Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Özel Bir Eğitim Kurumunda Bir Araştırma

Bu çalışmada, özel bir eğitim kurumunda çalışmakta olan öğretmenler özelinde beş faktör kişilik özelliklerinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle beş faktör kişilik özellikleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilgili literatür taraması yapılmıştır. Ardından araştırma kapsamında oluşturulan anket formu 338 öğretmen üzerinde uygulanmıştır. Katılımcıların kişilik özelliklerini belirlemek üzere John, Donahue ve Kentle (1991) tarafınca geliştirilen, Alkan (2007) tarafınca Türkçe diline uyarlanan 44 maddelik ve beş boyuttan oluşan Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcıların örgütsel vatandaşlık davranışlarını ölçmek üzere Podsakoff, Mackenzie, Moorman ve Fetter (1990) tarafınca geliştirilen 24 maddelik ve beş boyuttan meydana gelen Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma neticesinde beş faktör kişilik özelliklerinin örgütsel vatandaşlık davranışını etkilediği, özellikle sorumluluk kişilik özelliğinin tüm örgütsel vatandaşlık davranışı faktörleri üzerinde anlamlı ve pozitif etkisi bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kişilik, Kişilik Özellikleri, Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Örgütsel Vatandaşlık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı

THE EFFECT OF PERSONALITY TRAITS ON ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIOUR: A RESEARCH IN A PRIVATE EDUCATIONAL INSTITUTION

Within the scope of this study, the effect of five big personality traits on organizational citizenship behaviour was investigated in case of teachers working at a private education institute. In this regard, firstly literature review was made about five big personality traits and organizational citizenship behaviour. Then, the survey questionnaire prepared about the research was conducted on 338 teachers. In order to determine personality traits of teachers, Five Big Personality Traits Scale developed by John, Donahue and Kentle (1991) with 44 statements as 5 dimensions and adjusted into Turkish by Alkan (2007) was used. Furthermore, in order to measure organizational citizenship behaviours of the respondents, Organizational Citizenship Behaviour Scale developed by Podsakoff, Mackenzie, Moorman and Fetter (1990) with 24 statements as 5 dimensions was used. As the result of the research, it was found that five big personality traits have effect on organizational citizenship behaviour, and especially conscientiousness personality trait has significant and positive effects on all organizational citizenship behaviour factors.

Keywords:

Personality, Personality Traits, Five Big Personality Traits, Organizational Citizenship, Organizational Citizenship Behaviour,

PDF

___

Alkan, N. (2007). Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ankara: Yayınlanmamış Araştırma.
Apan, M. ve Ercan, S. (2017). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Finansal Okuryazarlık Üzerine Etkisinin Yol Analizi ile Belirlenmesi: Lisans Düzeyindeki İşletme Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 177-202, https://dergipark.org.tr/tr/pub/bartiniibf/issue/32570/361882
Bitmiş, M. G., Sökmen, A. ve Turgut, H. (2014). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenilirliğinin Yeniden Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-14, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/287218
Burger, J. M. (2006). Kişilik, İ. Deniz ve E. Sarıoğlu (Çev.). İstanbul: Kaktüs Yayınları.
Göksal, M. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Horzum, M. B., Ayas, T. ve Padır, M. A. (2017). Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 398-408, DOI: 10.19126/suje.298430
John, O. P., Donahue, E. M. ve Kentle, R. L. (1991). The Big Five Inventory. Berkeley: University of California Institute of Personality and Social Research.
Kaya, Ş. D. (2013). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Türk İdare Dergisi, (476), 265-287, http://www.tid.gov.tr/Makaleler/%C3%96rg%C3%BCtsel%20Vatanda%C5%9Fl%C4%B1k%20Davran%C4%B1%C5%9F%C4%B1.pdf
Kıvanç-Sudak, M. (2011). Kişilik Tipleri, Duygusal Zeka, İş Tatmini ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
McCrae, R. R. ve Costa, P. T. Jr. (1990). Personality in Adulthood. Guilford Press.
Merdan, E. (2013). Beş Faktör Kişilik Kuramı ile İş Değerleri İlişkisinin İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, (7), 140-159, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/84416
Neuman, G. A. ve Kickul, J. R. (1998). Organizational Citizenship Behaviors: Achievement Orientation and Personality. Journal of Business and Psychology, 13(2), 263-272, https://doi.org/10.1023/A:1022963108025
Organ, D. W. (1988). Issues in Organization and Management Series. Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington Books.
Organ, D. W. ve Lingl, A. (1995). Personality, Satisfaction, and Organizational Citizenship Behavior. The Journal of Social Psychology, 135(3), 339-350, https://doi.org/10.1080/00224545.1995.9713963
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H. ve Fetter, R. (1990). Transformational Leader Behaviors and Their Effects on Followers’ Trust in Leader, Satisfaction, and Organizational Citizenship Behavior. The Leadership Quarterly, 1(2), 107-142, https://doi.org/10.1016/1048-9843(90)90009-7
Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2012). Örgütsel Davranış, İ. Erdem (Çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Sezgin, F. (2005). Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339, DOI:10.17152/GEFD.40380
Sharma, V. ve Jain, S. (2014). A Scale For Measuring Organizational Citizenship Behavior in Manufacturing Sector. Pacific Business Rewiev International, 6(8), 57-62, http://www.pbr.co.in/2014/2014_month/feb/9.pdf
Singh, A. K ve Singh, A. P. (2009). Does Personality Predict Organisational Citizenship Behaviour among Managerial Personnel. Journal of The Indian Academy of Applied Psychology, 35(2), 291-298, https://www.researchgate.net/profile/Dr_Akhilendra_Singh/publication/235944341_Does_Personality_Predict_Organisational_Citizenship_Behaviour_among_Managerial_Personnel/links/0912f514984ba05327000000/Does-Personality-Predict-Organisational-Citizenship-Behaviour-among-Managerial-Personnel.pdf
Tatar, A., Bildik, T., Saltukoğlu, G. ve Güler-Dinçel, M. (2014). Klinik Olmayan Örneklemde Beş Faktör Kişilik Envanteri Belirti Tarama Amaçlı Kullanılabilir mi?: Ön Çalışma. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (4), 181-199, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/73086
Titrek, O., Bayrakçı, M. ve Zafer, D. (2009). Öğretmenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Görüşleri. Akademik Bakış, (17), 1-28, http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423868263.pdf
Yeke, S. (2015). Çalışanların Kişilik Özellikleri, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İş Tutkunluğu Arasındaki İlişkiler: Bir Alan Araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.