Türk tarih tezi ile Türk Dil tezinin kavşağında güneş-dil teorisi

Türkiye’nin modernleşme sürecinde hem çağdaşlaşma hem de ulusal kimliğin inşası açısından Türkçenin merkezî bir önemi vardır. Genç Türkiye Cumhuriyeti otuzlu yıllarda hem ulusal kimliğin inşası hem de çağdaşlaşma uğruna birçok devrimler yapmıştır. Cumhuriyet bu uğurda Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti ile Türk Dili Tetkik Cemiyeti’ni kurmuş ve kongreler düzenlemiştir. Bu kongrelerde çağdaşlaşma ve ulusal kimliğin inşası için Türk tarih tezi ve Türk dil tezi geliştirilmiştir. Bu iki tez anlaşılmadan Türk modernleşmesinin hedefleri anlaşılamaz. Türk tarih ve Türk dil tezinin ruhunu en iyi yansıtan şeyse Üçüncü Türk Dili Kurultayı’nda geliştirilen Güneş-Dil Teorisi’dir. Bu makalede Türk modernleşmesine temel teşkil eden Türk tarih tezi ile Türk dil tezinin ruhunu en iyi yansıtan Güneş-Dil Teorisi ele alınmaya çalışılmıştır.

Sun-language theory at the crossroads of the Turkish history and language thesis

Turkish has a vital importance in Turkey’s modernization and nation building process. To reach that particular aim, Young Turkish Republic radically changed so many things in the thirties. The republic established Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti and Türk Dili Tetkik Cemiyeti and organized congresses, in which thesis of Turkish history and language was developed. It is not possible to understand the aim of Turkish modernization without grasping the meanings of those two particular thesis. We claim that it was Sun-Language Theory which reflects the spirit of those two thesis. In this article I will try to show the importance of Sun-Language Theory.

PDF

___

AHANOV, Kaken. (2008) Dil Biliminin Esasları, Aktaran: Murat Ceritoğlu, Ankara: TDK Yayınları.
Birinci Türk Dili Kurultayı: Tezler, Müzakere Zabıtları. (1933) İstanbul: TDTC.
Birinci Türk Tarih Kongresi/Konferanslar, Münakaşalar, Müzakere Zabıtları. (1932) İstanbul: T.C. Maarif Vekâleti.
DANESI, Marcel. (1993) Vico, Metaphor, and the Origin of Language, Indianapolis: Indiana University Press.
DEMİR, Gökhan Yavuz. (1999a) Türkiye’de Yabancı Dille Üniversite Eğitimi, Bursa: Yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
DEMİR, Gökhan Yavuz. (2007b) Sosyal Bir Fenomen Olarak Dilin Belirsizliği, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
DEMİR, Gökhan Yavuz. (2007c) “Türkçenin Pirus Zaferi,” Trajik Başarı/Türk Dil Reformu, Geoffrey Lewis, çeviren: Mehmet Fatih Uslu, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
ECO, Umberto. (1995) The Search for the Perfect Language, trans. James Fentress, Oxford: Blackwell Publishers.
ERSANLI, Büşra. (2003) İktidar ve Tarih/Türkiye’de “Resmî Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-1937), İstanbul: İletişim Yayınları.
EŞREF, Ruşen. (1933) Türk Dili Tetkik Cemiyeti Kurulduğundan İlk Kurultaya Kadar Hatıralar, Ankara: Hakimiyeti Milliye Matbaası.
HEID, Uriel. (2001) Türkiye’de Dil Devrimi, çeviren: Nejlet Öztürk, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
HEWES, Gordon Winant. (1993) Dilin Doğuşuna İlişkin Kuramlar, çeviren: Hasan Boynukara-Bülent C. Tanrıtanır, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
HOBSBAWM, Eric. (2006) “Giriş: Gelenekleri İcat Etmek,” Geleneği İcat Etmek, der. Eric Hobsbawm-Terence Ranger, çeviren: Mehmet Murat Şahin, İstanbul: Agorakitaplığı.
İNAN, Abdülkadir. (1936) Güneş-Dil Teorisi Üzerine Ders Notları, İstanbul: İstanbul Devlet Basımevi.
KAHÖN, Leon. (1930) Fransa’da Arî Dillere Takaddüm Etmiş Olan Lehçenin Turanî Menşei, çeviren: Ruşen Eşref, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
KORKMAZ, Zeynep. (1992) Atatürk ve Türk Dili/ Belgeler, Ankara: TDK.
SADOĞLU, Hüseyin. (2003) Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
ŞAVKAY, Tuğrul. (2002) Dil Devrimi, İstanbul: Gelenek Yayınları. Üçüncü Türk Dil Kurultayı: Müzakere Zabıtları, Tezler, (1937) İstanbul: TDK.
TANKUT, Hasan Reşit. (1936a) Güneş-Dil Teorisine Göre Dil Tetkikleri/Birinci Kitap: Türk Dil Bilgisine Giriş, İstanbul: İstanbul Devlet Basımevi.
TANKUT, Hasan Reşit. (1938b) “Alp” Kelimesi ve Alpin Irkın Yurdu, İstanbul: İstanbul Devlet Basımevi.
WELLS, G.A. (1987) The Origin of Language/ Aspects of the Discussion from Condillac to Wundt, Illinois: Open Court Publishing Company.