Semiha EREN, Hande ÖZCAN, İdil YİĞİT, Hüseyin Aksel EREN

POLYESTERİN DİSPERSE BLUE 79 İLE KLASİK VE SUSUZ BOYANMASININ KARŞILAŞTIRILMASI

Bu çalışmada %100 Polyester kumaşlara Disperse Blue 79 (C.I.11345) boyarmaddesi ile klasik boyama ve süperkritik karbondioksit (scCO2)ortamda susuz boyama yapılmıştır. Deneyler, klasik boyama için 120 °C ve 130 °C, süperkritik ortamda boyamada ise 120 °C sıcaklıkta ve 250 bar basınçta gerçekleştirilmiştir. Klasik ortamda boyanan kumaşlara redüktif yıkama yapılmıştır. ScCO2 ortamda boyanan kumaşlara ise asetonla tekrarlı yıkamalar yapılmıştır. Numunelere; renk ölçümleri, kopma mukavemeti, KOİ testleri yapılmış ve deney sonuçları yorumlanmıştır. Süperkritik CO2'de elde edilen sonuçlar, suda yapılan klasik boyama ile karşılaştırılmıştır. Çalışma, kullanılan dispers boyanın Polyester liflerini süper kritik karbondioksit ortamda susuz olarak 120 °C ve 250 barda yüksek haslıklarda ve mukavemet kaybı olmadan boyadığını ve renk açısından da sulu ortamda dispersiyon ajanlarının varlığında 120 °C elde edilene göre %0,5 (kag) bm konsantrasyonunda daha koyu boyandığını ve %4 (kag) bm konsantrasyonu için benzer olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

: susuz boyama, polyester, Disperse Blue 79

PDF

___

1. Adachi, H., Taki, K., Nagamine, S., Yusa, A., Ohshima, M. (2009) Supercritical carbon dioxide assisted electroless plating on thermoplastic polymers The Journal of Supercritical Fluids, 49(2), 265-270, doi: 10.1016/j.supflu.2008.12.010.
2. Ahmed, N.S.E., El-Shishtawy, R.M. (2010) The Use Of New Technologies In Coloration Of Textile Fibers, Journal of Materials Science, 45, 1143-1153, doi: 10.1007/s10853-009-4111-6.
3. Anonim, (2019) Disperse Blue 79, Erişim Adresi: http://www.worlddyevariety.com/disperse-dyes/disperse-blue-79.html. (Erişim Tarihi: 30.04.2019)
4. Bach, E., Cleve, E., Schollmeyer, E., (2002) Past, present and future of supercritical fluid dyeing technology – an overview, Review of Progress in Coloration and Related Topics, 32(1), 88-102, doi: 10.1111/j.1478-4408.2002.tb00253.x.
5. Bird, C L and Boston, W S.(1975) The Theory of Coloration of Textiles, SDC, Bradford.
6. Budisa, N., Schulze-Makuch, D. (2014) Supercritical carbon dioxide and its potential as a life-sustaining solvent in a planetary environment, Life, 4(3), 331-340, doi: 10.3390/life4030331.
7. Chiu, W. T., Tahara, Y., Chen, C. Y., Chang, T. F. M., Hashimoto, T., Kurosu, H., Sone, M. (2017a) A Supercritical CO2 Promoted Electroless Ni-P Plating on Silk and Their Fundamental Characteristics Investigations, Journal of The Electrochemical Society, 164(7), 406-411, doi: 10.1149/2.0551707jes.
8. Chiu, W. T., Tahara, Y., Chen, C. Y., Chang, T. F. M., Hashimoto, T., Kurosu, H., Sone, M. (2017b) Fundamental Property Assessments of Biocompatible Silk–Pt Composite Prepared by Supercritical Carbon Dioxide Promoted Electroless Plating Industrial & Engineering Chemistry Research, 56(31), 8864-8871, doi: 10.1021/acs.iecr.7b01749.
9. Chiu, W. T., Chen, C. Y., Chang, T. F. M., Tahara, Y., Hashimoto, T., Kurosu, H., Sone, M. (2018) Platinum coating on silk by a supercritical CO2 promoted metallization technique for applications of wearable devices, Surface and Coatings Technology, 350, 1028-1035, doi.org/10.1016/j.surfcoat.2018.02.070.
10. Devrent, N., Özcan, A.S., Durur, G. (2006) Süperkritik Karbon Dioksitte Boyama, Tekstil ve Mühendis, 62-63, 44-48.
11. Dycoo, (2013) Erişim Adresi: https://www.greenbiz.com/blog/2013/12/17/nike-moves-water-free-chemical-free-dyeing) (Erişim Tarihi: 30.04.2019)
12. Eren, H.A., Kurcan, P., Aniş, P. (2007) Boyamada Kullanılan Yardımcı Kimyasal Maddelerin Reaktif Boyama Atık Sularının Ozonlanmasına Etkileri, Uludağ Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 12 (2), 53-60.
13. Eren, H. A., Gundogan, S., Eren, S., Kocaman, B. (2013) Substitution of reduction clearing step by ozone treatment at disperse dyeing of polyester, Ozone: Science & Engineering, 35(3), 196-200, doi.org/10.1080/01919512.2013.771551.
14. Ferris D. (2012) Erişim Adresi : http://www.forbes.com/sites/davidferris/2012/08/ 30/ nike-adidas-want-to-color-your-shirt-with-no-water. (Erişim Tarihi: 30.04.2019)
15. Haytt, J.A. (1984) Liquid and Supercritical Carbon Dioxide as Organic Solvents, Journal of Organic Chemistry, 49, 5097-5101.
16. Hou A., Chen B., Dai J., Zang K., (2010) Usingsupercritical carbon dioxide as solvent to replace water in polyethylene terephthalate (PET) fabric dyeing procedures, Journal.of Cleaner Production., 18(10-11), 1009-1014, doi:10.1016/j.jclepro.2010.03.001.
17. Kaya, K., (2011). Doğal ve Sentetik Elyafların Süperkritik Karbondioksit Ortamında Boyanması, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
18. Kraan M. ve Fernandez Cid M. (2007) Equilibrium Study on the Disperse Dyeing of Polyester Textile in Supercritical Carbon Dioxide, Textile Research Journal, 77(8), 550-558, doi: 10.1177/0040517507077483.
19. Leitner, W., (2000) Green chemistry: designed to dissolve, Nature, 405(6783), 129-130, doi: 10.1038/35012181.
20. Nandhakumar, R., Kaviyarasu, R., Kalidass, M. (2012) Dyeing of fabrics without water: A review, The Indian Textile Journal, 2, 37-39.
21. Odabaşoğlu, H. Y., Avinç, O., Yavaş A. (2013) Susuz Boyama, Tekstil ve Mühendis, 20(90), 63-79, doi.org/10.7216/130075992013209007.
22. Peng, L., Guo, R., Lan, J., Jiang, S., Wang, X., Lin, S., Li, C. (2018) Silver nanoparticles coating on silk fabric with pretreatment of 3-aminopropyltrimethoxysilane in supercritical carbon dioxide, Journal of Industrial Textiles, 47(5), 883-896, doi: 10.1177/1528083716676813.
23. Saus, W., Knittel, D., Schollmeyer, E. (1993) Faerben aus Oberkritischem Kohlendioksit Physikalisch Chemische Grundlagen”, Textile Praxis International, 48, 32-35.
24. Schmidt, A., Bach, E., Schollmeyer, E. (2002) Damage to Natural and Synthetic Fibers treated in Supercritical Carbon Dioxide at 300 bar and Temperatures up to 160 degrees C, Textile Research Journal, 72(11), 1023-1032, doi: 10.1177/004051750207201115.
25. Texman, (2012) Using A Non-Aqueous Dyeing System: Supercritical Carbon Dioxide for Dyeing Textiles. Erişim Adresi: https://www.newclothmarketonline.com/using-a-non-aqueous-dyeing-system-supercritical-carbon-dioxide-dyeing-textiles/. (Erişim Tarihi: 30.04.2019)
26. Saldana, M. D., Zetzl, C., Mohamed, R. S., Brunner, G. (2002) Extraction of Methylxanthines from Guarana Seeds, Mate Leaves, and Cocoa Beans Using Supercritical Carbon Dioxide and Ethanol, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 50(17), 4820-4826, doi:10.1021/jf020128v.
27. Lee, Y. H., Charles, A. L., Kung, H. F., Ho, C. T., Huang, T. C. (2010) Extraction of Nobiletin and Tangeretin from Citrus Depressa Hayata by Supercritical Carbon Dioxide with Ethanol as Modifier, Industrial Crops and Products, 31(1), 59-64, doi: 10.1016/j.indcrop.2009.09.003.
28. Murga, R., Ruiz, R., Beltrán, S., Cabezas, J. L. (2000) Extraction of Natural Complex Phenols and Tannins From Grape Seeds by Using Supercritical Mixtures of Carbon Dioxide and Alcohol, Journal of Agricultural and Food Chemistry,48(8), 3408-3412, doi: 10.1021/jf9912506.
29. Vatai, T., Mojca Š., Zeljko K. (2009) Extraction of Phenolic Compounds from Elder Berry and Different Grape Marc Varieties Using Organic Solvents and/or Supercritical Carbon Dioxide, Journal of Food Engineering, 90(2), 246-254, doi: 10.1016/j.jfoodeng.2008.06.