Kavram ve Anlam Boyutu Perspektifinde Arapçada Siyah Renk

Sözcük dağarcığı, zengin içerikli düşünce kalıpları, erillik-dişillik olgusu, az sözcükle geniş anlatı olanaklarını sağlaması, ikincil ve yan anlamları ihtiva etme potansiyeli, türeme kapasitesinin genişliği ve ince anlam ayırımları gibi nitelikler Arap dilinin zenginliğini belirleyen özellikler arasında öne çıkanlardır. Siyah rengin kavram ve anlam boyutu etrafında şekillenen söz varlığı Arap dilinin bu özelliklerini yansıtan spesifik örneklerden sadece bir tanesidir. Bu bağlamda makalede siyah renk nitel araştırma yöntemine bağlı kalınarak gerek adlandırılma ve belirgin kılınma gerekse bazı duygu ve düşüncelerin aktarım aracı yapılması noktasında muteber sözlükler ve klasik Arap şiiri referans alınarak incelenmiştir. Siyah rengin sözlük anlamını karşılayan kavramlar dışında açıklanma-ya çalışıldığı, farklı bakış açılarıyla tanımlanması, beyaz renk ile olan kombinasyonu, özellikle de ilgili olduğu varlığın temel alınmasıyla hem olumsuz çağrışımların hem de bireysel arzu ve özlemlerin mecazi dili yapıldığı gibi hususlar makalenin ana temasını teşkil etmektedir. Makalede siyah renk ile yapılan birtakım farklı adlandırma ve ifade tarzlarının Arap kültürüyle olan bağlantısına da dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Arap Dili, Arap edebiyatı, Siyah, Kara, Renk

The Black Colour in Arabic in Perspective of Concept and Meaning Dimension

Such qualities as vocabulary source, thinking patterns with rich content, masculinity-femininity phenomenon, providing opportunities for expressing large narrations with few words, the potential of containing the secondary and side meaning, the ability for literary arts, the breadth of the derivation capacity and subtle distinctions of meaning are the qualities which stand out the properties determining the richness of Arabic Language. The existence of words formed around the concept and meaning dimension of the colour black is solely one of the specific examples reflecting these properties in Arabic language. Within this context, in this article, the black colour was studied in detail by referencing reliable dictionaries and classical Arab poetry in terms of making it a tool for both naming and determining and also transferring senses and thought. The issues such as the colour black tried to be explained excluding concepts meeting its lexicon meaning, and defined in different perspectives, and its combination with white colour, and metaphorically both negative connotations and individual desire and longings made specifically, make the main theme of the article by taking the being in question. The connection between some different naming and expression styles and Arabic culture made with black colour in this article were also called attention to.

Keywords:

Arabic Language Arab Literature, Concept, Meaning, Black, Colour,

PDF

___

Antere b. Şeddâd. Dîvânu ʿAntere. thk. Muhammed Saîd Mevlevî. Kahire: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1390/1970.
Aʿşâ el-Kebîr, Ebû Basîr Meymûn b. Kays b. Cendel el-Bekrî. Dîvânu el-Aʿşâ el-Kebîr. thk. Muhammed Hüseyin. b.y.: Mektebetü’l-Âdâb el-Matbaatu’n-Numûzeciyye, 1950.
Aʿşâ Hemdân, Ebü’l-Musabbih Abdurrahmân b. Hâris. Dîvânu Aʿşâ Hemdân ve aḫbâruh. thk. Hasan Îsâ Ebû Yâsîn. Riyad: Dâru’l-Ulûm, 1403/1983.
Ahtal, Ebû Mâlik Gıyâs b. Gavs b. es-Salt. Dîvânu el-Aḫṭal. haz. Mehdî Muhammed Nâsıruddîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1414/1994.
Asmaî, Ebû Saîd Abdülmelik b. Kureyb el-Bâhilî. el-Aṣmaʿiyyât. thk. Ahmed Muham-med Şâkir - Abdüsselâm Hârûn. Beyrut: y.y. 5. Basım, 1375/1955.
Aceyne, Muhammed. Mevsûʿatu esâṭîri’l-ʿArab ʿani’l-câhiliyyye ve delâletihâ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî, 1994.
Ahmed el-Hâşimî. Cevâhirü’l-edeb fî edebiyyâti ve inşâʾi luġati’l-ʿArab. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l-Kübrâ, 1389/1969.
Bağcı, Serpil. “İslam Toplumlarında Matemi Simgeleyen Renkler: Mavi, Mor ve Siyah”. Ankara Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2, (1996), 163-168.
Bişr b. Ebî Hâzim, Ebû Nevfel el-Esedî. Dîvânu Bişr b. Ebî Ḥâzim el-Esedî. nşr. Mecîd Tarrâd. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1415/1994.
Butrus b. Bûlus el-Bustânî. Muḥîṭü’l-Muḥîṭ. Beyrut: Dâiretü’l-Maâcim Mektebetu Lübnan, 1987.
Büyükcoşkun, Kudret. “Arabistan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 16 Temmuz 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/arabistan
Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb. Rasâʾilü’l-Câhiẓ. thk. Abdüsselâm Mu-hammed Hârûn. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hânecî, 1384/1964.
Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb. Kitâbü’l-Ḥayevân. thk. Abdüsselâm Mu-hammed Hârûn. 8 Cilt. Kahire: Matbaatu Mustafa el-Bâbi’l-Halebî, 1385/1965.
Cemîl Buseyne, Ebû Amr Cemîl b. Abdillâh b. Maʿmer el-Uzrî. Dîvânu Cemîl Bus̱eyne. nşr. Butrus el-Bustânî. Beyrut: Dâru Beyrut, 1402/1982.
Cerîr b. Atıyye. Dîvânu Cerîr bi şerḥi Muḥammed b. Ḥabîb. thk. Numan Muhammed Emin Taha. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Maârif, 2. Basım, ts.
Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd. eṣ-Ṣıḥâḥ tâcü’l-lüga ve Ṣıḥâḥü’l-ʿArabiyye. thk. Ahmed Abdülgafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2. Basım, 1399/1979.
Cirân el-Avn en-Numeyrî, Âmir el-Hâris b. Kelefe. Dîvânu Cirâni’l-avd en-Numeyrî. thk. Karîn Sâdır. Beyrut: Dâru Sâdır, 1999.
Düreyd b. es-Sımme, Ebû Amr. Dîvânu Düreyd b. eṣ-Ṣımme. thk. Ömer Abdürresül. Beyrut: Dâru’l-Maârif, ts.
Entâkî, Davûd b. Ömer. Tezyînü’l-esvâḳ bi tafṣîli eşvâḳi’l-ʿuşşâḳ. thk. Emîn Abdülcâbir el-Buhayrî. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Beyâni’l-Arabî, ts.
Emel Mahmûd Abdülkādir Ebû Avn. el-Levn ve ebʿâduh fi’ş-şiʿri’l-Câhilî Şuʿarâʾü’l-muʿallaḳāt enmûẕecen. Nablus: Câmiʿâtü’n-Necâh el-Vataniyye, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehẕîbü’l-luġa. thk. Abdüsselâm Mu-hammed Hârûn vd. 16 Cilt. Mısır: ed-Dâru’l-Mısriyye li’t-Telîf ve’t-Terceme, ts.
Ebû Amr eş-Şeybânî, İshâk b. Mirâr, Kitâbü’l-Cîm. thk. İbrahim el-Ebyârî - Abdülalîm et-Tahâvî, 3 Cilt. Kahire: el-Heyʾetü’l-âmme li Şuûni’l-Metâbiʿi’l-Emîriyye, 1294/1974.
Ebû Alî el-Kālî, İsmâîl b. el-Kāsım b. Ayzûn. Kitâbü’l-Emâlî ve’ẕ-ẕeylu ve’t-tenbîh. 4 Cilt. Mısır: el-Heyʾetü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, 1975.
Ebû Züeyb el-Hüzelî, Huveylid b. Hâlid b. Muharris. Dîvânu Ebî Ẕüʾeyb el-Hüẕelī. thk. Aḥmed Halîl eş-Şâl. Port Said: Merkezu’d-Dirâsât ve’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, 1435/2014.
Ebû Zeyd el-Ensârî, Saîd b. Evs b. Sâbit. Kitâbü’n-Nevâdir fi’l-luġa. thk. Muhammed Abdülkādir Ahmed. Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, 1401/1981.
Ebü’l-Atâhiye, Ebû İshâk İsmâîl b. el-Kāsım b. Süveyd. Dîvânu Ebi’l-ʿAtâhiye. Beyrut: Dâru Beyrut, 1406/1986.
Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, Alî b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Ahmed el-Kureşî. el-Eġānî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1415/1994.
Ebü’l-Hasan et-Tehâmî, Ali b. Muhammed. Dîvânu Ebi’l-Ḥasan Ali b. Muḥammed et-Tehâmî. thk. Muhammed Abdurrahman er-Rabîʿ. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1402/1982.
Ebû Hanîfe ed-Dîneverî, Ahmed b. Dâvûd b. Venend. el-Aḫbârü’ṭ-ṭıvâl. thk. Abdül-münʿim Âmir. Kahire: Vizâretü’s-Sekâfe ve’l-İrşâdü’l-Kavmî, 1379/1959.
Erten, Nesrin Bayraktar. “Kara ve Siyah Renk Adlarının Türkçedeki Kavram ve Anlam Boyutu Üzerine”. Dil Dergisi, 126 (2004), 56-77.
Ferezdak, Ebû Firâs Hemmâm b. Gālib b. Saʿsaa. Dîvânu’l- Ferezdaḳ. thk. Ali Fâ‘ûr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1407/1987.
Feyyûmî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Alî. el-Miṣbâḥu’l-münîr fî ġarîbi’ş-şerḥi’l-kebîr li’r-Râfiʿî. thk. Abdülazîm eş-Şinnâvî. Kahire: Dâru’l-Maârif, 2. Basım, 1397/1977.
Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Yaʿkūb b. Muhammed. el-Ḳāmûsü’l-muḥîṭ. thk. Komisyon. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 8. Basım, 1426/2005.
Gündüzöz, Soner. “Kur’ân’da Renklerin Büyülü Gücü Semiotik Bir İnceleme”. EKEV Akademi Dergisi. 16, (Yaz 2003), 71-84.
Gündüzöz, Soner. “Arap Sözlük Bilimi ve Sözlük Çalışmaları”. İslam Medeniyetinde Dil İlimleri Tarih ve Problemler, 23-77. ed. İsmail Güler. İstanbul: İSAM Yayınları, 2015.
Güfta, Hüseyin. “Bâkî Divanı’nda Siyah Renkli Unsurlar”. Turkish Studies, Internatio-nal Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 4/8, (2009), 1314-1373.
Halil b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân. Kitâbü’l-ʿAyn müratteben alâ ḥurûfi’l-muʿcem. thk. Abdulhamîd Hindâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
Hâris b. Hillize, Ebû Ubeyde. Dîvânu el-Ḥâris b. Ḥillize. haz. Emîl Bedîʿ Yaʿkūb. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1411/1991.
Hatîb et-Tebrîzî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Alî b. Muhammed. Şerḥu Dîvâni ʿAntere. haz. Mecîd Tarrâd. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1412/1992.
Hatîb et-Tebrîzî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Alî b. Muhammed. Şerḥu Dîvâni Ebî Temmâm. thk. Râcî el-Esmer. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 2. Basım, 1414/1994.
Hufâf b. Nüdbe es-Sülemî. Şiʿru Ḫufāf b. Nudbe es-Sülemî. thk. Nuri Hammûdî el-Kaysî. Bağdad: Matbaatu’l-Maârif, 1968.
Îcî, Ebü’l-Fazl Adudüddîn Abdurrahmân b. Ahmed b. Abdilgaffâr. el-Mevâḳıf fî ʿilmi’l-kelâm. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 2005.
İmruülkays, Ebû Vehb Hunduc b. Hucr b. el-Hâris. Dîvânu İmriʾi’l-Ḳays ve mulḥaḳātuh bi şerḥi Ebî Saʿîd es-Sükkerî. thk. Enver Alyan Ebû Süveylim - Muhammed eş-Şevâbike. 2 Cilt. Birleşik Arap Emirlikleri: Merkezu Zâyid li’t-Türâs ve’t-Târih, 1421/2000.
İliyyâ el-Hâvî. Şerḥu Dîvâni’l-Ferezdaḳ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Lübnânî Mekte-betü’l-Medrese, 1983.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî. Ġarîbü’l-ḥadîs̱. nşr. Ab-dülmuʿtî Emîn Kalʿacî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1425/2004.
İbnü’s-Sikkît, Ebû Yûsuf Yaʿkūb b. İshâk. Kitâbü’l-Elfâẓ. thk. Fahreddîn Kabâve. Bey-rut: Mektebetu Lübnan, 1998.
İbnü’l-Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kāsım b. Muhammed. Şerḥu’l-Ḳaṣâʾidi’s-sebʿi’ṭ-ṭıvâli’l-Câhiliyyât. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. Kahire: Dâru’l-Maârif, 5. Basım, ts.
İbnü’l-Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kāsım b. Muhammed. ez-Zâhir fî meʿânî kelimâti’n-nâs. thk. Hâtim Sâlih ed-Dâmin. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1412/1992.
İbn Asâkir, Ebü’l-Kāsım Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh b. Abdillâh. Târîḫu medîneti Dımaşḳ. thk. Ebû Saîd Ömer b. Garâme el-Amrevî. 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
İbn Abdürabbih, Ebû Ömer Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed. el-ʿİḳdü’l-ferîd. thk. Müfîd Muhammed Kamiha - Abdülmecîd et-Terhînî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1404/1983.
İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân. el-Fesr Şerḥu İbn Cinnî el-kebîr ʿalâ dîvâni’l-Mütenebbî. thk. Rıza Recep. 4 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Yenâbîʿ, 2004.
İbn Dihye el-Kelbî, Mecdüddîn Ömer b. el-Hasen b. Alî. el-Muṭrib fî eşʿâri ehli’l-Maġrib. thk. İbrahim el-Ebyârî vd. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Cemîʿ, ts.
İbn Ebû Avn, Ebû İshâk İbrâhîm b. Muhammed b. Ahmed. Kitâbü’t-Teşbîhât. nşr. Mu-hammed Abdülmuîd Hân. London: Câmiatu Cambridge, 1369/ 1950.
İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Muʿcemü meḳāyîsi’l-luġa. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. 6 Cilt. Kahire: Dâru’l-Fikr, 1372/1972.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm. el-Faṣl fi’l-milel ve’l-ehvâʾ ve’n-niḥal. 5 Cilt. b.y. Mektebetü’s-Selâmi’l-Alemiyye, ts.
İbn Hüzeyl el-Endelüsî, Ebü’l-Hasen Alî b. Abdirrahmân. Ḥilyetü’l-fürsân ve şuʿarâʾu’ş-şecʿân. nşr. Muhammed Abdülganî Hasan. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1369/1949.
İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl b. Sîde. el-Muḥkem ve’l-muḥîṭü’l-aʿẓam, thk. Musta-fa es-Sekkā vd. 7 Cilt. Kahire: Maʿhedü’l-Mahtûtât bi Câmiati’l-Lügati’l-Arabiyye, 1393/1973.
İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl b. Sîde. el-Muḫaṣṣaṣ. 17 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. nşr. Muhammed Nâsırüddîn el-Albânî. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, ts.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. thk. Komisyon. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Nis̱ârü’l-ezhâr fi’l-leyli ve’n-nehâr. Kostantiniyye: Matbaatu’l-Cevânib, 1298.
İbn Meymûn, Ebû Gālib Muhammed b. el-Mübârek b. Muhammed. Müntehe’ṭ-ṭaleb min eşʿâri’l-ʿArab. thk. Muhammed Nebîl Turayfî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1999.
İbn Mukbil, Ebû Kâ‘b Temîm b. Übey b. Mukbil b. Avf el-Aclânî. Dîvânu İbn Mukbil. thk. İzzet Hasan. Beyrut: Dâru’ş-Şarki’l-Arabî, 1416/1995.
İbn Düreyd el-Ezdî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. Cemheretü’l-lüga. thk. Remzî Münîr Ba‘lbekî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987.
İbn Düreyd el-Ezdî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. Maḳṣûretu İbn Düreyd. haz. İyd el-Vasif Muhammed. Dubai: Matbaatu Golden City, 2012.
İbn Dürüsteveyh, Ebû Muhammed Abdullah b. Caʿfer. Taṣḥîḥu’l-Faṣîḥ. thk. Muham-med Bedevî el-Mahtûn – Ramazan Abdüttevvâb. Kahire: Metâbiu’t-Ticâriyye, 1425/2004.
Kalkaşendî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. Ṣubḥu’l-aʿşâ fî ṣınâʿati’l-inşâ. 14 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1340/1922.
Küşâcim, Ebü’l-Feth Mahmûd b. el-Hüseyn. Dîvânu Küşâcim. thk. Nebevî Abdülvâhid Şaʿlân. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1417/1997.
Kudâme b. Caʿfer, Ebü’l-Ferec el-Bağdâdî. Cevâhirü’l-elfâẓ. thk. Muhammed Muhyid-din Abdülhamîd. Kahire: y.y. 1350/1932.
Kutâmî, Umeyr b. Şüyeym b. Amr. Dîvânu’l-Kuṭâmî. thk. İbrahim es-Sâmirâî – Ahmed Matlub. Beyrut: Dâru’s-Sekâfe, 1960.
Kuranmeali.com. Erişim 6 Nisan 2021. AyetKarsilastirma.php?sure=24&ayet=40
Lebîd b. Rebîa el-Âmirî, Ebû Akīl. Dîvânu Lebîd b. Rabiʿa Şerḥu’ṭ-Ṭûsî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1414/1993.
Merzûkī, Ebû Alî Ahmed b. Muhammed b. el-Hasen. Şerḥu Dîvâni’l-Ḥamâse. haz. Ğarîd eş-Şeyh - İbrahim Şemsüddîn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1434/2003.
Meydânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Mecmaʿu’l-ems̱âl, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd. 2 Cilt. Kahire: Matbaatu’s-Sünneti’l-Muhammediyye, 1374/1955.
Mutarrizî, Ebü’l-Feth Burhânüddîn Nâsır b. Abdisseyyid. el-Muġrib fî tertîbi’l-Muʿrib. thk. Mahmûd Fâhûrî - Abdülhamîd Muhtâr. 2 Cilt. Haleb: Mektebetu Üsâme b. Zeyd, 1399/1979.
Mufaddal ed-Dabbî, Ebü’l-Abbâs Mufaddal b. Muhammed. el-Fâḫir fi’l-ems̱âl. haz. Muhammed Osman. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
Nâbiga ez-Zübyânî, Ebû Ümâme Ziyâd b. Muâviye. Dîvânu en-Nâbiġa eẕ-Ẕübyânî, haz. Muhammed et-Tâhir İbn Âşûr. Cezayir: eş-Şerîketü’l-Vataniyye li’n-Neşr ve’t-Tevzîʿ, 1976.
Nâbiga el-Caʿdî, Ebû Leylâ Kays b. Abdillâh b. Rebîa. Dîvânu en-Nâbiġa el-Caʿdî. thk. Vâdih es-Samed. Beyrut: Dâru Sâdır, 1998.
Nasîrüddîn et-Tûsî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Muhammed b. el-Hasen. Telḫîṣü’l-Muḥaṣṣal el-maʿrûf bi Naḳdi’l-Muḥaṣṣal. Beyrut: Dâru’l-Edvâʾ, 1405/1985.
Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl. Şerḥu’l-ḳaṣâʾidi’t-tisʿi’l-meşhûrâti’l-mevsûmeti bi’l-Muʿallaḳāt. thk. Ahmed Hattâb. 2 Cilt. Bağdat: Dâru’l-Hurriye li’t-Tabbâ‘a, 1393/1973.
Nemerî, Ebû Abdillâh el-Hüseyn b. Ali. Kitâbü’l-Mülemmaʿ. thk. Vecihe Ahmed es-Sezal. Dımaşk: Matbaatu Zeyd b. Sâbit, 1396/1976.
Nüveyrî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb b. Muhammed. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. thk. Müfîd Kamîha. 33 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2004.
Özcan, Behiye Asude. “Türk ve Slav Kültüründe Siyah Renk”, Akademik Tarih ve Dü-şünce Dergisi. 5/18 (2018 ), 269-292.
Parlak, Sevda Demir. Kadın Giyim Modasında Siyah Renk. İzmir: Dokuz Eylül Üniversi-tesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
Radî el-Esterâbâdî, Necmü’l-eimme Radıyyüddîn Muhammed b. el-Hasen. Şerḥu’ş-Şâfiye. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd vd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1402/1982.
Radî el-Esterâbâdî, Necmü’l-eimme Radıyyüddîn Muhammed b. el-Hasen. Şerḥu’r-Raḍî ʿale’l-Kâfiye. nşr. Yûsuf Hasan Ömer. 4 Cilt. Bingazi: Menşûrâtu Câmiati Karyûnus, 2. Basım, 1996.
Safedî, Ebü’s-Safâ Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn. el-Vâfî bi’l-vefeyât. thk. Ahmed el-Arnâvût - Türkî Mustafa. 29 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420/2000.
Sâbit b. Ebû Sâbit. Ebû Muhammed Saîd el-Kûfî el-Lugavî. Ḫalḳu’l-insân. thk. Abdüs-settâr Ahmed Ferrâc. Kuveyt: Matbaatu Hukûmeti Kuveyt, 2. Basım, 1985.
Seyyid Şerîf el-Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî. et-Taʿrîfât. haz. Mu-hammed Bâsil Uyûn es-Sûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
Seâlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed b. İsmâîl. Yetîmetü’d-dehr fî meḥâsini ehli’l-ʿaṣr. nşr. Müfîd Muhammed Kumeyha. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983.
Seâlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed b. İsmâîl. Fıḳhü’l-luġa ve sırrü’l-ʿArabiyye. haz. Yasin el-Eyyûbî. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye Seydâ, 2. Basım, 1420/2000.
Saʿleb, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ b. Zeyd eş-Şeybânî. Kitâbü’l-Faṣîḥ. nşr. Von Barth. Leipzig: y.y. 1876.
Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber. el-Kitâb. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. 5 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 3. Basım, 1408/1988.
Sükkerî, Ebû Saîd el-Hasen b. el-Hüseyn b. Ubeydillâh. Dîvânu’l-Hüẕeliyyîn. 3 Cilt. Kahire: Matbaatu Dâri’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1995.
Sükkerî, Ebû Saîd el-Hasen b. el-Hüseyn b. Ubeydillâh. Şiʿru’l-Aḫṭal Ebî Mâlik Ġıyâs b. Ġavs et-taġlebî. thk. Fahreddin Kabâve. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1414/1996.
Sükkerî, Ebû Saîd el-Hasen b. el-Hüseyn b. Ubeydillâh. Dîvânu Ebi’l-Esved ed-Düelî. thk. Muhammed Hasan Âl Yâsîn. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hilâl, 1418/1998.
Şemmâh b. Dırâr. Dîvânu eş-Şemmâḫ b. Żirâr eẕ- Ẕübyânî. thk. Selâhüddîn el-Hâdî. Kahire: Dâru’l-Maârif bi Mısır, 1968.
Şihâbüddîn el-Hafâcî, Ahmed b. Muhammed b. Ömer. Şerḥu Dürreti’l-ġavvâṣ fî evhâmi’l-ḫavâṣ. thk. Meysûn Abdüsselam Necib. Abu Dabi: Dâru’l-Kütübi’l-Vataniyye, 1433/2012.
Tarafe (Amr) b. el-Abd el-Vâilî, Ebû Amr. Dîvânu Ṭarafe b. el-Abd. haz. Mehdî Mu-hammed Nasırüddin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1423/2002.
Teftâzânî, Saʿdüddîn Mesʿûd b. Fahrüddîn. Şerḥu’l-Maḳāṣıd, thk. Abdurrahman Umeyre. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 3. Basım, 1419/1998.
Tehânevî, Muhammed Aʿlâ b. Alî b. Muhammed Hâmid. Keşşâfü ıṣṭılâḥâti’l-fünûn ve’l-ʿulûm. thk. Ali Dahrûc. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1996.
Topaloğlu, Aydın. “Renk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 24 Kasım 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/renk#2-felsefe
Tenûhî, Ebû Alî el-Muhassin b. Alî b. Muhammed el-Kādî. Nişvârü’l-muḥâḍara ve aḫbârü’l-müẕâkere. nşr. Abbûd eş-Şâlcî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 2. Basım, 1995.
Ticânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. Tuḥfetü’l-ʿarûs ve nüzhetü’n-nüfûs, nşr. Celîl el-Atıyye. London: Rıad al-Rayyes Books, 1992.
Ubeyd b el-Ebras el-Esedî. Dîvânu ʿUbeyd b. el-Ebraṣ. thk. Eşref Ahmed Adare. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1414/1994.
Ukaylî, Beşşâr b. Bürd. Dîvânu şiʿri Beşşâr b. Bürd. thk. es-Seyyid Bedrüddîn el-Alevî. Beyrut: Dâru’s-Sekâfe, 1981.
Ukaylî, Beşşâr b. Bürd. Dîvânu Beşşâr b. Bürd. nşr. Muhammed et-Tâhir b. Âşûr. 2 Cilt. Cezair: Vizâretü’l-Evkâf, 2007.
Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkūt b. Abdillâh. Muʿcemü’l-büldân. thk. Ferîd Abdülazîz el-Cündî. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
Zehebî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Şuayb el-Arnâvût. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1402/1982.
Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed el-Hüseynî. Tâcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-Ḳāmûs. thk. Hüseyin Nessâr. 40 Cilt. Kuveyt: Matbaatu Hukûmeti’l-Kuveyt, 1969.
Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer. el-Fâʾiḳ fî ġarîbi’l-ḥadîs̱. thk. Ali Muham-med el-Bicâvî - Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim. 4 Cilt. Kahire: Matbaatu Îsâ el-Bâbi’l-Halebî ve Şurekâuh, 2. Basım, ts.
Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer. Esâsü’l-belaġa. thk. Muhammed Bâsil Uyûn e’s-Sûd. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998.
Zübeydî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen b. Abdillâh. Laḥnü’l-ʿavâm. thk. Ramazan Abdüttevvâb. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 2. Basım, 1420/2000.
Zevzenî, Ebû Abdillâh Hüseyn b. Ahmed. Şerḥu’l-Muʿallaḳāti’s-sebʿ. thk. Komisyon. Beyrut: ed-Dâru’l-Âlemiyye, 1413/ 1992.
Zürrumme, Ebü’l-Hâris Gaylân b. Ukbe b. Maʿdî b. Amr. Dîvânu Zürrumme. haz. Ah-med Hasan Besec. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1995.