HALİL PAŞA’NIN FEŻĀ'İL-İ ŞĀM-I ŞERîF ADLI MESNEVİSİ

Türklerin İslamiyet’i kabulüyle birlikte Anadolu sahasında pek çok dinî, didaktik eser ortaya konmuştur. Mesneviler yazılış mahiyeti bakımından hem edebî hem de estetik yönüyle toplumun öğrenme ihtiyacını karşılamıştır. Mesnevi geleneğine ait alt tür olarak kabul edebileceğimiz Fazîlet-nâme geleneği Anadolu sahasında kaleme alınan eserler arasındadır. Fazîlet-nâmeler mekânların, vakitlerin, amellerin, milletlerin vb. kavramların kutsallığını ifade eden eserlerin ortak adıdır. Feżā'il-i Şām-ı Şerîf adlı eser 17. yüzyılda Osmanlı Sadrazamlarından Halil Paşa’nın yazdığı Şam vilayetinin diğer yerlere üstünlüğünü ortaya koyan bir mesnevidir. El yazması olan eser harekeli ve 28 varaktan oluşmaktadır. Şam bölgesi İslam Tarihi ve Osmanlı Tarihi açısından önemli beldelerden biridir. Şam bugünkü anlamıyla yalnızca bir şehir adı değil birden fazla şehri içinde barındıran bir bölge olarak değerlendirilmiştir. Eserde Şam bölgesini kıymetli kılan pek çok hadis, tefsir ve tarihi hadiseler ele alınmış ve bölgenin önemi vurgulanmıştır. Bu makale iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümü oluşturan Giriş bölümünde Fazîlet-nâme, eserin müellifi, nüshaları ve Feżā'il-i Şām-ı Şerîf hakkında bilgi verilmiş; ikinci bölümde çeviri yazıya aktarılmış metinden örnek koyulmuştur. Bu şekilde eserin bütününe dair bir fikir oluşmasına çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Fazîlet-nâme, Şam, Dımaşk, Halil Paşa, Kutsal mekânlar

PDF

___

AYDIN, Meltem, Gazânâme-i Halîl Paşa (1595-1623) (tahlil ve metin), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul 2010
AYVERDİ, İlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük. 3. cilt. Kubbealtı Neşriyâtı, İstanbul, 2005.
GROOT , A. H. de, Halil Paşa Kayserili , Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt:15 , İstanbul 2007.
İBN MANZÛR, Celalüddin Muhammed b. Mükerrem (711/1311), Lisânü’l-Arab, I-XV, Dâr Sâdır, Beyrut, 1300.
KANDEMİR, M. Yaşar, “Fezail”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt:12 , İstanbul 2007.
REDHOUSE, Sır James W, Turkısh and Englısh Lexıcon. Çağrı Yayınları, İstanbul, 2006.
Şemseddin Sâmi, Kâmûs-I Türkî, Enderun Kitabevi, İstanbul 1989.
TOUEİR, Kassem, Kuran’ın Bakış Açısıyla Şehirlerin Planlanması Şam-ı Şerif’in İnşasında Fıkıh ve Sünnet’in Tesiri, Çev. Nurettin Gemici, Hikmet Yurdu, Yıl: 3, S.5 (Ocak-Haziran), s. 335. 2010
Türk Dil Kurumu, Derleme Sözlüğü. I- XII, Ankara, 1963-1982.
__________, Tarama Sözlüğü. I- VII, Ankara, 1963- 1974.
__________, Türkçe Sözlük. 2 cilt. TTK Basımevi, Ankara 1998.
__________, Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1983.
TÜRK, Vahit, ŞABAN, Doğan, ŞERİFOĞLU Yasin, Eski Anadolu Türkçesi Dersleri,s.31, Kesit Yay., İstanbul, 2012
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Halil Paşa İbn-i Pirî Vakfiyesi, 11b; Osmanlı Tarihi, C. III, Kısım II, TTK, Ankara 1982, s.370.
YENİTERZİ, Emine, Anadolu Türk Edebiyatında Ahlaki Mesneviler, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.5 S.10, s.433-468, İstanbul 2007