Cumhuriyet’in ilk yıllarında süreli bir yayın: “Mihrab”

İstanbul günümüzde olduğu gibi geçmişte de kültür ve sanat faaliyetlerinin genel itibariyle merkezi olmuştur. Bu sebeple gündemin nabzını tutan ve gündeme yön veren belli başlı sanat ve edebiyat dergileri hep İstanbul’da çıkarılmıştır. İşte bu dergilerden biri olan Mihrab dergisi Rumi (15 Teşrinisani 1339- 1 Nisan1341), Miladi (15 Kasım 1923- 1 Nisan 1925) yılları arasında İstanbul’da yayım hayatını sürdürmüştür. 28 sayı çıkan bu derginin mesul müdürü Agâh Mazlum1 ’dur. Mihrab dergisi dönemin nabzını tutması bakımından önemli bir yere sahiptir. Dergi hikâye, şiir, muhasebe, roman, mektup, tenkit gibi yazıların yanı sıra eğitim ve tarih konulu yazılar da yayımlamıştır. Edebî yönden büyük bir çeşitlilik gösteren dergi hem aruz hem hece hem de serbest vezinli şiirlere sayfalarında yer vermiştir. Mihrab dergisi dönemin sosyal, siyasal ve edebî olaylarını yansıtması bakımından önemli bir yere sahiptir. Dergide dönemin münevverlerinden Yusuf Ziya (Yörükhan ), Mehmet Emin (Erişigil) , Hilmi Ziya (Ülken), Mehmet Emin (Yurdakul) gibi isimlerin yazılarının yanı sıra Necip Fazıl (Kısakürek)’ın şiirlerine de yer verilmiştir. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında dönemin ruhunu yansıtan pek çok kültür, sanat ve edebiyat dergisi yayımlanmıştır. Yayımlanan bu dergiler dönemin sosyal, siyasal ve sanatsal ortamını yansıtması açısından kaynak niteliği taşımaktadır. Yaşanılan dönemin nabzını tutan bu dergiler dönem insanının düşüncelerini ve Cumhuriyet’e karşı hissettiklerini yansıtması bakımından önemlidir. İşte bu önemli görevi üstlenen dergilerden biri de Mihrab dergisidir. Bu makalede Mihrab dergisinin içerik olarak hangi konulara değindiğinden bahsedilmiş, dergide yer alan edebî türlerin değerlendirilmesi yapılmış ve yazıların türleri belirtilerek indekse yer verilmiştir.

MIHRAB: A PERIODICAL IN THE FIRST YEARS OF THE REPUBLIC

As it is today, Istanbul was the center of cultural and artistic activities in the past in general. Therefore, the prominent artistic and literary magazines that led and shaped the country were always printed in Istanbul. Mihrab, one of these magazines, was in press between 15 Teşrinisani 1339- 1 Nisan1341 (Julian Calendar) and 15 October 1923 – 1 April 1925 (Gregorian Calendar). The director in charge of this magazine which had 28 issues was Agah Mazlum. Mihrab had an important place in terms of its popularity in that era. There were educational and history articles as well as stories, poems, interviews, novels, letters, critics and such. This magazine rich in literary landscapes gave place to poems of prosody and free forms. Mihrab magazine had an important place in terms of reflecting the social, political and literary aspects of the period. In the magazine, there are articles Yusuf Ziya (Yörükhan), Mehmet Emin (Erişigil), Hilmi Ziya (Ülken), Mehmet Emin (Yurdakul) and poem of Necip Fazıl(Kısakürek) who are the prominent intellectuals of the period. In the first years of the republic, there were a number of cultural, artistic and literary magazines that reflected the period. These magazines are resources for the social, political and artistic features of the period. They are a means for the thoughts and feelings of the people of that era towards the republic. Mihrab was one of these. In this article the subjects which Mihrab included as content are mentioned, the literary genres are evaluated and indexed according to the genres

___

  • MAZLUM, Agâh (15 Teşrinisani 1339- 1 Nisan 1341), Mihrab, 28 sayı, İstanbul.
  • BAYRAK, M. Orhan (1994), Türkiye’de Gazeteler ve Dergiler Sözlüğü(1831– 1993), Küll Yayınları, İstanbul.
  • ÇETİN, Nurullah, (2006), Takma Müstear İsimler Sözlüğü, Edebiyat Otağı Yayınları, Ankara.
  • DEVELLİOĞLU, Ferit, (2003), “Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Sözlük”, Aydın Yayınevi, Ankara.
  • DOĞAN, Erdal (1997), Edebiyatımızda Dergiler, Bağlam Yayınları, İstanbul.
  • DUMAN, Hasan (2000), Başlangıcından Harf Devrimine Kadar Osmanlı-Türk Süreli Yayınlar ve Gazeteler Bibliyografyası ve Toplu Katalogu (1828–1928), Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, 1. ve 2. Cilt, Ankara.
  • GÜLTEKİN, Sabahattin, (2010), “Harb Malülleri, Yeni Kitap, Yeni Kalem, Irmak ve Yürüyüş Dergilerinin Değerlendirilmesi ve Tahlili Fihristi”, Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Tokat,
  • (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • GÜNYOL, Vedat (1986), Sanat ve Edebiyat Dergileri, Alan Yayıncılık, İstanbul
  • KURDAKUL, Şükran (1989), Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.