Evsel Ambalaj Atıklarının Geri Dönüşümü Konusunda Tüketicilerin Tutum ve Davranışları: Samsun İli Örneği, Türkiye

Araştırmanın amacı, Samsun ili kentsel alanda ikamet eden tüketicilerin evsel ambalaj atıklarının değerlendirilmesi konusundaki tutum ve davranışlarını ortaya koymaktır. Araştırma verilerini 384 tüketiciyle yapılan anketler oluşturmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre, tüketicilerin % 60.2’si geri dönüşüm konusunda toplumsal düzeyde bilinçlenmenin henüz oluşmadığını düşünmektedir. Bunun yanı sıra, geri dönüşüm konusunda toplumsal düzeyde bilinçlenmeye ulaşmada, ilk adımı bireysel bilinçlenmenin oluşturduğuna katılanların toplamı % 87 gibi büyük bir oranı oluşturmaktadır. Araştırmada tespit edilen en belirgin tüketici tutumu, geri dönüşüm için daha fazla çaba gösterilmesi gerektiğidir (4.33). Geri dönüşüm konusunda önemli tüketici davranışları ise; çevreyi kirleten ambalajlı ürün satın almama (3.88), geri dönüşüm konusunda aile ve arkadaşları uyarma (3.81) ve tanımadığı kişilerin çevreye zarar veren davranışlarına tepki gösterme (3.74) şeklinde sıralanmaktadır. Tüketicilerin geri dönüşüm konusunda bilinçlendirilmesinde temel hedef, evsel ambalaj atıklarının kısa sürede ve düşük maliyetle geri dönüşüme kazandırılması olmalıdır. Ancak atıkların insan sağlığı ve çevreye vereceği zararları önlemede, tüketicilerle birlikte üretici firmalara ve yetkili kurumlara önemli görevler düşmektedir. Evsel ambalaj atıklarının geri dönüşümü konusunda toplumsal düzeyde oluşacak bilinçlenme sayesinde, atıkların insan ve çevreye vereceği zararlar minimize edileceği gibi, kaynak israfı önleneceğinden ekonomik açıdan da önemli miktarda katma değer artışı sağlanmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Geri dönüşüm, evsel atık, ambalaj atıkları, tüketici tutum ve davranışı

Attitudes and Behaviors of Consumers About the Recycling of Household Packaging Wastes: The Case of Samsun Province, Türkiye

The aim of this research is to reveal the attitudes and behaviors of consumers regarding household packaging waste recycling in the urban area of Samsun-Türkiye. The Survey data consists of 384 questionnaires conducted with consumers. According to the results, 60.2% of consumers believe that there has been no social awareness about recycling yet. In addition, the majority of consumers (87%) agreed that individual awareness about recycling constitutes the first step towards achieving awareness on the social level. The most obvious consumer attitude identified in the research is that more effort should be made to recycling (4.33). Important consumer behaviors about recycling are; not buying packaged products that pollute the environment (3.88), warning family and friends about recycling (3.81), and reacting to the environmentally damaging behaviors of unknown people (3.74). The main objective in raising the awareness of consumers about recycling should be to recycle household packaging waste in a short time at a low cost. However, to prevent the harm of waste to human health and the environment, manufacturers and authorized institutions have important duties along with consumers. A significant amount of added value in terms of the economy will be increased through creating awareness at the social level about the recycling of household packaging waste, minimizing the damage to humans and the environment, and preventing resource waste.

Keywords:

Recycling, household waste, packaging wastes, consumer attitude and behavior,

PDF

___

Ak, Ö., Genç, A.T., 2018. Üniversite öğrencilerinin geri dönüşüm bilinci üzerine bir araştırma: Sakarya Üniversitesi örneği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(2): 19-39.
Anonim, 2015. Atık Yönetimi Yönetmeliği. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Resmi Gazete Sayı: 29314, Tarih: 2 Nisan 2015.
Anonim, 2021. Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Resmi Gazete Sayı: 31523, Tarih: 26 Haziran 2021.
Arslan, H., Barutçu, S., 2019. İleri dönüşümlü ambalaj tasarımlı ürünlere yönelik tüketici tutumu ve satın alma niyeti ilişkisi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 6(2): 92-110.
Barlett, J.E., Kotrlik, J.W., Higgins, C.C., 2001. Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19(1): 43-50.
Birsen, V., 2020. Üniversite öğrencilerinin geri dönüşüm davranışlarına ilişkin görüş ve tutumlarının belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası Ticaret ve Pazarlama Ana Bilim Dalı, Mersin.
Çaldak, H.F., 2021. Evsel katı atık yönetimi: Çemişgezek Belediyesi örneği. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(1): 6-15.
Demirbağ, B.C., Güngörmüş, Z., 2012. Bireylerin evsel katı atık yönetimine ilişkin bilgi ve davranışları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3): 127-137.
Demirer, Y., 2019. Geri dönüşüm lojistiğinde nihayi tüketicilerin planlı davranış teorisine göre incelenmesi: TRC1 Bölgesinde bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Anabilim Dalı, Gaziantep.
Erkal, S., Şafak, Ş., Yertutan, C., 2011. Sürdürülebilir kalkınma ve çevre bilincinin oluşturulmasında ailenin rolü. Sosyoekonomi, 14(14): 145-158.
Gündüzalp, A.A., Güven, S., 2016. Atık, çeşitleri, atık yönetimi, geri dönüşüm ve tüketici: Çankaya Belediyesi ve semt tüketicileri örneği. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 9(1): 1-19.
Hayta, A.B., 2009. Sürdürülebilir tüketim davranışının kazanılmasında tüketici eğitiminin rolü. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3): 143-151.
Koçak, Y.Ç., Oran, N.T., Turfan, E.Ç., 2016. İlköğretim öğrencilerine verilen atıkların ayrıştırılması eğitiminin bilgi transferi ile aile bilgi düzeyine etkisi. Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi, 2(1): 1-8.
Kükrer, Ö., 2012. Tüketicilerin çevresel sorumluluklarının yeşil reklamlara yönelik tutumlarına etkisi: Eskişehir örneği. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 7(26): 4505-4525.
Özesen, E., 2009. Yeşil tedarik zinciri yönetimi ve ambalaj sanayiinde bir uygulama. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı, İstanbul.
Sayın, A.A., Yerli, A., 2020. Evsel atıklarda geri dönüşüm farkındalığı ve ekonomiye katkısının incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29): 1849-1874.
Solak, S., Pekküçükşen, S., 2018. Türkiye'de kentsel katı atık yönetimi: Karşılaştırmalı bir analiz. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3): 653-683.
Şahin, S., Hatunoğlu, Z., 2016. Geri dönüşüm sistemlerine yönelik algı düzeyi, finansmanı ve muhasebeleştirilmesi: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2): 73-93.
Umut, M.Ö., Topuz, Y.V., Velioğlu, M.N., 2015. Çöpten geri dönüşüme giden yolda sürdürülebilir tüketiciler. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2): 263-288.