RADİKAL TERÖRÜN ÖZBEKİSTAN’IN GÜVENLİK ALGILAMALARINA ETKİSİ: DÜNYADA VE SURİYEDE ÖZBEK YABANCI SAVAŞÇILAR

Özbek yabancı terörist savaşçılar El Kaide, Taliban ve 2011 yılından beri devam eden Suriye İç Savaşı sırasında ortaya çıkan DAEŞ (Devlet’ül İslamiyye Irak ve’ş Şam) terör örgütü gibi radikal İslamcı terör örgütleri içerisinde varlık göstermektedir. Bu terörist savaşçılar hem Özbekistan hem de bölgesel istikrarın ve güvenliğin sağlanması açısından Orta Asya’da da bir tehdit oluşturmaktadır. Makalenin amacı radikal terörün Özbekistan’ın güvenlik algılamalarına olan etkisini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada öncelikle yabancı terörist savaşçı kavramı ele alınacaktır. Daha sonra Özbek savaşçıların radikalleşme süreçleri ortaya konulacaktır. Çalışmanın diğer bölümünde Özbek yabancı savaşçıların El Kaide, Taliban ve DAEŞ terör örgütleri içerisindeki faaliyetleri incelenecektir. Bu bağlamda son bölümde geri dönen Özbek yabancı terörist savaşçıların Özbekistan’ın güvenlik algılamalarına olan etkisi değerlendirilecektir. Çalışma sonuç bölümüyle nihayete erdirilecektir.

___

  • Akbarzadeh, S. (2004). “Keeping Central Asia Stable”, Third World Quarterly, 25(4): 689-705.
  • AKIpress, (2015). “352 Kyrgyz Nationals Involved in Syria Fighting, 31 Killed in Clashes”, http://www.akipress.com/news:559007/, (27/05/2021).
  • Alakhbar English, (2014). “Islamic Movement of Uzbekistan declares support for ISIS,” http://english.al-akhbar.com/ node/21859, (31/05/2021).
  • Asia Plus, (2015). “IŞİD Savaşçıları Özbekistan’da Terör Saldırıları Planladı”, https://asiaplustj.info/ru/news/tajikistan/security/20150203/boeviki-igil-planirovali-terakty-v-uzbekistane, (30/05/2021).
  • Asia-Plus, (2015). “Suriye’deki Tacik Militanların Liderlerinden Birinin Ölümüyle İlgili Bilgiler Sosyal Ağlarda Ortaya Çıktı”, https://asiaplustj.info/ru/news/tajikistan/security/20150212/v-sotssetyakh-poyavilas-informatsiya-o-gibeli-odnogo-iz-liderov-tadzhikskikh-boevikov-v-sirii, (28/05/2021).
  • Azamy, H. (2015). “Will the Islamic Movement of Uzbekistan Trade the Taliban for ISIS?”, Counter Terrorist Trends and Analysis, 7(6): 30-35.
  • Baran, Z., Starr, F.S., Cornell, S. E. (2006). “Islamic Radicalism in Central Asia and the Caucasus: Implications for the EU”, https://isdp.eu/content/uploads/publications/2006_baran-starr-cornell_islamic-radicalism-in-central-asia-and-the-caucasus.pdf, (27/05/2021).
  • Barrett, R. (2017). “Beyond the Caliphate:Foreign Fighters and the Threat of Returness”, https://thesoufancenter.org/wp-content/uploads/2017/11/Beyond-the-Caliphate-Foreign-Fighters-and-the-Threat-of-Returnees-TSC-Report-October-2017-v3.pdf, (16/12/2022).
  • Benmelech E., Klor F. E. (2020). “What Explains the Flow of Foreign Fighters to ISIS?”, Terrorism and Political Violence, 32(7), 1458-1481. Bill R. (2010). “Foreign Fighter’s Networks Targeted in Nangarhar, Paktia”, FDD’s Long War Journal, https://www.longwarjournal.org/archives/2010/08/foreign_fighter_netw.php, (29/05/2021).
  • Binnie, J., Wright, J. (2009). “The Evolving Role of Uzbek-led Fighters in Afghanistan and Pakistan”, CTC Sentinel, 2(8):1-3.
  • BM Güvenlik Konseyi 2178 Sayılı Kararı, 24/09/2014, http://unscr.com/en/resolutions/doc/2178, (27/05/2021). Çaman, E., Dağcı, K. (2014). “Özbekistan’da İslam, Siyasi Sistem ve Radikalizm”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1): 8-22.
  • Çona, Ö. (2021). “Yeni Savaş Eski Bir Aktör: Yabancı Terörist Savaşçılar ve Yeni Çatışmalardaki Rolleri”, Savunma Bilimleri Dergisi, 39(1): 276-303.
  • Daniil T. (2015). “How ISIS is recruiting migrant workers in Moscow to join the fighting in Syria,” The Guardian, www.theguardian.com/world/2015/may/05/isis-russia-syria-islamic-extremism?CMP=share_btn_tw, (30/05/2021).
  • Demirci, L. (2012). “Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın Kesişimindeki Sorunlu Vadi: Fergana”, Savunma Bilimleri Dergisi, 11(2):33-69.
  • Dyner, A., Legieć, A., Rękawek, K. (2015). “Ready to Go? ISIS and Its Presumed Expansion into Central Asia”, Polski Instytut Spraw Miedzynarodowych Policy Paper, 121(19): 1-16.
  • Er, P. D. (2020). Bağımsızlık Sonrası Özbekistan’da İslam, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Erkin K. (2017). “Kyrgyzstan Thwarted Independence Day Terrorist Plot”, https://central.asianews.com/en_GB/articles/cnmi_ca/features/2017/09/12/feature-01, (01/06/2021).
  • France 24, (2017). “Why Uzbeks Became A Key Fighting Force For IS Group”, https://www.france24.com/en/20171101-islamic-state-group-jihad-why-uzbekistan-central-asia-key-fighting-force-radicalisation, (31/05/2021).
  • Geneva Academy of International Humanitarian Law and Human Rights, (2014). “Foreign Fighters Under International Law”, https://www.geneva-academy.ch/joomlatools-files/docman-files/Publications/Academy%20Briefings/Foreign%20Fighters_2015_WEB.pdf, (27/05/2021).
  • Gulf-Times, (2014). “Afghan Taliban deny sending fighters to Syria”, http://www.gulf-times.com/afghanistan/219/details/409593/afghan-taliban-deny-sending-fighters-to-syria, (27/05/2021).
  • Jones, G. S. Oliker, O. Chalk, P. Fair, C. Lal, R. Dobbins, J. (2006) Securing Tyrants or Fostering Reform? U.S. Internal Security Assistance to Repressive and Transitioning Regimes, Rand Corporations, Pittsburg. Hanks, R. R. (2007). “Dynamics of Islam, Identity, and Institutional Rule in Uzbekistan”, Communist and Post-Communist Studies, 40(2):209-221.
  • Kabar.kg., (2015). “Members of Terrorist Group, Who Were Trained İn Syria Detained in Osh”, http://www.kabar.kg/eng/law-and-order/ full/9227, (29/05/2021).
  • Kızılgül, P. B. (2020). “Balkanlarda Yabancı Terörist Savaşçılar”, Güvenlik Bilimleri Dergisi, 9(1):101-124.
  • Köstem, S. (2010). “Orta Asya ve Kafkaslar’da Militan İslam: El Kaide Etkisi”, Ortadoğu Etüdleri, 3(2)181-204.
  • Lila H., (2021). “Repatriating ISIS Foreign Fighters Is Key to Stemming Radicalization, Experts Say, but Many Countries Don’t Want Their Citizens Back”, Frontline, https://www.pbs.org/wgbh/frontline/article/repatriating-isis-foreign-fighters-key-to-stemming-radicalization-experts-say-but-many-countries-dont-want-citizens-back/, (31/05/2021).
  • Lutz, B. Lutz, J. (2017). “Terörizm”, Çağdaş Güvenlik Çalışmaları, (Ed.) Collins, A. (Çev.) Uslu, N., Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi, İstanbul.
  • McGlinchey, E. M. (2006). “Islamic Leaders in Uzbekistan”, Asia Policy, 1(1):123-144.
  • Mori, S., Taccetti, L. (2016). “Rising Extremism in Central Asia? Stability in the Heartland for a Secure Eurasia”, European Institute for Asian Briefing Paper.
  • Nathaniel B. (2016). “Wilayat Khorasan Stumbles in Afghanistan”, Terrorist Monitor, https://jamestown.org/program/wilayat-khorasan-stumbles-in-afghanistan/, (29/05/2021).
  • Navbahor I., Asim K. (2010). “US, UN Officials Hail Uzbekistan’s Repatriation of IS Families”, Voa News, https://www.voanews.com/south-central-asia/us-un-officials-hail-uzbekistans-repatriation-families, (31/05/2021).
  • Olimova, S. Tolipov, F. (2011). “Islamic Revival in Central Asia: The Cases of Uzbekistan and Tajikistan”, Documentos CIDOB Asia, 1(26):1-15.
  • Omelicheva, M. Y. (2010). “The Ethnic Dimension of Religious Extremism and Terrorism in Central Asia”, International Poliitical Science Review, 31(2):167-186.
  • Regnum, (2015). “Only Russia Helps Turkmenistan in the Fight against the ISIL”, http://www.regnum.ru/news/polit/1906155.html, (28/05/2021).
  • Sajjan G. (2017). “How Uzbekistan Became Ripe Recruiting Territory for ISIS”, CNN Opinion, https://edition.cnn.com/2017/11/01/opinions/uzbekistan-isis-recruiting/index.html, (31/05/2021).
  • Sartori, P. (2010). “Towards a History of the Muslim’s Soviet Union: A View from Central Asia”, Die Welt des Islams, 50(3-4): 315-334.
  • Saud, A. Ahmad, A. (2018). “Terrorism and Transnational Groups in Pakistan”, Strategic Studies, 38(4): 37-51.
  • Soliev, N. (2015). “Central Asia’s New Threat Landscape: An Assessment”, Counter Terrorist Trends and Analyses, 7(6):36-45.
  • Soliev, N. (2015). “Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan and Uzbekistan”, Counter Terrorist Trends and Analyses , 1(1):50-57.
  • Sönmez, G. (2017). “Violent Extremism Among Central Asians: The Istanbul, St.Petersburg, Stockholm, and New York City Attacks”, CTC Sentinel, 10(11):14-18.
  • Sönmez, G. (2019). “El-Kaide’den DEAŞ Sonrası Döneme: Küresel Militan Selefi Hareketin Dönüşümü ve Geleceği”, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 2(21):134-148.
  • Starr, S. F. (2011). Ferghane Valley-The Heart of Central Asia, M.E. Sharpe, New York. T.C. İçişleri Bakanlığı, (2017). “Türkiye’nin DEAŞ ile Mücadelesi”, http://www.mia.gov.tr/kurumlar/mia.gov.tr/Genel/deas%CC%A7%207%20temmuz.pdf, (29/05/2021).
  • Taylor L. (2016). “ISIS, Losing Territory in Syria, Signals Strategic Shift”, The Christian Science Monitor, https://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2016/0527/ISIS-losing-territory-in-Syria-signals-strategic-shift, (29/05/2021).
  • Tengrinews, (2014). “300 Kazakhstanis Joined Islamic State, Half Of Them – Women”, http://en.tengrinews.kz/military/300- Kazakhstanis-joined-Islamic-State-half-of-them-women-257571/, (28/05/2021).
  • The Independent, (2015). “Turkey and Saudi Arabia alarm the West by backing Islamist extremists the Americans had bombed in Syria”, http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syria-crisis-turkey-andsaudi-arabia-shock-western-countries-by-supporting-antiassad-jihadists10242747.html, (28/05/2021).
  • The Print, (2021). “Amid growing ISIS concern in Uzbekistan, Indian & Uzbek Army conduct counter-terrorism drill”, https://theprint.in/defence/amid-growing-isis-concern-in-uzbekistan-indian-uzbek-army-conduct-counter-terrorism-drill/622036/, (31/05/2021).
  • Umarov, A. (2021) “The Afghan Factor in Uzbekistan’s Foreign Policy: Evolution and the Contemporary Situation”, Asian Affairs, 52(3), 536-553.
  • UzDaily, (2015). “About 200 Uzbek Citizen Join Islamic State”, http://www.uzdaily.com/articles-id-31636.htm, (28/05/2021).
  • Üstün, Mustafa T. (2020). “Suriye İç Savaşında Yabancı Savaşçılar”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3):1021-1043.
  • Violent Extremism in Central Asia: A preliminary survey of groups, digital dimensions and state responses, (2018), https://internews.org/wpcontent/uploads/legacy/201907/Violent_extremism_CentralAsia_Eng-2018.pdf, (27/05/2021).
  • Voices on Central Asia, (2018). “SADUM: An Effort To Establish Soviet Islam”, https://voicesoncentralasia.org/sadum-an-effort-to-establish-soviet-islam/, (17/05/2021).
  • Wigen, E. (2009). “Islamic Jihad Union: Al-Qaida’s Key to the Turkish World?”, Norwegian Defence Research Establishment Report, 10. http://turkistanilibrary.com/sites/default/files/09-00687.pdf, (29/05/2021).
  • Zenn, J. (2016). “The IMU is Extinct: What Next for Central Asia’s Jihadis?”, The Central Asia-Caucasus Analyst, https://www.cacianalyst.org/publications/analytical-articles/item/13357-the-imu-is-extinct-what-new-for-central-asias-jihadis?.html, (29/05/2021).
  • Zenn, J. (2017). “Abu Zer and Al-Qaeda’s Presence in Central Asia”, The Central Asia- Caucasus Analyst, https://cacianalyst.org/publications/analytical-articles/item/13420-abu-zar-alquaeda-central-asia.html, (29/05/2021).
  • Zuijdewijn, J. R., Bakker, E. (2014). “Returning Western Foreign Fighters: The Case of Afghanistan, Bosnia and Somalia”, International Centre for Counter-Terrorism Background Note, ICCT-De-Roy-van-Zuijdewijn-Bakker-Returning-Western-Foreign-Fighters-June-2014.pdf, (30/05/2021).