Türçede Zaman Kavramı ve İşlenişi

Bir eylemin gerçekleşmesi için, olmazsa olmaz türünden iki koşula gereksinim vardır. Bunlardan biri eylemi yapan kişi, diğeri de eylemin yapılma zamanıdır. Bu nedenle eylemde var olan zaman, sözcüklerle tanımlayamayacağımız kadar soyuttur. Zaman eklerinin görevi, eylemde var olan soyut zamanı somuta çevirmektir. Zaman ifade eden sözcükler, bu konuda zaman eklerinin destekçisidir. Çünkü onlar da somutluğu zaman yelpazesi içinde daha kesin bir çizgiye oturtmakla yükümlüdürler. Bu nedenle çekimli, çekimsiz, kök, gövde her tür eylemin içinde zaman kavramı bulunmaktadır.

The Concept of Time and its Usage in Turkish

One needs at least two sine qua non requisites in order to be performed an act. One of them is the person performing the act and the other is the time in which the act is performed. Because of this reason, the time passed through the act is as abstruse as indefinable with any word. The function of time appendix is therefore to transform the time of an act from abstract form into the concrete one. The adverbs are supporters of the time appendix because of their charge of placing the concreteness in a more definite course within the time spectrum. That is why a time concept takes always a place in any kind of act which may well be with- or without inflections or in root and theme of the sentence.

PDF

___

Akbal, Oktay (1977); İlk Yaz Devrimi-Öyküler, İstanbul: Can Yayınları.
Akerson, Fatma Erkman, Ozil, Şeyda (1998); Türkçede Niteleme, Sıfat
İşlevli Yan Tümceler, İstanbul: Simurg Yayınları, 360 s.
Aksan, Doğan (1983); Sözcük Türleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ata, Aysu (1997); Rabgûzî- Kısasü'l-Enbiyâ (Peygmber Kıssaları) I, Giriş-Metin-Tıpkıbasım, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları:681-1.
Atalay, Besim (1946); Bergamalı Kadri, Müyessiretü'1-Ulûm, Tıpkıbasım-Çeviri-Yazılı Metin ve Dizin, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Banguoğlu, Tahsin (1976); Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Canpolat, Mustafa (1968); Behcetü'l-Hadâik'in Dili Üzerine, TDAY-B 1967, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 165-175.
Dilcin, Cem (1991); Mes'ûd Bin Ahmed-Süheyl ü Nev-Bahâr, İnceleme-Metin-Sözlük, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları:51
Ediskun, Haydar (1988); Türk Dilbilgisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Emre, Ahmet Cevat (1940); Tarihi Gramerimize Hazırlık Etütleri. Ondör-düncü Asırda Bizde Türkçe Fiillerin Kip (Sıyga) ve Zamanları TD-B Seri: II, Sayı: 1-2, Sonkanun (Ocak) 1940, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 3-22.
Emre, Ahmet Cevat (1940); Tarihi Gramerimize Hazırlık Etütleri. Ondör-düncü Asırda Bizde Türkçe Fiillerin Kip (Sıyga) ve Zamanları TD-B Seri: II, Sayı: 1-2, Sonkanun (Ocak) 1940, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 3-22.
Eraslan, Kemal (2000); "-ser / -sar İsim-fiil Ekinin Yapısı ve Fonksiyonları, Hasan Eren Armağanı, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 773, s. 92-127.
Ergin, Muharrem (1998); Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım, Yayım, Dağıtım.
Ertaylan, İsmail Hikmet (1960); Hatiboğlu, Bahrü'l-Hakayık, İstanbul, s.1-23.
Ertem, Rekin (1995); Şeyhülislâm Yahya Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
Gabain, A. V. (1988); Türkçede Fiil Birleşmeleri, TDAY-B 1953, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınlan: 149, s. 16-28.
(1988); Eski Türkçenin Grameri, (çev. Mehmet Akalın), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 532
Karaağaç, Günay (1997); Lutfî Divanı, Giriş-Metin-Dizin-Tıpkıbasım, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 687.
Kocaman, Ahmet (1983); Türkçede Kip Olgusu Üzerine Düşünceler, TDAY-B 1980-81, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 81-85.
Levend, Agâh Sırrı (1989); "Divan Edebiyatında Hikâyeler", TDAY-B 1967, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yaymları:266, s. 71-117.
Ozil, Şeyda (1994); "Temel Tümcelerde ve Ortaçlı Yapılarda Kip Anlatımı", Dilbilim Araştırmaları 1994, Ankara: Hitit Yayınevi, s. 112-127.
Özdemir, Emin (1989); Türkçede Fiillerin Çekimine Toplu Bir Bakış, TDAY-B 1967, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları:266, s. 177-203.
Özkan, Mustafa (2000); Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1008 s.
Özkan, Mustafa-Esin, Osman-Tören, Hatice (2001); Yüksek Öğretimde Türk Dili, Yazılı ve Sözlü Anlatım, İstanbul: Filiz Kitabevi, 924 s.
Sertkaya, Ayşegül (2001); "Muhammed Semerkandi Çok Dilli Bir Şâir miydi?", İlmî Araştırmalar 12, Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, İstanbul, s. 212-214.
Tulum, Mertol (2000); Tarihî Metin Çalışmalarında Usûl, Menâkıbu'l-Kudsiyye Üzerinde Bir Deneme, İstanbul: Deniz Kitabevi, 656 s.
Türk Dil Kurumu (2000); Hasan Eren Armağanı, Ankara: Türk Dil kurumu Yayınları: 773.
Türkyılmaz, Fatma (1999); Tasarlama Kiplerinin İşlevleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Üstünova, Kerime (2004); Dilek Kiplerinde Zaman Kavramı, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, S. 635, s. 678-686.
Yelten, Muhammed (1993); Şirvanlı Mahmud- Kemâliyye, (Giriş-İnceleme-Cümle Bilgisi-Metin-Sözlük) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 3255, 270 s.
(1993); Nev'îzâde Atâyî Sohbetü'l-Ebkâr, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayın No: 4113, Edebiyat Fakültesi Yayın No: 3412, 288 s.
Yüce, Nuri (1993); Mukaddimetü'1-Edeb Harizm Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası, Giriş, Dil Özellikleri, Metin, İndeks, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 535.