Türkiye'de Fındıklarda Bulunan Auchenorrhyncha (Hemiptera: Fulgoromorpha ve Cicadomorpha) Türleri ve Potansiyel Vektörler Olarak Önemi

Ülkemizin dünyanın en büyük fındık üreticisi olduğu, ancak diğer üretici ülkelerle kıyaslandığında birim alana düşen verimin daha düşük olduğu bilinmektedir. Fındıkta verimi etkileyen nedenlerden biri de hastalık ve zararlılardır. Fındıkta çok sayıda hastalık ve zararlı görülse de külleme ve bakteriyel yanıklık hastalıkları, fındık yeşil kokarcası ve fındıkkurdu gibi birkaç zararlı türünün ekonomik olarak büyük hasarlara neden olduğu bilinmektedir. Hemiptera'nın alttakımı olan Auchenorrhyncha (Yaprakpireleri, Bitkipireleri, Ağustosböcekleri ve Köpükböcekleri) türleri, beslenme şekilleri nedeniyle kültür bitkileri üzerinde zarara neden olan böceklerdir. Bu böcekler, bitkilere özsularını emerek değil taşıdıkları mikroorganizmaları (bakteri, virüs, fungus gibi) bulaştırarak asıl zararı vermektedir. Bu çalışmada Türkiye'de fındıkta bulunan Auchenorrhyncha türlerini belirlemek amacıyla literatürdeki veriler derlenip güncellenmiştir. Belirlenen türlerden; 3’ü Issidae familyasına, 1’i Ricaniidae familyasına, 1’i Flatidae familyasına, 3’ü Aphrophoridae familyasına, 1’i Membracidae familyasına ve 10’u Cicadellidae familyasına aittir. Bu türlerin dağılımı ve konukçu bitki tercileri hakkında bilgiler güncellenmiştir. Belirlenen türlerden EPPO'nun listelerinde de yer alan özellikle bakteriyel yanıklık hastalıkları ve fitoplazma hastalıklarının vektörleri olan Auchenorrhyncha türleri hakkında bilgiler güncellenmiş ve alttakımın potansiyel vektörler olarak kabul edilen diğer türleri açıklanmıştır. Fındıkta tespit edilmiş Auchenorrhyncha türlerinin fındıkta görülen iki önemli hastalığın da potansiyel vektörleri olacağı konusu tartışılarak bu duruma dikkat çekilmiştir. Fındıkta verim ve kaliteyi artırabilmek için sadece bilinen hastalık ve zararlılarla değil; bu önemli hastalıkları bulaştıran vektörlerle de mücadele etmenin büyük önem taşıdığı ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Fulgoromorpha, Cicadomorpha, Fındık, Potansiyel vektör, Türkiye

The Auchenorrhyncha (Hemiptera: Fulgoromorpha and Cicadomorpha) Specis Found on Hazelnut and Importance as Potential Vectors

Our contry is the world’s largest hazelnut producer but it is known that they ieldperuniştarea is lower to compared with other manufacturer countries. One of there ason saffecting the yield of hazelnuts is disease and pests. Although many diseases and pests are seen in hazelnut, powdery mildewandbacterialblightdiseases, green shield bug andhazelnut weevil, such as a few harmful species are known to cause great economic damage. Auchenorrhynchaspecies, a suborder of Hemiptera (Leafhoppers, Planthoppers, Cicadasand Spittle bugs), are insects that caused amage to cultivated plants due to their diet. These insects harm the plantsby not absorbing their own water but by infecting the microorganisms they carry (bacteria, viruses, fungi). In this study in order to determine the Auchenorrhynchaspecies found in hazelnuts data in the literature have been compiledandupdated. Identified species 3 belong to Issidaefamily, 1 belong to Ricaniidaefamily, 1 belong to Flatidaefamily, 3 belong to Aphrophoridaefamily, 1 belong to Membracidaefamily and 10 belong to Cicadellidaefamily. Information on the distribution of these species and host plant preferences has beenupdated. Information on theAuchenorrhyncha species, which are vectors of bacterial blight diseases and phytoplasmadiseases, also included in the lists of the identified species EPPO, has beenupdated and other species of the subset considered as potential vectorshave been described. It was point edout that Auchenorrhync has peciesdetected in hazelnut will be potential vectors of two important diseases seen in hazelnut. Inorder to increase they ieldandquality of hazelnuts, not only with known diseases and pests; it is of great importance to combat vectors that transmit these important diseases.

Keywords:

Fulgoromorpha, Cicadomorpha, Hazelnut, Potential vectors, Turkey,

PDF

___

Ak, K., Güçlü, Ş., Eken, C., Sekban, R.2015. Türkiye için yeni bir zararlı Ricaniasimulans(walker, 1851) (Hemiptera: ricaniidae). Türk. Entomol. Derg. 39(2): 179-186.
Anonymous, 2018. Pest specific plant health response plan: Xylella fastidiosa. Food an Environment Research Agency, 2018. https://planthealthportal.defra.gov.uk/pests-and-diseases/contingency-planning.
Arslangündoğdu, Z., Hızal, E.2018. New distributionareaandhostplantsforinvasivealieninsectspecies, Orosangajaponica (Melichar) in Turkey (Hemiptera: Ricaniidae). EntomologicaAmericana 124(1-4): 26-30.
Bak, T., Karadeniz, T., Şenyurt, M., Celap, C. 2018. Ülkemiz Fındık Yetiştiriciliğinin Dünü ve Bugünü. Bahçe 47 (Özel sayı 2: Uluslararası Tarım Kongresi): 18-25.
Bourgoin, T.2017. FLOw (Fulgoromorpha Lists on The web): a world knowledge base dedicated to Fulgoromorpha. Version 8, updated, last update: 06.02.2017. http://hemiptera-databases.org/flow.
Demir, E.,2004. Karyağdı Dağı (Ankara) Auchenorrhyncha Faunası Hakkında (Homoptera). Priamus, 11 (1/2): 17-27.
Demir, E. 2006. Preliminary report on the Auchenorrhyncha (Hemiptera) fauna of Kazdağı National Park with two new records for Turkey. Acta entomologica Slovenica 14 (1): 89-102.
Demir, E.2008. Fulgoromorpha and Cicadomorpha of Turkey. Part I: Mediterranean Region (Hemiptera). Munis Entomology and Zoology 3 (1): 447-522.
Demir, E.,2009. RicaniaGermar, 1818 species of western Palaearcticregion (Hemiptera: Fulgoromorpha:Ricaniidae). Munis EntomologyandZoology 4 (1): 271-275.
Demir, E.2018. The economically important alien invasive planthoppers in Turkey (Hemiptera: Fulgoromorpha). Acta entomologica Slovenica 26(2): 233-242.
Dlabola, J. 1957. Results of the Zoological Expedition of the National Museum in Prague to Turkey 20. Homoptera, Auchenorrhyncha. Acta entomologica Musei Nationale Pragae 31 (469): 19-68.
Dlabola, J. 1971. Taxonomische und chorologische Erzangungen zur türkischen und iranischen Zikadenfauna (Homoptera, Auchenorrhyncha). Acta faunustica entomologica Musei Nationale Pragae 14 (163):115-138.
Dlabola, J. 1981. Ergebnisse der Tschechoslowakisch-Iranischen Entomologischen Expeditionen nach dem Iran (1970 und 1973). Acta entomologica Musei Nationale Pragae 40: 127-311.
Donati, I., Mauri, S., Buriani, G., Cellini, A., Spinelli, F.2017. role of Metcalfapruinosaas a VectorforPseudomonassyringaepv. actinidae. PlantPathology33(6): 554-560.
EFSA, 2015. Scientific Opinion on the risks to plant health posed by Xylella fastidiosa in the EU territory, with the identification and evaluation of risk reduction options.
EFSA Journal 2015;13(1):3989 [262 pp.]. DOI: 10.2903/j.efsa.2015.3989.
EPPO, 1996. Metcalfa pruinosa: a new pest in Europe. EPPO Reporting Service no. 02-1996 Num.article.
EPPO, 2016. Ricaniajaponica: a newpolyphagousinsectfound in the EPPO region. EuropeanandmediterraneanPlantProtectionOrganizationreporting Service no.5 Paris, 2016-05-Pests, 17-18.
EPPO, 2017. Pest Risk Analysis for ‘Candidatus Phytoplasma phoenicium’ (Bacteria:Acholeplasmataceae) causing almond witches’ broom. EPPO Reporting Service no. 17-23265.
Fahringer, J. 1922. Eine Rhynchotenausbeute aus der Türkei, Kleinasien und den benachbarten Gebieten. Konowia 1: 296-307.
Germain, J.F., 2016. Potential vectors of Xylella fastidiosa recorded in France/ Morphological identification. ANSES, October, 2016. Güçlü, Ş., Hayat, R., Özbek, H. 1995. Erzurum ve çevre illerdeki ceviz (Junglans regia L.)'de bulunan fitofag böcek türlerinin tespiti üzerinde araştırmalar. Türkiye entomoloji dergisi, 19 (2): 137-145.
Güncan, A. 2014. Türkiye kivi bahçelerinde yeni bir zararlı Metcalfa pruinosa (Say, 1830) (Hemiptera: Flatidae). Akademik ziraat dergisi, 3 (1): 41-44.
Hantaş, C., Çetin, G. & Akçay, M. E. 2014. Marmara Bölgesi ayva bahçelerinde zararlı böcek ve akar türleri ile doğal düşmanlarının saptanması ve önemli zararlı türlerin populasyon değişimi. Bitki Koruma Bülteni 54 (3): 283-302.
Karsavuran, Y. & Güçlü, Ş. 2004. Türkiye faunası için yeni bir zararlı tür, Metcalfa pruinosa (Say,1830) (Homoptera: Flatidae). Türkiye Entomoloji Dergisi 28 (3): 209-212.
Kartal, V., Zeybekoğlu, Ü. & Özdemir, G. 1994. Samsun Çevresinde Cercopidae (Hom., Auchenorrhyncha) Familyası Türleri Üzerine Taksonomik Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Dergisi, 5 (1):147-157.
Linnavuori, R. 1965. Studies on the South and East-Mediterranean Hemipterous fauna. Acta Entomolojica Fennica, Helsinki 21: 1-70.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1981a. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey IV. FamilyIssidaeSpinola. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 5 (1): 5-21.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1981b. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey V. FamiliesFlatidae, RicaniidaeandCicadidae. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 5 (2): 67-82.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1981c. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey VI. FamiliesCercopidaeandMembracidae. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 5 (3): 133-149.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1981d. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey VII. FamilyCicadellidae: Ulopinae, Megophthalminae, Ledrinae, MacropsinaeandAgallinae. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 5 (4): 215-230.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1982. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey IX. FamilyCicadellidae: Iassinae, Penthiminae, Dorycephalinae, HecalinaeandAphrodinae. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 6: 147-159.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1983. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey XI. FamilyCicadellidae, Typhlocybinae: AlebriniandDikraneurini. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 7: 107-115.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1984a. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey XIII. FamilyCicadellidae, Typhlocybinae: Typhlocybini (Part I). Türkiye Bitki Koruma Dergisi 8: 33-44.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1984b. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey XV. FamilyCicadellidae, Typhlocybinae: Erythroneurini (Part I). Türkiye Bitki Koruma Dergisi 8: 159-168.
Lodos, N. & Kalkandelen, A. 1986. Preliminary list of Auchenorrhynchawithnotes on distributionandimportance of species in Turkey XX. FamilyCicadellidae, Deltocephalinae: Fieberiellini, StirelliniandTetartostylini. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 10 (1): 25-32.
Lucchi, A., Santini, L.2002. Aspettifisiologici e morfo-funzionali in Metcalfapruinosa(Hom.: Fulgoroidea) conriferimentoaglieffettiprodottisulleproduzioniagricole e sullealberatureornamentali. AttidellaAccademiaNazionaleItalianadiEntomologiaRendiconti49: 131-147.
Önder, F., Tezcan, S., Karsavuran, Y., Zeybekoğlu, Ü. 2011. Türkiye Cicadomorpha, Fulgoromorpha ve Stenorrhyncha (Insecta: Hemiptera) Kataloğu. Meta Basım, İzmir, 1-209.
Tuncer C, Knizek M, Hulcr J. 2017. Scolytinae in hazelnut orchards of Turkey: clarification of species and identification key (Coleoptera, Curculionidae). ZooKeys, 710: 65-76. Tuncer C, Özdemir, İ.O., Kushiyev, R. 2020. Türkiye Fındık Bahçelerinde Yeni Zararlı Türler: Xylosandrus germanus Blanbford (Col.: Curculionidae: Scolytinae), Metcalfa pruinosa Say (Hem.: Flatidae), Croesus septentrionalis L. (Hym.: Tenthredinidae) ve Anoplophora chinensis Forster (Col.: Cerambycidae). Black Sea Journal of Agriculture 3(1): xx-xx.[Basımda]
Viggiani, G. 1970. Ledra aurita, injurious to hazel nuts. Informatore Fitopatologico, 20 (23/24): 7-8.
Wilson, S. W. & O'Brien, L. B. 1987. A survey of planthoppers pests of economically important plants (Homoptera: Fulgoroidea). In Proceedings of 2nd International
Workshop on Leafhoppers and Planthoppers of Economic importance, Wilson, M.R. & Nault, L.R., 28th July-1st August 1986, Brigham Young University, Provo, Utah, USA, London, CAB Int. Inst. Ent., pp. 343-360.
Zachvatkin, A. A.1946. Studies on theHomoptera of Turkey. Transactions of theRoyalEntomologicalSociety of London 97(6): 149-176.
Zimmerman-Gries, S. 1970. “Stolbur”-a newpotatodisease in Israel. PotatoResearch 13: 146-150.