İKTİDAR VE SANAT İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA “PORDA” ŞİİRİ ÖRNEĞİ

İnsanoğlu, var olduğu andan itibaren bulunduğu çevreyi anlamlandırma ve yönetme ihtiyacı hissetmiştir. Anlamlandırma ihtiyacı, beraberinde sanat mefhumunu meydana getirirken; yönetme ihtiyacı ise iktidar mefhumunun oluşmasına ve gelişmesine sebep olmuştur. Yüzyıllar boyu her iki kavram da toplumsal yaşam içerisinde üretilmektedir. Her ne kadar sanatın doğrudan toplumu biçimlendirmek gibi bir amacı olmasa da sanat, toplumsal yapının belirleyicilerindendir. Öyle ki iktidarlar sanatı, sahip oldukları ideolojinin bir telkin mecrası olarak görürler. Bu yüzden edebî eser ve yaratıcısı gerek kültürel gerekse de ideolojik olarak toplumu biçimlendirme görevi de üstlenir. İktidarın oluşturmak istediği sanat kanonun aksinde eser veren sanatçı ise yaptırıma maruz kalabilmektedir. Bu çerçeve doğrultusunda çalışmada Cahit Saffet Irgat’ın “Porda” şiiri örneği üzerinden dönemin iktidarının sanata yaklaşımı ve iktidarın sanat anlayışının aksinde eser veren sanatçıya yönelik yaptırımları ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İktidar, Sanat, Porda, Cahit Saffet Irgat

“Porda” Poem in the Context of the Relationship between Power and Art

Human beings have felt the need to make sense of and manage their environment from the moment they exist. The need to make sense brings together the concept of art; the need to govern has led to the formation and development of the concept of power. Bot concepts have been produced in social life for centuries. Although art does not aim to directly shape society, art is one of the determinants of social structure. So that the powers see art as a suggestion channel of their ideology. Therefore, the literary work and its creator also takes on the duty of shaping the society both culturally and ideologically. The art that the government wants to create can be subject to enforcement in contrast to Canon. In line with this framework, Cahit Saffet Irgat's “Porda” poem has been tried to reveal the approach of the power to art and the enforcements against the artist who works on the contrary of the art's understanding of power.

Keywords:

Power, Art, Porda, Cahit Saffet Irgat,

PDF

___

[İsimsiz], (18 Ocak 1940), “Eski Nesle Açık Mektup”, Servetifünun-Uyanış, S. 2265, s.129.
AKAL, Cemal Bali, (2012), İktidarın Üç Yüzü, Dost Yayınları, Ankara.
ALTHUSSER, Louis (1995), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Yusuf Alp ve Mahmut Özışık (çev.), İletişim Yayınları, İstanbul. ARSAN Esra ve ÇOBAN Savaş (2014), Medya ve İktidar (Hegemonya-Statüko- Direniş), Doğa Basın Yayın, İstanbul.
CEVİZCİ, Ahmet (2000), Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul.
CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET ARŞİVLERİ, Fon Kodu: 490.1.0.0. Yer No:1348.479.1, s.238.
CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET ARŞİVLERİ, Fon Kodu: 490.1.0.0. Yer No:1348.479.1, s.244.
CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET ARŞİVLERİ, Fon Kodu: 490.1.0.0. Yer No:1348.479.1, s.247.
ÇETİN, Halis (2002), “Totalitarizm: İdeolojik Kökenleri ve Toplumsal İnşa Araçları”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.26, S.1, s. 15-43.
DOĞAN, Erdal (1997), Edebiyatımızda Dergiler, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
DOĞAN, Mehmet (2001), Büyük Türkçe Sözlük, Vadi Yayınları, Ankara.
ERDEN, Aysu (2004), “Toplumsal Yaşamda Sosyo-Politik Kurmacanın Yeri: Başkaldırının Şiirselliği Üzerine,” Hece Özel Sayısı (Hayat, Edebiyat, Siyaset), S. (90/91/92), s. 111-115.
EROĞLU, Zehra D., (2012), “Gavsi Halid Ozansoy ve Edebiyatta Kaldırılan Kazan: 1940 Tasfiye Hareketi”, Turkish Studies, (7/4), s.1281-1311.
GÜNGÖR, Süleyman (2001), Althusser’de İdeoloji Kavramı”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.2, s.221-231.
GÜVEN, Ferid Celâl, (Mart 1939), “Halkevleri ve Güzel Sanatlar”, Ülkü, S.73, s.13.
IRGAT, Saffet, Cahit (26 Eylül 1940), “Porda”, Servetifünun-Uyanış, S.2301, s.235.
KAZANCI, Metin (2002), “Althusser, İdeoloji ve İletişimin Dayanılmaz Ağırlığı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.57, S.1, s.55-87.
KÖRÜKÇÜ Muhtar M. (1936), “Ankara Sanatı”, Yücel Dergisi, S.19, s.1.
LÜLECİ, Yalçın (2015), Tek Parti Döneminde İktidar ve Sanat, İskenderiye Kitap, İstanbul.
NESİMİ, A. (2008), Yıllar İçinde, Nöbetçi Yayınevi, İstanbul, s.146-148.
OKTAY, A. (1982), Yazın-İletişim-İdeoloji, Adam Yayıncılık, İstanbul.
OZANSOY, Halit Fahri, (29 Ağustos 1968), “Porda” Şiirinin Macerası Ve Yeni Şiir Kitapları”, Tercüman, s. 27.
ÖZBEK, Sinan (2003), İdeoloji Kuramları, Bulut Yayınları, İstanbul.
ÖZTEKİN, Ali (2001), Siyaset Bilimine Giriş, Siyasal Kitabevi, Antalya.
SUCU, İpek (2012), “Althusser’in Gözünden İdeoloji ve İdeolojinin Bir Taşıyıcısı Olarak Yeni Medya”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, S.7(3), s.31-32.
TOKGÖZ, Ahmet İhsan (6 Kânun-ı Evvel 1928), “Artık Gözüm Arkada Kalmaz”, Servetifünun-Uyanış, C.65, S.1686, s.1.
TOPKAYA, Arslan (2007), “İdeoloji Kavramının Tarihsel Gelişim Sürecine Kısa Bir Bakış”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.11, S.1-2, s.163-180.
TOSUN, Necip (2004), “Siyasi Partilerin Kültür Sanat Programları ve İcraatları”, Hece Özel Sayısı (Hayat-Edebiyat-Siyaset), S. (90-91-92), s.570-577.