Cansu ŞENUYAR, Nevin DEMİRBAŞ, Özge SAYGIN

Türk Şarap Sektörünün Mevcut Durumu ve Sektörün Gelişimini Sınırlayan Faktörlerin Değerlendirilmesi

Şarap sektöründe; İtalya, Fransa ve İspanya gibi ülkeler oldukça gelişmiş düzeydedir. Bu ülkelerde üretilen üzümlerin büyük kısmı şaraba işlenmektedir. Türkiye de bağ alanı ve üzüm üretim miktarı bakımından dünya bağcılığında önemli bir ülkedir. Bununla birlikte, üretilen üzümlerin sadece %2.5-3'ü şaraba işlenmektedir. Son yıllarda Türkiye'de şaraplık üzüm ve şarap üretiminde önemli gelişmeler de görülmektedir. Ancak şarap sektörü mevcut potansiyeline rağmen hâlâ beklenen gelişmeyi gösterememekte, şarap üretimi ve pazarlamasında dünya ortalamasının oldukça gerisinde kalınmaktadır. Sektörün gelişimini sınırlayan faktörlerin başında Özel Tüketim Vergisi uygulamaları, kayıt dışı üretim ve pazarlama gelmektedir. Ayrıca, Türkiye'de bağcılığa yeteri kadar önem verilmemesi de gelişimin önünde duran bir diğer faktördür. Türkiye'de üzüm üretiminin daha çok sofralık ve kurutmalık çeşitlere yönelik olması, hammadde temini açısından şarap sektörünü kısıtlamaktadır. Hammaddenin kalitesi de sektör gelişimin önünde kısıt oluşturabilmektedir. Türkiye'de kırsal kesimde yaşayan nüfus için gelir getirici, ülke ekonomisi için katma değer yaratıcı bir ürün olan şaraplık üzüm üretiminin desteklenmesi, üretim miktarının ve kalitesinin arttırılması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı, sektörün mevcut durumunun ve gelişimini sınırlayan unsurların değerlendirilmesidir. Çalışma bir literatür araştırması niteliğindedir.

Countries like Italy, France, Spain are highly developed in the wine industry. Highly rates of grapes which is grown in these countries are using for the wine industry. Turkey also is very important country about viticulture. On the other hand, only 2.5-3% of grapes are using for producing wine in Turkey. In recent years, Turkey make progress about viticulture and producing wine. But despite of huge potential about viticulture, Turkey is still dropping behind in the world average, about producing and marketing wine. Some factors of limiting of the industry are; special consumption taxes, informal production and marketing. Also the viticulture still not important too much in Turkey and this situation is restricting to improve of the industry. In addition, the wine industry is restricted in terms of supply of raw material so that the grapes use usually dried and as table grapes in Turkey. The quality of grape is a very big problem as much as variety and amount of it for development of the industry. Supporting the production of wine-grapes, which provides added value for the economy of the country and supplies income for the population living in rural area of Turkey, and increasing the production and quality is of great importance. The aim of the study is to evaluate the current situation of the wine sector in Turkey and the factors limiting the development of the sector. This study is based on literature survey.

PDF

___

Akar, Y. 2011. TR3 ve Düzey 2 Bölgesinde Bağcılık ve Şarap İmalatı. T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı, Denizli.
Anıl, Ş. A. (2007). Mantar Meşesi (Quercus suber) Kabuklarının İşlenmesinde Ortaya Çıkan Atıksuların Deri Sanayinde Kullanılabilirliğinin Araştırılması. Basılmamış Yük. Lis. Tezi, Ege Üniversitesi FEB.
Anonim, 2006. DPT Dokuzuncu BYKP İçki, Tütün ve Tütün Ürünleri Sanayii Özel İhtisas Komisyonu İçki Sanayi Ön Raporu, Şarap Sanayii, 21-40.
Bulal, E. (2005). Türkiye'de Şarapçılık: Gelişme Eğilimi, Üstünlükler ve Kısıtlar, Basılmamış Yük. Lis. Tezi, Akdeniz Üniversitesi SBE.
Cassi, L., A. Morrison and A. L. J. Ter Wal 2012. The Evolution of Trade and Scientific Collaboration Networks in the Global Wine Sector: A Longitudinal Study Using Network Analysis. Economic Geography. No 88, Vol 3, pp. 311-334.
Çelik, H., S. Çelik, B. M. Kunter, G. Söylemezoğlu, Y. Boz, C. Özer ve A. Atak. 2005. Bağcılıkta Gelişme ve Üretim Hedefleri, TMMOB ZMO Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi Bildirileri, Cilt:1, ss: 565-588, 3-7 Ocak 2005, Ankara.
Çobanoğlu, A. 2008. Çiftçiler İçin Yeni Bir Bela Sözleşmeli Üreticilik, Ulusal Bağcılık-Şarap Sempozyumu ve Sergisi, 6-8 Kasım 2008.
Demir., M. Özer (2003). Türk Şarapçılık Sektörünün Rekabet Analizi: Tekel Üzerine Bir Araştırma, Basılmamış Yük. Lis. Tezi, Akdeniz Üniversitesi SBE.
FAOSTAT (Food and Agriculture Organization Of The United Nations) Kayıtları, Çeşitli Yıllar, (http://faostat.fao.org), (Erişim Tarihi: 20.02.2014).
FAO (Food and Agriculture Organization Of The United Nations) Kayıtları, 2014. (http://faostat.fao.org), (Erişim Tarihi: 20.02.2014).
Gümüş, S. G ve A. H. Gümüş. 2009. Avrupa Birliğine Üyelik Sürecinde Türkiye Şarap Sektörünün Sorunları, E. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. 46 (1), 43-51.
Gümüş, S. G ve A. H. Gümüş, 2010. Avrupa Birliği (AB) Şarap Ortak Piyasa Düzenindeki Değişmeler, AB'ye Üyelik Sürecinde Türkiye Şarap İşletmelerinin Uyum Durumu, E. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. 47 (1): 31-41.
Karaoğlu, D. K. 2007. Uluslararası Bağ ve Şarap Örgütü (OİV) ve AB Üyeliği Bağlamında Türk Şarap Sektörü : Potansiyel Fırsatlar ve Tehditler, Uluslararası Ekonomik Sorunlar Derneği, Sayı: 24.
Kaya, A. Y. 2010. 2000'ler Türkiye'sinde Tarım Politikaları ve Toprak Mülkiyeti: Efemçukuru'nda "Mülkiyet Nedir?", MEMLEKET Siyaset Yönetim Dergisi, Sayı: 12, ss: 53-69.
İçli, G. E. 2010. Pazarlama İletişimi Araçlarının Türk Şarap Sektörü Açısından İncelenmesi, Marmara Üniversitesi SBE Öneri Dergisi, Sayı 33.İslamoğlu, H., E. Gülöksüz, A.Y. Kaya, U. Karakoç, D. Nizam, A. Çavdar ve G. Yazıcı. 2008.
Türkiye'de Tarımda Dönüşüm ve Küresel Piyasalarla Bütünleşme Süreçleri, TÜBİTAK Proje Raporu, Proje No:106K137.
Neyişçi, T., Y. Yeşilkaya ve H. Z. Usta. 1988. Akdeniz Bölgesinde Mantar Meşesi (Quercus suber L.) Yetiştirilmesi Olanaklarının Araştırılması, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayını, No:193.
Ömür, M. 2009. Avrupa bağ söküp, şarapta kalite yükseltiyor, Türkiye'de şarap hala sahipsiz!, (http://www.euractiv.com.tr/yazici-sayfasi/article/avrupa-bag-sokup-sarapta-kalite-yukseltiyorturkiyede-sarap-hala-sahipsiz-007092). (Erişim Tarihi: 31.03.2013).
Özden, Ç. 2008. Kuru Üzüm. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi Raporu, ss: 5.
Özay, A., A. Akyol ve Ö. M. Azabağaoğlu. 2005. Türkiye'nin Şarap Sektörünün Pazarlama Karması Elemanları Açısından İncelenmesi ve Sektörün Rekabet Performansının Artırılması İçin Öneriler, Şarap Sanayicileri Derneği, 102, Ankara.
Reid, M. 2002. Building Strong Brands Through the Management of Integrated Marketing Communications, International Journal of Wine Marketing, Vol 14, No 3.
Sakarya, A. O. (2007). Avrupa Birliği'ne Uyum Sürecinde Türk Şarap Endüstrisinin Rekabet Gücünün Ölçülmesi Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi FBE.
Spawton, A. 1990. Marketing planning for wine, European Journal of Wine Marketing, Vol 1. No 2. pp. 6-48.
TPE (Türk Patent Enstitüsü) 2014. (http://www.tpe.gov.tr/portal/default2.jsp?sayfa=602), (Erişim Tarihi: 24.2.2014)
Tosun, M. 2005. Şarap Sektör Araştırması, Türkiye Kalkınma Bankası. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) Kayıtları, Çeşitli Yıllar, (http://www.tuik.gov.tr), (Erişim Tarihi: 20.03.2013).
Yamaç, M. 1993. Tekirdağ İli Şarköy İlçesinde Şarap Üretiminin Ekonomik Yapısı ve Pazarlama Sorunları Araştırması, Basılmamış Yük. Lis. Tezi, Trakya Üniversitesi FBE.