Abdurrahman KÖSEMAN, Halil İbrahim ŞEKER

Atların Yarış ve Yarışma Performansları Üzerine Etkili Faktörler ve Performansı Artırma Yolları

Kantitatif bir karakter olan atların yarış ve yarışma performansı genetik ve çevresel faktörlerin etkisinde şekillenmektedir. Bu nedenle bireyler ve populasyonlar arasında varyasyon bulunmaktadır. Genetik etki, tayın anasından ve babasından aldığı genlerden dolayı sahip olduğu genotip kapasitesini ifade etmektedir. Performansı etkileyen çevresel faktörler arasında; cinsiyet, yaş, doğum ağırlığı, mesafe, handikap ağırlığı, pist tipi ve parkur yapısı, ana yaşı, konulan ikramiye, koşan at sayısı, atın pistteki koştuğu yer, binici deneyimi gibi faktörler yer almaktadır. Bu derlemenin amacı, atların yarış ve yarışma performanslarını etkileyen genetik ve çevresel faktörler hakkında bilgi sunmaktır.

Factors Affecting on Race and Competition Performances of Horses and the Ways to Improve Performance

Race and competition performance of horses, a quantitative character, is shaped by the influence of genetic and environmental factors. For this reason there are variations between individuals and populations. The genetic effect refers to the genotype capacity that is possessed by the gene from the mother and father of foal. Many environmental factors that affect performance include gender, age, birth weight, distance, handicap weight, runway type and structure, maternal age, prize, race or competition season, number of running horses, starting place, rider experience. The purpose of this review is to demonstrate factors affecting race and competition performance of horses.

PDF

___

Akçapınar, H., Özbeyaz, C., 1999. Hayvan Yetiştiriciliği Temel Bilgileri. Kariyer Matbaacılık, Ankara.
Aksüyek, B., 1990. Devlet Haraları Orijinli Safkan Arap Atlarının Yarış Performanslarının Gelişimi ve Bunu Etkileyen Faktörler. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Alpan, O., 1993. Sığır Yetiştiriciliği ve Besiciliği. 3. Basım, Medisan yayınevi, Ankara.
Anonim, 2007a. TBF Engel Atlama Yarışma Talimatı. Türkiye Binicilik Federasyonu. Ankara.
Anonim, 2007b.TBF At Terbiyesi Yarışma Talimatı. Türkiye Binicilik Federasyonu.
Anonim, 2009. TBF Genel Talimatı. Türkiye Binicilik Federasyonu. Ankara.
Anonim, 2011. At Yarışları Yönetmeliği. 19 Nisan 2011 tarih ve 27910 sayılı Resmi Gazete.
Anonim, 2013. Hayvanlarda davranış. http://mebk12. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/14/05/132943/dosyalar/2013_01/22023347_hayvanlardadavran.pdf. Erişim Tarihi: 22.06.2015.
Anonim, 2014. What is hypotherapy. http://www.answers. com/Q/What_type_of_horse_is_the_most_commonly_ used_for_ hippotherapy. Erişim Tarihi 18.10.2014.
Anonim, 2017. At Yarışları Genel Hükümleri. medya. tjk.org/medyaftp/docs/Genhuk_2017.pdf. Erişim Tarihi: 18.12.2017.
Arıtürk, E., Akandır, M., 1984. Atlarda kantitatatif karekterlerin seçiminde dikkat edilmesi gereken temel kurallar. Lalahan Zootekni Araştırma Dergisi, 24, 74-83.
Arpacık, R., 1996. At Yetiştiriciliği. Medisan Yayınevi, Ankara.
Barron, J.K., 1995. The effect of maternal age and parity on the racing performance of Throughbred horses. Equine Vet Jour., 27, 73-75.
Batu, S., 1938. Türk Atları ve At Yetiştirme Bilgisi. Recep Ulusoğlu Basımevi, Ankara.
Breed, M.D., Moore, J., 2015. Animal Behavior. Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara. Carroll, C.L., Huntington, PJ., 1988. Body condition scoring and weight estimation of horses. Equine Vet Jour., 20, 41-45.
Chrazanowski, S., Koeboke, K., 1993. Estimation of breeding value of Thoroughbred horses on the basis of racing performance of their progeny at the age 2 and 3 years. Anim. Breed. Abst., 62, 7.
Chrazanowski, S., Lojek, J., Kurek, A., 1998. The comparison of two methods of evaluating the racing performance of Arabian horses. Anim. Breed Abst., 66,4.
Cothran, E.G., Maccluer, J.W., Weitkamp, L.R., Pfennig, D.W., Boyce, A.J., 1984. Inbreeding and reproductive performance in Standardbred horses. The Journal of Heredity. 75, 220 –224.
Ekiz, B., Koçak, O., Yılmaz, A., 2005. Phenotypic and genetic parameter estimates for racing traits of Thoroughbred horses in Turkey, Archiv Tierzucht, 48, 121-129.
Finocchio, E.J., 1986. Race performance and its relationship to birth rank and maternal age. In; Aksüyek, B. (1990). Devlet haraları orijinli safkan Arap atlarının yarış performanslarının gelişimi ve bunu etkileyen faktörler. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Garlinghouse, SE., Burrill, MJ., 1999. Relationship of body condition score to completion rate during 160 km endurance races. Equine Vet Jour., 31, 591-595.
Gómez, M.D, Menendez-Buxadera, A., Valera, M., Molina, A., 2010. Estimation of genetic parameters for racing speed at different distances in young and adult Spanish Trotter horses using the random regression model. J Anim Breed Genet., 127, 385-94.
Güllü, A., Güllü, E., 2001. Genel Antrenman Bilgisi Sportif Performansı Geliştirmenin Yolları, Umut Matbaacılık, Malatya.
Gültepe R., 2014. Sportif atlar-Atımın sağlığı. 17 Haziran 2014 Salı. 1057 sayılı Yarış Dünyası Dergisi. http:// video.liderform.com.tr/sportif-atlar.html. Erişim Tarihi: 27.12.2017.
26.Harkins, J.D., Kamerling, S.G., 1993. Effect of race distance and competition on performance of Thoroughbred racehorses. Anim. Breed. Abst., 62, 1.
Hendricks, B.L., 1995. International Encyclopedia of Horse Breeds. University Oklahoma pres. Norman and London. USA.
Henneke, D.R., Potter, G.D., Kreider, J.L., Yeates, B.F., 1983. Relationship between condition score, physical measurements and body fat percentages in mares. Equine Vet Jour., 15, 371-372.
Hintz, R.L., 1977. Factors influencing racing performance of the Standardbred pacer. Dissertation Abst. Int. 38, 295.
Hintz, R.L., 1980. Genetics of performance in the horse. Journal of Anim. Sci., 51, 582-594.
Janczarek, I., Kedzierski, W., 2011. Is it a good idea to train fillies and colts separately? J Appl Anim Welf Sci., 14, 211- 9.
Kiper, M.A., Kutsal, A., Kutluk. H., 1983. Arıkan Arap A Grubuna Özgü Koşularda Birincilik Kazanan Atlara İlişkin İstatistikler. Türkiye Jokey Kulübü Yayınları, Ankara.
Köseman, A., Özbeyaz, C., 2009. Some phenotypic and genetic parameters of racing performance in Arabian horses. Ankara Üniv Vet Fak Derg., 56, 219-224.
Küçük, O., 2006. Koşu ve iş atlarının beslenmesi. J Fac Vet Med Univ Erciyes. 3, 43-51.
Langolish, B., 1980. Heritability of racing ability in Thoroughbreds - A review. Livestock Production Science. 7, 591-605.
Lee, K.J., Park, K.D., Kang, M.S., Choi, W.S., Kim, T.J., 1995. Sex age adjustment factors for racing time of Thoroughbred horses. Anim. Breed. Abstr. 63, 9.
Martin, G.S., Strand, E., Kearney, M.T., 1996. Use of statistical models to evaluate racing performance in Thoroughbreds. J Am Vet Med Assoc., 209, 1900-6.
McDonnell, S.M., 2015. Normal and abnormal behavior of stabled horses. http.//www.agricultura.alberta.ca. Erişim Tarihi: 22.06.2015.
Meinardus, H., Bruns, E., 1989. Use of riding even record for the selection of riding horses. 1. selection criteria and genetic parameters. Anim. Breed. Abs. 59, 10.
Mills, D.S. 1998. Personality and individual differences in the horse, their significance, use and measurement. Eq Vet J Suppl. 27, 10-13.
Mota, M.D.S, Oliveria, H.N., Silva, R.G., 1998. Genetic and environmental factors that affect best time of Thoroughbred horses in Brazil. Journal of Animal Breeding and Genetics, 115, 123–129.
Özbeyaz, C., Akçapınar, H., 2010. At Yetiştiriciliği Ders Notları. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi. Ankara.
Özen, D., Gürcan, İ.S., 2016. Determination of factors affecting the length of racing career of Arabian horses in Turkey. Ankara Üniv Vet Fak Derg. 63, 303-309.
Physick-Shard, P.W., Russell, M., 1986. Career profile of the Canadian Standardbred. 3. Influence of temporaly absence from racing and season. Canadian Journal of Veterinary Research. 50, 471-478.
Ricard, A., Bruns, E., Cunningham, E.P., 2000. The Genetics of the Horse, p. 411-438, Editors A.T. Bowling and A. Ruvinsky, CAB International, Oxon, UK.
Sel, T., Fidancı U.R. 2017. Spor Atlarında Performans Artırıcı Maddelerin Analizleri Ve Önemi. VET348. http://80.251.40.59/veterinary.ankara.edu.tr/fidanci/Ders_Notlari/SA-Spor_Atlari.pdf. Erişim Tarihi 27.12.2017.
Štrbac, L.J., Trivunović, S., Baban, M., 2015. Environmental factors affecting racing time of Trotter horses in Serbia. Poljoprivreda. 21, 178-18.
Temurlenk, Ö., 1991. At Terbiyesi Eğitimi. Ankara. Thiruvenkadan, A.K., Kandasamy, N., Panneerselvam, S., 2009. Inheritance of racing performance of Thoroughbred horses. Livestock Science, 121, 308–26.
Veno, T. Motoyosi, S., Tanaka, R., 1991. Heritability of racing performance of Thoroughbreds. Animal Breed. Abst. 61, 5.
Violette, K., Wilmarth, M.A. 2014. Hippotherapy: A therapeutic treatment strategy. gallopnyc.org/.../Hippotherapy-art-Violette.do. Erişim Tarihi: 16.10.2014. Willham, R.L, Wilson, D,E., 1991. Genetic predictions of racing performance in Quarter horses. Jour Anim Sci., 69, 3891-3894.
Yücel, D., 2015. At yarışlarında kullanılan atlar hakkında bilmediklerimiz. https://gaiadergi.com/at-yarislarinda-kullanilan-atlar-hakkindabilmedikleriniz. Erişim Tarihi: 27.12.2017.
Zeeb, K., Schnitzer, U., 1997. Housing and training of horses according to their species. Livest Prod Sci., 49, 181–189.