SOSYAL ETKİ KURAMI BAĞLAMINDA POST- MODERN TÜKETİCİNİN SOSYOLOJİK ANLAMDA DÖNÜŞÜMÜNE YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME

İnsan hayatı, içinde bulunduğu parametrelere uygun şekilde dinamik bir süreç olarak kendisini göstermektedir. İnsan hayatının dinamik bir süreç olması, insanın çevresi ile olan ilişkilerini ve buna bağlı olarak tüketim pratiklerini de değişken bir hale getirmiş ve dönüştürmüştür. Bu dönüşüm süreci, nasıl meydana geldiğinin daha iyi anlaşılması için belli dönemlere bölünmüştür. Bu çalışma, dinamik hayat süreci sonucunda oluşan ve yirminci yüzyılın sonlarından itibaren hayatın her alanında etkisini gösteren post-modern dönemin tüketicisinin, tüketim pratiklerinde yaşamış olduğu dönüşümü, sosyal etki kuramı bağlamında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, post-modern dönemin getirmiş olduğu anlayışlara bağlı olarak insan-ihtiyaç ilişkisi, ihtiyaçları gerekli kılan güdülerin değişimi ve ihtiyaçlara anlam yüklenilmesi neticesinde tüketim pratiklerinin; arzuların, hazzın tatminine dönüşmesi sosyal etki kuramı bağlamında irdelenmiştir. İnsanın sosyal bir canlı olması, onu, sosyal yaşamı içerisinde diğer insanlarla etkileşim içinde olmasını gerekli kılmaktadır. Bu etkileşim, kişilerarası iletişimin vazgeçilmez bir unsuru olarak kendisini göstermekte ve insanların kanaatlerini, kararlarını etkilemektedir. Post-modern düzenin getirdiği dinamik hayat deneyiminde internet tabanlı iletişim mecralarında görülen gelişme, insanlar arası etkileşimi mekân ve zaman ayrımı olmaksızın eşzamanlı olarak aynı potada buluşturmuştur. Bu gelişim neticesinde, hedef kitlelerinin ve özellikle de tüketicilerin nezdinde meşruiyetlerini sağlamak zorunda olan firmalar, satınalma stratejilerinde kişilerarası iletişimi ve bunun sonucunda etkileşimi merkezi yere konumlandırmaktadır. Böylelikle, post-modern tüketicilerin internet tabanlı iletişim mecralarında birbirlerini etkilemelerinden, birbirlerinin yorumlarını dikkate almalarından faydalanarak satınalma stratejilerini oluşturmaktadırlar. Buradan hareketle, sosyal etki kuramı ile tüketim pratikleri arasındaki ilişki ve bu ilişkinin ortaya konulması önemli olmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, öncelikli olarak sosyal etki kuramına, post-modern tüketim ve post-modern tüketici kavramlarına değinilerek, sosyal etkinin tüketime yansıması ve post-modern tüketicinin dönüşümünde etkisi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tüketim, postmodern tüketim, postmodernizm, postmodern tüketici, sosyal etki, sosyal etki kuramı

AN EVALUATION OF THE TRANSFORMATION OF POST-MODERN CONSUMER IN TERMS OF SOCIOLOGY WITHIN THE CONTEXT OF SOCIAL IMPACT THEORY

Human life is emerged as the dynamic process that is in line with the boundaries of parameters that surrounds it. It being a dynamic process has also changed human beings’ relationship with their environment, making it more dynamic, which by extension had the same effect on their consumption practices. The many processes of changes are divided into various eras to better understand them. This study is aimed at evaluating the changes that have happened in the consumption practices of post-modern era consumer, existing as a result of the dynamic process of human life whose effects are observable in every aspect of human life, within the context of Social Impact Theory. It also deals with the human-needs relationship based on the changes brought by the understandings of post-modern era, the changes in the motives that make needs a necessity, and the transformation of consumption practices (i.e., desires and pleasure) into satisfaction as a result of meanings attributed to needs. The fact that a human being is a social creature requires her to interact with other people in her social life. This interaction is an indispensable element of interpersonal communication, affecting the opinions and decision of human beings. The changes seen in the internet-based communication channels brought about by the post-modern era made it possible to melt interpersonal communications simultaneously in the same pot, regardless of time and location. Consequently, corporations which have to legitimize their place before target audiences and especially the consumers, center their purchasing strategies around interpersonal communications and the resulting interactions. Indeed, they create their purchasing strategies by drawing advantage from the fact that consumers affect each other and pay attention to fellow consumers’ comments on internet-based communication channels. Thus, it is of vital importance to present the relationship between the Social Impact Theory and consumption practices. Within this context, the present study first touches upon the subject of Social Impact Theory, then it moves to post-modern consumption and post-modern consumer, which is followed by a discussion on the reflection of social life on consumption and its effect on the transformation of post-modern consumer.

Keywords:

Consiption, Post-Modernism, Post-Modern Consumption, Post-Modern Consumer, Social Impact, Social Impact Theory,

PDF

___

Adorno, T. ve Horkheimer M. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. (Çev. Nihat Ülner, Elif Öztarhan Karadoğan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Anderson, W, T. ve Cunningham, W.H. (1972). The Socially Conscious Consumer. Journal of Marketing.No: 36. 23-31.
Baudrillard, J., (2012). Tüketim Toplumu. ( Çev. Hazal Deliceçaylı, Ferda Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, J., (2014). Simülakrlar ve Simülasyon. ( Çev. Oğuz Adanır). İstanbul: Doğu BatıYayınları.
Bauman, Z., (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. (Çev. Ümit Öktem). İstanbul:Sarmal Yayınları.
Bearden, W.O., Netemeyer, R.G. ve Teel, J.E. (1989). Measurement Of Consumer Suscebility to Interpersonal Influence. Journal of Consumer Research. pp. 473-481.
Behrens, R.(2011). Adorno Sözlüğü. İstanbul: Versus Kitap Yayınları.
Birkök, C., (1998). Modernizmden Postmodernizme Problemler. Yeni Türkiye Dergisi, 4 (19), ss. 525-536.
Brown, D. ve Hayes, N. (2008). Influencer Marketing: Who Really Influences Your Customers?. Butterworth-Heinemann, Oxford.
Bococ, R., (2009). Tüketim. (Çev. İrem Kutluk). Ankara: Dost Yayınları.
Bourdieu, P. (2015). Ayrım. (Çev. Derya Şannan ve Ayşe Berkkurt).İstanbul: İthaki Yayınları.
Cialdini, R. B. (2014). İknanın Psikolojisi. (Çev.Yasemin Fletcher). İstanbul: MediCat.
Clow, K. E. ve Baack, D. (2016). Bütünleşik Reklam, Tutundurma ve Pazarlama İletişimi. (Çev. Ed. G. Öztürk). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Demirden, A., İnan, E., Karanfil,Derya., Güzel, H.Ş., Dilekler,İ. ,Demir, S., Süsen, Y. (2019). Kuramlar: Sosyal Biliş. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Elliott, R. (1995). Consuming Symbolic Meaning: Methodological Implications. European Advances in Consumer Research, Vol. 2. pp. 159-179.
Feathherstone, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (Çev. Mehmet Küçük), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Fırat A.F. (1991). The Consumer in Postmodernity. Advances in Consumer Research. Vol.18. pp. 70-76.
Fırat, A.F. ve Shultz II, C.J. (1997). From segmentation to fragmentation. Markets and marketing strategy in the postmodern era. European Journal of Marketing. Vol. 31 No. 3/4, pp. 183-207.
Fromm, E. (1991). PsikanaIiz ve Din. Çev.Aydın Antan). İstanbul: Antan Yayınlan.
Goodman, D. J. ve Mirelle C. (2004). Consumer Culture A Reference Handbook. USA: Abc Clio.
Güngör, N. (2011). İletişim/Kuramlar Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Habermas, J. (1994). Modernlik: Tamamlanmamış Bir Proje Postmodernizm. (Çev. Gülengül Naliş). İstanbul: Kıyı Yayınları.
Hayes, N. (2016). Sosyal Psikolojinin Temelleri. (Çev. A. Erkan Koca, Seda Öz Yıldız, Yasin Turna, Ozan Kavsıracı). Ankara: Atıf Yayınları.
Hoksbergen, R. (1994). Postmodernism and Institutionalism: Toward a Resolution of the Debate on Relativism. Journal of Economic Issues. Vol. 28 No. 3. ss. 679-713.
Huyssen, A. (2000). Postmodernin Haritasını Yapmak. (Çev. Mehmet Küçük) Modernite Versus Postmodernite. (Edt. Mehmet Küçük). Ankara: Vadi Yayınları. ss.207-235.
Kadıoğlu, Z, K. (2014). Tüketim İletişimi Süreçler, Algılar ve Tüketici. İstanbul: Pales Yayınları.
Kızılçelik, S. (1996). Postmodernizm Dedikleri. İstanbul: Saray Kitapları.
Koç, E., (2016). Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejileri Global ve Yerel Yaklaşım. Ankara: Seçkin Yayınları.
Kumar, K., (2013). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-modern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları. (Çev. Mehmet Küçük). Ankara: Dost Yayınları.
Latene, B. (1981). The Psychology of Social Impact. American Pschologist. Vol. 36.No.4. pp.343-356.
Mert, Y.L. (2018). Dijital Pazarlama Ekseninde Influencer Marketing Uygulamaları. Gümüşhane Üniversitesi Elektronik Dergisi. Cilt:6. Sayı:2. ss. 1299-1328.
Moghaddam, F., Taylor, D.M, Wright, S.C. (1993). Social Pschology in Cross-Cultural Percpective. New York: W.H. Freeman.
Nettle, D. (1999). Using Social Impact Theory to Simulate Language Change. Lingua. Vol. 108. No. 2. pp. 95-117.
Odabaşı, Y. (2013). Tüketim Kültürü, Yetinen Toplumun Tüketen Topluma Dönüşümü. İstanbul: Sistem Yayınları.
Odabaşı, Y. (2017). Post Modern Pazarlama. İstanbul: MadiaCat.
Okutan, S. ve Altunışık, R. (2019). Neyi, Nerede, Nasıl, kaça Bulabilirim? Tüketime Yön Veren Mavenler (Pazar Kurdu) ve Influencer’lar. Tüketimin 1001 Hali Duygu ve Mantığın Çekişmesinde Dağılan Amaçlar (Edt. Remzi Altunışık). İstanbul: Beta Yayınları. ss. 133-146.
Özbek, Ferhat. (2004). İnsan İlişkilerinde Güvenin Yeri ve Önemi İş, Güç. Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. Cilt. 6. Sayı. 1. ss. 16-20.
Ritzer, G. (2016). Toplumun mcDonaldlaştırılması: Çağdaş Toplumun Yaşamının Değişen Karekteri Üzerine Bir İnceleme. (Çev. Şen Süer Kaya). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sakallı, N. (2000). Sosyal Etkiler Kim Kimi Nasıl Etkiler. Ankara: İmge Yayınevi.
Sammis,K., Lincoln, C., Pomponi, S., Ng, J., Rodriguez, E. G. ve Zhou, J. (2015). Influencer Marketing for Dummies. A Wiley Brand, John Wiley and Sons: New Jersey.
Schembri, S. Merrilees, B. ve Kristiansen, S. (2010). Brand consumption and narrative of the self. Psychology&Marketing, Vol. 27. No.6 pp. 623-637.
Sheldrake, P. (2015). Dijital Çağda Pazarlama ve Halkla İlişkiler. (Çev. Ümit Şensoy). İstanbul: THY Yayınları.
Solomon, M.R., Bamossy, G., Askegaard, S. ve Hogg M.K. (2004). Consumer Behaviour A European Perspective. London: Pearson/Prentince Hall.
Şerif, M. ve Şerif, C. W. (1996). Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Sosyal Yayınları.
Şeylan,G. (2009). Post Modernizm. Ankara: İmge Kitabevi.
Taluk, Ş. (2017). Artık Mesaj, Medyanın ta Kendisi!. Campaign Dergisi, Sayı: 69, ss.42-43.
Tofler, A. (2008). Üçüncü Dalga Bir Fütürist Ekonomi Analizi Klasiği. İstanbul: Koridor Yayınları.
Yıldırım, E. (2019). Tüketicinin Postmodernizmle Değişen Rolü: Online Ürün Kişiselleştirmesi Üzerine Bir Uygulama. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt.17.Sayı.2. ss. 220-240.
Yılmaz, E. (2011). İşletmede İnsan Davranışlarını Etkileyen Bazı Unsurlar. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. Cilt. 2. Sayı. 3. ss. 83 – 97.
Yüksel, H. (2013). Toplumsal Etki ve Uyma. (Edt:A. Şimşek, Ö. Eroğlu). Davranış Bilimleri. Konya: Eğitim Yayınevi. ss.456-484.
Web 1: www.dictionary.com (Erişim Tarihi: 27.11.2020)
Web 2: www.pazarlamasyon.com (Erişim Tarihi: 25.11.2020)
Web 3: influencer marketing 2017. www.pazarlamasyon.com (Erişim Tarihi: 25.11.2020)