___

• Allâme el-Hillî, Ebû Mansûr el-Hasan b. Yusuf İbnü’l-Mutahhar; Keşfü’l-Murâd fî Şerhi Tecrîdi’l-İ‘tikâd, Beyrut; Müessesetü’l- Alemî li’l-Matbuât, 1988.
• __________; Menâhicü’l-Yakîn fî Usûli’d-Dîn (nşr. Y. el-Caferî el- Merağî), Kum; Dârü’l-Üsve, 1415 h.
• Dhanani, Alnoor; The Physical Theory of Kalām: Atoms, Space, and Void in Basrian Mu‘tazilī Cosmology, Leiden, New York & Köln; E. J. Brill, 1994.
• Ebû Reşîd en-Nîsâbûrî, Sa‘îd b. Muhammed b. Sa‘îd; el-Mesâ’il fî’l- Hilâf beyne’l-Basriyyîn ve’l-Bağdâdiyyîn (nşr. Ma‘n Ziyâde & Rıdvan es-Seyyid), Beyrut; Ma‘hedü’l-İnmâi’l-Arabî, 1979.
• Eşarî, Ebû’l-Hasan Ali b. İsmail el-; Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfü’l-Musallîn (nşr. Hellmut Ritter), Wiesbaden; Franz Steiner Verlag, 1980, 3. bs.
• Frank, Richard M.; “Al-Ma‘nà: Some Reflections on The Technical Meanings of The Term in The Kalâm and Its Use in The Physics of Mu‘ammar”, Journal of The American Oriental Society, 87/3 (1967), 248–259.
• __________; Beings and Their Attributes: The Teachings of the Basrian School of the Mu‘tazila in the Classical Period, Albany; State University of New York Press, 1978.
• __________; “Al-Ma‘dūm wal-Mawjūd: The Non-Existent, the Existent and the Possible in the Teaching of Abū Hāshim and his Followers”, Mélanges de l’Institut Dominicain d’Études Orientales du Caire, 14 (1980), 185–210.
• Gimaret, Daniel; Théories de l’Acte Humain en Theologie Musulmane, Paris; Vrin, 1980.
• __________; “Matériaux pour une Bibliographie des Ğubbā’ī”, Journal Asiatique, 264 (1976), 277–332.
• Heeskeerk, Margaretha T.; Suffering in The Mu‘tazilite Theology: ‘Abd al-Jabbār’s Teaching on Pain and Divine Justice, Leiden, Boston & Köln; Brill, 2000.
• Hourani, George F.; Islamic Rationalism: The Ethics of ‘Abd al-Jabbār, Oxford; Clarendon Press, 1971.
• İbn Metteveyh, Ebû Muhammed el-Hasan b. Ahmed en-Necrânî; et- Tezkire fî Ahkâmi’l-Cevâhir ve’l-A‘râz (nşr. Sami N. Lutf & Faysal B. Avn), Kahire, Dârü’s-Sakafe, 1975.
• __________; el-Mecmû‘ fî’l-Muhît bi’t-Teklîf, c. II (nşr. J. Josef Houben & Daniel Gimaret), Beyrut; Dârü’l-Maşrık, 1981.
• İbnü’l-Melâhimî, Rükneddîn Mahmûd el-Hârezmî; Kitâbü’l-Fâ’ik fî Usûli’d-Dîn (nşr. Wilferd Madelung & Martin McDermott), Tahran; Iranian Institute of Philosophy & Institute of Islamic Studies Free University of Berlin, 2007.
• İbnü’l-Murtazâ, Ahmed b. Yahyâ; Kitâbü Tabakâti’l-Mu‘tezile (nşr. Susanna Diwald-Wilzer), Beyrut; Imprimerie Catholique, 1961.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ebû’l-Hasan Abdülcebbâr b. Ahmed el-Hemedânî; el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl, c. XI (et-Teklîf) (nşr. M. Ali en-Neccâr & Abdülhalîm en-Neccâr), Kahire; ed-Dârü’l- Mısriyye li’t-Te’lîf ve’t-Terceme, 1965.
• Koloğlu, Orhan Ş.; Cübbâîler’in Kelâm Sistemi, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, 2005.
• Madelung, Wilferd; “The Late Mu‘tazila and Determinism: The Philosophers’ Trap”, Yād-Nāma: In Memoria di Alessandro Bausani, vol. I: Islamistica (ed. B. Scarcia Amoretti & Lucia Rostagno), Roma; Bardi Editore, 1991, 245–257.
• __________; “Abū l-Husayn al-Basrī’s Proof for the Existence of God”, Arabic Theology, Arabic Philosophy: From the Many to the One: Essays in Celebration of Richard M. Frank (ed. James E. Montgomery), Leuven; Peeters, 2006, 273–280.
• Muhakkık el-Hillî, Necmüddîn Ebû’l-Kâsım Cafer b. el-Hasan b. Said; el-Meslek fî Usûli’d-Dîn (nşr. Rıza Üstâdî), Meşhed; Mecma‘u’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, 1424 h.
• Nasîrüddîn et-Tûsî, Ebu Cafer Muhammed b. Muhammed b. el- Hasan; Tecrîdü’l-Akâid (=Tecrîdü’l-İ‘tikâd) (nşr. Abbâs M. H. Süleyman), İskenderiye; Dârü’l-Marifeti’l-Câmiiyye, 1993.
• Necrânî, Takiyyüddîn Muhtâr b. Mahmûd en-; el-Kâmil fî’l-İstiksâ fî mâ Belaganâ min Kelâmi’l-Kudemâ’ (nşr. Es-Seyyid M. eş- Şâhid), Kahire; Vezâretü’l-Evkâf, 1999.
• Peters, Jan R. T. M.; God’s Created Speech: A Study in the Speculative Theology of the Mu‘tazilî Qâđî l-Quđât Abû l-Ħasan ‘Abd al-Jabbâr bn Aħmad al-Hamadânî, Leiden; E.J. Brill, 1976.
• Râzî, Fahreddîn Muhammed b. Ömer er-; Kitâbü’l-Erba‘în fî Usûli’d- Dîn (nşr. A. Hicâzî es-Sekkâ), I–II (tek mücellet halde), Beyrut; Dârü’l-Cîl, 2004.
• __________; İ‘tikâdâtü fıraki’l-Müslimîn ve’l-Müşrikîn (nşr. M. el- Mu‘tasım-billah el-Bağdâdî), Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1986.
• Schwarz, Michael; “Mu‘tezilî Kelâm’da İlcâ’ Düşüncesi Üzerine Bazı Notlar” (çev. Orhan Ş. Koloğlu), Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/1 (2004), 261–278.
• Şehristânî, Ebû’l-Feth Abdülkerîm b. Ebî Bekr eş-; el-Milel ve’n-Nihal (nşr., A. Ali Mehnâ & A. Hasan Fa‘ûr), I–II, Beyrut; Dârü’l- Marife, 1990.
• Şerîf el-Murtazâ, Ali b. el-Hüseyin el-Mûsevî; ez-Zahîre fî İlmi’l-Kelâm (nşr. Ahmed el-Hüseynî), Kum; Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî, 1411 h.
• Yavuz, Y. Şevki; “İslâm Kelâmında Araz Nazariyesi”, Marmara Üniver- sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5–6 (1987–1988), 71–83.
• __________; “Adem”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, I, 356– 357.