OZAN ARİF’İN DESTANLARININ 12 EYLÜL İHTİLALİNE TANIKLIĞI

Türk ozanlığı, tarihî kimliği ile yüzyıllar boyu belli bir gelenek dahilinde süregelen kendine has kültür zenginliği olarak görülmüştür. 20. yüzyıla gelindiğinde ise âşıklık geleneği adı ile yüzlerce söz ustası saz meclislerinde sanatlarını icra etmişlerdir. Bu sanatkârların bazıları kendilerine özgü kimlikleri ya da dünya görüşleri ile toplumun dikkatini çekmiş, mahlaslarının altında gerçek isimleri unutulmuştur. Bu isimlerden biri de Ozan Arif’tir. Ozan Arif’in Türk milliyetçiliği ve ülkücü hareketle adı bir anılmış ve sevenleri tarafından kendisine “millî duyguların sesi”, “Çağın Dede Korkut’u” unvanları verilmiştir. Ozan Arif taşıdığı misyonu sanatıyla birlikte icra etmeyi başarmış, sahnede gösterdiği performans ve şiir okumadaki ustalığı onu diğer çağdaşlarından ayırmıştır. Özellikle 12 Eylül İhtilali’ni eleştirdiği şiirleri, çileyi çekmiş insanların hallerini toplumun hafızasına kazımış ve birer sözlü tarih belgesi olarak keşfedileceği günü beklemiştir. Ozan Arif’in şiirlerini ne şekilde yazdığı ya da söylediğini kendi anlatımlarıyla ve o dönem işkence görmüş insanların hatıralarıyla mukayese edince bu durum ortaya çıkmıştır. Bu hatırlar mısralara işlenmiş, nazma dökülmüş, uyaklarla ses bütünlüğü sağlanmış şekilde insanların belleğinde yer edinmiştir. Böylelikle şiirin gücü de okuyanlarca/dinleyenlerce kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

: Gelenek, Ozan Arif, icra, retorik, sözlü tarih

OZAN ARİF “EXECUTİVE CAPABILITY AND ORAL HİSTORY”

The Turkish poet, with its historical identity, has been seen as a unique cultural richness that has continued within a certain tradition for centuries. In the 20th century, hundreds of masters of speech, under the name of the tradition of minstrelsy, performed their arts in instrument assemblies. Some of these artists attracted the attention of the society with their unique identities or worldviews, and their real names were forgotten under their pseudonyms. One of these names is Ozan Arif. Ozan Arif's name was commemorated with Turkish nationalism and the idealist movement, and he was given the titles of "the voice of national feelings" and "Dede Korkut Of The Age" by his fans. Ozan Arif succeeded in fulfilling his mission with his art, his performance on the stage and his mastery in reading poetry set him apart from other contemporaries. He especially engraved his poems, in which he criticized the 12 September Revolution, and the state of the people who suffered, into the memory of the society, and waited for the day when they would be discovered as oral history documents. This situation emerged when we compared the way Ozan Arif wrote or sang his poems with his own expressions and the memories of people who were tortured at that time. This memories were engraved into verses, poured into verse and entered into people’s memories in a way that sound integrity was achieved with rhymes. Thus power of poetry was accepted by the readers/listeners.

Keywords:

Tradition, Ozan Arif, performance, rhetoric, oral history.,

PDF

___

Aça, Mehmet. “Halk Bilimi Araştırmalarının Kaynakları.” Halk Bilimi El Kitabı, Editör Mustafa Aça, Nobel Yayınları, 2019.
Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil: Ana Çizgileriyle Dilbilim. c.1, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1995.
Aristoteles. Retorik, Çeviren Mehmet H Doğan, Yapı Kredi Yayınları, 2007.
Aslanoğlu, Recep. Uğur Işılak: Hayatı ve Şiirlerinin Tematik İncelemesi, 2020, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Yüksek lisans tezi.
Baykara, Tuncer. Tarih Metodu Öğrenme Araştırma ve Yazım. Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2017.
Bekki, Salahaddin. “Âşık Şiirinin Siyasallaşması Üzerine Bir Deneme (1960-1980).” Folklor/Edebiyat, s. 55, 2008, ss. 267-286.
Çakır, Emine. “Ozan Arif-Arif Şirin”, Türk Edebiyatında İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/%20madde-detay/ozan-arif-arif-sirin (erişim tarihi: 24.02.2022)
Çaykent, Özlem. “Sözlü Tarih.” Tarih İçin Metodoloji, Editör Ahmet Şimşek, ss. 163-174, Pagem Akademi, 2021.
Çobanoğlu, Özkul. “Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Boşnak Âşık (Gusları) Tarzı Şiir Geleneği Arasında Ortaklıklar Üzerine Tespitler.”, Millî Folklor, s.39, 1998, ss. 8-24.
Çobanoğlu, Özkul [a]. Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Akçağ Yayınları, 2000.
Ekici, Metin. “Kuramlar ve Yöntemler.” Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Editör M. Öcal Oğuz, ss. 57-92, Grafiker Yayınları, 2011.
Ercilasun, Ahmet Bican. “Ozan Arif’in şiiri.” Yeniçağ Gazetesi. 24.02.2019.
Gezer, Seyit. Yedi Bucak Avşarları Üzerine Sözlü Kültür İncelemesi, 2016, Kırıkkale Üniversitesi, Doktora tezi.
Hakan, Ahmet. “Fırsatçılar Hakkında Üç Önerge Veriyorum.” Hürriyet Gazetesi, 14.02.2019.
Kocaeli Barosu, Aktüel Dergisi. s.1, 2009, ss.11.
Köprülü, Fuat. Edebiyat Araştırmaları 1. Akçağ Yayınları, 2012.
Köse, Fatih. “Arif Şirin.” Sazın ve Sözün Sultanları, Editörler Fatma Ahsen Turan ve Reyhan Gökben Saluk, c. VI., Gazi Kitabevi, 2011.
Milas, Herkül. Türk ve Yunan Romanlarında “Öteki” ve Kimlik. İletişim Yayınlar, 2005.
Neyzin, Leyla. “Ben Kimim?” Türkiye’de Sözlü Tarih, Kimlik ve Öznellik. İletişim Yayınlar, 2013.
Oğuz, Öcal. “Azerbaycan ve Türkiye Sahasında Âşık Edebiyatının 16. Yüzyılına Dair.”, İpek Yolu Uluslararası Halk Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995, ss. 423-433.
Ozan Arif. Bir Devrin Destanı. Alp Yayınları, 1987.
Öztürkmen, Arzu. “Sözlü Tarih: Yeni Bir Disiplin Cazibesi.” Toplum ve Bilim Dergisi. s. 91, 2001, ss. 115-121.
Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ötüken Yayınları, 1999.
Sakaoğlu, Saim ve Alptekin, Ali Berat. Türk Saz Şiiri Antolojisi. Akçağ Yayınları, 2006.
Şahin, Ali. 12 Mart’tan 12 Eylül’e Sol Düşün Akımlarının Türk Devrimi Algılamaları, 2012, İstanbul Üniversitesi, Yüksek lisans tezi.
Thompson, Paul. Geçmişin Sesi Sözlü Tarih. Çeviren Şehnaz Layıkel, Yayına Hazırlayan Ayşen Anadol, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
Wellek, R- Warren, A. Edebiyat Biliminin Temelleri. Çeviren A. Edip Uysal, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1983.
Yeşilyurt, Şamil. “Nedim Gürsel’in Romanlarının Yeni Tarihselci Bağlamda Okunması.” Turkish Studies, Volume 4, 2009, ss. 1989-2009.