PETROL FİYATLARI VE CARİ AÇIK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ

BRICS-T ülkeleri kendi bölgelerinde büyük potansiyele sahip ve hızlı ekonomik büyüme içerisinde olan ülkelerdir. Bu ekonomik büyüme beraberinde artan enerji ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Duyulan enerji ihtiyacında ise başlıca kalem ise petroldür. Bu ihtiyaçtan dolayı petrol fiyatlarında oluşan değişim ülkelerin cari açıklarına büyük ölçüde etki etmektedir. Bu çalışmanın amacı ise 1991Q1-2021Q2 dönemleri arasında oluşan petrol fiyatlarındaki değişimin BRICS-T ülkelerinin cari açığı üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışmada çeyreklik Brent petrol fiyatları ve ülkelerin çeyreklik cari açık verileri kullanılmıştır. Bu veriler ARDL sınır testi ve Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik testi yardımıyla analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda petrol fiyatları ve cari açığın uzun dönemde birlikte hareket ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Petrol ihracatçısı ülkelerde petrol fiyatlarındaki artışın cari açığa olumlu etkisi tespit edilirken, petrol ithalatçısı ülkelerde bu durumun tam tersi tespit edilmiştir. Petrol fiyatlarındaki düşüşün ise ithalatçısı ülkeye olumlu, ihracatçı ülkeye olumsuz etkisi gözlemlenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Petrol Fiyatları, Cari Açık, Türkiye, BRIC Ülkeleri

THE RELATIONSHIP BETWEEN OIL PRICES AND CURRENT ACCOUNT DEFICIT: THE CASE OF TURKEY AND BRICS COUNTRIES

BRICS-T countries are countries that have great potential in their own regions and are in rapid economic growth. This economic growth brings with it an increasing need for energy. The main item in the energy need is oil. Due to this need, the change in oil prices greatly affects the current account deficits of countries. The purpose of this study is to examine the effect of the change in oil prices between the periods 1991Q1-2021Q2 on the current account deficit of BRICS and Turkey. In the study, quarterly Brent oil prices and quarterly current account deficit data of countries were used. These data were analyzed with the help of ARDL linearity and Hatemi-J asymmetric causality test. As a result of the analysis, it was concluded that oil prices and current account deficit move together in the long run. While the positive effect of the increase in oil prices on the current account deficit was determined in oil-exporting countries, the opposite was determined in oil-importing countries. On the other hand, the decrease in oil prices has a positive effect on the importing country and a negative effect on the exporting country.

Keywords:

Oil Prices, Current account deficit, Turkey, BRIC Countries,

PDF

___

AROURİ, M. TİWARİ, A. K. TEULON F. (2014). Oil prices and trade balance: a frequency domain analysis for India. IPAG Business School, 184, 116
AFŞAR, B., CURA, F. & MIHOĞLU, A. (2019). Petrol fiyatları ile cari açık ilişkisi; BRIC ülkeleri ve Türkiye karşılaştırması. Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, 3, 7. (1-3-5)
BAYRAKTAR, Y. EĞRİ, T. & YILDIZ F. (2016). A Causal Relationship Between Oil Prices Current Account Deficit and Economic Growth: An Empirical Analysis from Fragile Five Countries, Ecoform Journal, 5.
DEMİRBAŞ, M., TÜRKAY, H. & TÜRKOĞLU, M., (2009) Petrol Fiyatlarındaki Gelişmelerin Türkiye’nin Cari Açığı Üzerine Etkisinin Analizi. Süleyman Demiral İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14, 3, 289-299. (3)
ENDERS, W. & LEE, J. (2012). The flexible Fourier form and Dickey-Fuller type unit root tests, Economics Letters, 117, 196-199.
GÜNGÖR, S., SÖNMEZ, L., KORKMAZ, Ö. & KARACA, S. S. (2016). Petrol Fiyatlarındaki Değişimlerin Türkiye’nin Cari İşlemler Açığına Etkileri, Maliye FinansYazıları, (106), 29-48
HACKER, R. S. & HATEMİ-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: theory and application. Applied Economics, 38, 1489-1500.
HATEMİ-J, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical Economics, 43, 447-456.
KIRCA, M. & KARAGÖL, V. (2018) Türkiye’de petrol fiyatları ve cari açık arasında simetrik ve asimetrik nedensellik ilişkilerinin analizi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18): 59-71. (6)
KETENCİ, N. (2010). Major Determinants of Current Account in Russia, Transition Studies Review, 17, 790–806
LEBE, F. & AKBAŞ, Y. E. (2015) İthal Ham Petrol Fiyatları ile Döviz Kurunun Cari Açık Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17, 2, 171-196. (7)
MIHOĞLU, A. H. (2017) Petrol Fiyatları ile Cari Açık İlişkisi: BRIC Ülkeleri ve Türkiye Karşılaştırması. KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Sayfa: 89-151
OECD Resmi İstatistiki Veri Tabanı, www.stats.oecd.org
ÖZATA, E. (2014) Sustainability of current account deficit with high oil prices: Evidence from Turkey, International Journal of Economic Sciences , 3, 2
ÖZAYTÜRK, G. & ALPER, A. E. (2017) Petrol İthalatının Cari Açık Üzerine Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Analiz, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72, 3, 513 – 524
PESARAN, M. H. SHİN, Y. & SMİTH, R. J. (2001), Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationship, Journal of Applied Econometrics, 16, 289–326.
SYZDYKOVA, A. (2017) BRIC ülkelerinde petrol fiyat değişimleri ve cari işlemler dengesi ilişkisi. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4, 8, 25-38. (2-4)
UĞUR, B. (2021). Petrol Fiyatlarının Cari İşlemler Üzerindeki Etkisi: Türkiye ve Hindistan Ekonomisinin Karşılaştırılması. Uluborlu Mesleki Bilimler Dergisi, 4:2, 68-80
UYSAL D., YILMAZ K. Ç., Taş T. (2015). Enerji İthalatı ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği, Muş Alparslan Üni̇versi̇tesi̇ Sosyal Bi̇li̇mler Dergisi, 3, 1.