OSMANLI'DAN GÜNÜZÜMÜZE İDARİ MERKEZİYETÇİLİĞİN SEMBOLÜ: SİVEREK HÜKÜMET KONAĞI
Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılın başından itibaren “Batılılaşma/Yenileşme” dönemine girmiş ve bu yenileşmenin önemli sonuçlarını XIX. yüzyılda görmüştür. Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti’nde yeni yönetim anlayışı ve bu doğrultuda yeni yönetim birimleri ortaya çıkmıştır. Yeni yönetim birimleriyle birlikte kamu kurumlarında büyük değişikliğe gidilmiş ve bunun sonucunda; yönetim, ulaşım, eğitim, sağlık, ticaret vb. alanlarda devletin yeni yönetim tarzını gösteren farklı mimari yapılar meydana gelmiştir. Bu farklı mimari yapılardan biri ise yönetim alanındaki “hükümet konakları” olmuştur. Osmanlı Devleti, otoritesini sağlamak amacıyla, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, başta İstanbul olmak üzere tüm Osmanlı vilayet, sancak ve kazalarında hükümet konaklarını yapmaya başlamıştır. Hükümet konağının yapıldığı yerlerden biri de Siverek’tir. Bu çalışmada, Siverek Hükümet Konağı’nın yapımı, mimari yapısı ve konakta yapılan tamirler Cumhurbaşkanlığı Arşiv belgeleri ışığında ele alınmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı, Siverek Hükümet Konağı
Keywords:
Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı, Siverek Hükümet Konağı,
___
- BOA, Meclis-i Vala (MVL), 690/52, 16 Kasım 1864 (16/C/1281);
- BOA, İrade Meclis-i Vala (İ..MVL), 521/23449, 26 Kasım 1864 (26/C/1281).
- BOA, Dâhiliye Mektubi Kalemi ( DH. MKT.) 1655/3, 8 Eylül 1889 (12/M/1307).
- BOA, DH. MKT. 1657/68, 16 Eylül 1889 (20/M/1307).
- BOA, DH. MKT. 686/12, 14 Nisan 1903 (16/M/1321).
- BOA, DH. MKT. 1036/71 31 Aralık 1905 (04/Za/1323).
- BOA, DH. MKT. 1094/42, 27 Haziran 1906, (05/Ca/1324)
- BOA, DH. MKT.1223/41, 7 Ocak 1908 (03/Z/1325).
- BOA, DH. MKT.2632/47, 17 Ekim 1908 (21/N/1326).
- BOA, DH. MKT. 2632/67, 17 Ekim 1908 (21/N/1326).
- BOA, Şura-yı Devlet (ŞD), 2755/64, 17 Temmuz 1906 (25/Ca/1324).
- BOA, ŞD, 538/21,17 Ağustos 1907 (08/B/1325).
- BOA, Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO), 2876/215636, 21 Temmuz 1906, (29/Ca/1324)
- BOA, BEO 3025/226825 1 Nisan 1907 (17/M/1325).
- BOA, İrade Orman ve Maadin (İ..OM..), 12/27, 26 Ağustos 1907 (17/B/1325).
- BOA, Maliye Nezareti Emlak-i Emiriyye Müdüriyeti (ML. EEM.) 1114/10, 27 Ekim 1914 (7/Z/1332).
- BOA, ML. EEM. 1309/33, 19 Eylül 1919, (23/Z/1337).
- BOA, ML. EEM. 1323/36, 31 Mart 1920 (11/B/1338).
- BOA, ML. EEM. 1083/2, 19 Mayıs 1914 (23/C/1332).
- BOA, Hapishaneler Müdüriyeti (DH. MB. HPS.), 18/60, 3 Mayıs 1914 (7/C/1332).
- Akman, E.(2021). Siverek (şehir, mekân ve insan). Konya: Çizgi Yayınevi.
- Aslanoğlu, İ., Baran İ. vd. (1984). Osmanlıdan bugüne hükûmet konakları, Söyleşi, Mimarlık Dergisi, Yıl:22, Sayı:5, Ankara 3-15.
- Boztepe, M. (2013). Osmanlı Devleti’nin taşra yönetimini şekillendiren “merkeziyetçilik” yaklaşımı ve günümüze etkileri, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 36, 1-14.
- Çadırcı, M. (1989). Türkiye'de kaza yönetimi (1840-1876), Belleten (53), 237-258.
- Ahmet Z. İ.(1999). Diyarbakır vilayet salnameleri (1286-1323 / 1869-1905), Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi.
- Ekinci, İ. (1999). Siverek sancağının sosyal ve iktisadi durumu (1518-1523). SDÜ, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşunun 700. Yılı Özel Sayısı, Sayı: 4, Isparta, 106-143.
- Cengiz, Ertekin USOBED (Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi) 2023,7(1) 53-71 63
- İpşirli, M. (1999). Osmanlı devlet teşkilatı. C.1, E. İhsanoğlu (Editör), Osmanlı Devleti Tarihi İstanbul.
- Kankal, A. (2001). XIX. yüzyılın sonlarında Siverek’te sosyal ve iktisadi hayat. Tarihte Siverek Sempozyum Bildirileri, Siverek.
- Ortaylı, İ. (1999). Tanzimat devri ve sonrası idari teşkilat. Osmanlı Devleti Tarihi C.1, Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu, İstanbul.
- Ortaylı, İ. (2000). Tanzimat devrinde Osmanlı mahalli idareleri(1840-1880). Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- Ortaylı, İ. (2012). Türkiye teşkilat ve idare tarihi, Cedit Neşriyat 4.Baskı, Ankara.
- Özcan, A. (1999). Istabl. DİA, C.19, İstanbul, 203-206.
- Özgültekin, R., Ekrem A. vd. (2003). Tarihi ve Kültürüyle Siverek, Siverek Kaymakamlığı Yayınları, Haziran.
- Özgültekin, R., Ekrem A., Hüseyin D. (1997). Dünden Bugüne Siverek, Şanlıurfa: Marifet Matbaacılık.
- Torun, F. S. (2012). Osmanlı Taşra İdaresinin Yeniden Yapılanma Süreci, Karadeniz Araştırmaları Kış, Sayı 32, 81-97.
- http://www.siverek.gov.tr/siverek-tarihi-kaymakamlik-binasi (01.04.2022).
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Batı Karadeniz Akademisyenler Derneği (BAKAD)