, 1968. Attar, Feridüddin, Mantıku’t-Tayr. Çev., Mustafa Çiçekler. İstanbul, Kaktüs Yayınları, 2006. Brill, E.J., Religions –und Geistesgeschichte. Çev., Güngör Arkış, Hamburg, Klopstock-Stiftung, 1993.
  • Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul, Ağaç Kitabevi, 2009.
  • Conze, Edward, Buddhism: A Short History, Oxford, Oneworld Pub, 2008.
  • Hesse, Hermann. Sidarta. Çev., Kamuran Şipal. İstanbul, Afa Yayınları, 1994.
  • Humphreys, Christmas, A Popular Dictionary of Buddhism, London, Curzon Press, 2005.
  • Nadler, K., Hermann Hesse, Naturliebe, Menschenliebe, Gottesliebe, 1956. Parrinder, Geoffrey, Mysticism in the World's Religions, New York, Oxford Uni. Press, 1976.