ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ İDEALİZMLERİNİN VE ÖRGÜTSEL SOSYALLEŞME DÜZEYLERİNİN ÖRGÜTSEL UYUMA ETKİSİ

Mesleki idealizm öğretmenlerin mesleklerini yaparken çeşitli üst değerlere sahip olması anlamına gelmektedir. İdealist öğretmen davranışları eğitim-öğretimde hem sınıf içerisinde hem de okuldaki diğer örgütsel davranışlar üzerinde olumlu etkiler oluşturmaktadır ve idealizm farklı değişkenlerle ilişki içerisindedir. Bu araştırmanın temel amacı öğretmenlerin mesleki idealizm, örgütsel sosyalleşme ve örgütsel uyum düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve mesleki idealizm ile örgütsel sosyalleşmenin örgütsel uyumu ne düzeyde yordadığını tespit etmektir. Bu çalışma, nicel araştırma geleneği içerisinde yer alan ilişkisel tarama modeli ile tasarlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini çeşitli alanlarda görev yapan ve Düzce’de resmî okullarda çalışan 488 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada kolay örnekleme tekniği kullanılmıştır. Toplam üç farklı ölçme aracı ile veriler elde edilmiştir. Araştırma bulguları mesleki idealizm ve örgütsel sosyalleşme arasında orta düzeyde, pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişkinin olduğunu ortaya koymaktadır. Mesleki idealizm ve örgütsel uyum ile örgütsel sosyalleşme ve örgütsel uyum arasında pozitif yönlü, anlamlı ve orta düzeyde bir ilişki söz konusudur. Mesleki idealizm ile örgütsel sosyalleşme bir arada örgütsel uyumu anlamlı şekilde yordamaktadır. Örgütsel uyumun yaklaşık %22’lik kısmı mesleki idealizm ve örgütsel sosyalleşme ile açıklanmaktadır. Mesleki idealizmin korunmasına yönelik destekleyici eğitim politikalarının sürdürülmesi, öğretmenlerin örgütsel sosyalleşmeleri sürecinde yönetsel desteği yeterince alabilmeleri daha kolay örgütsel uyum sağlamalarında önemli sayılabilecek öneriler içerisinde yer alabilir.

___

  • AkbaÅŸ, T. T. (2010). Örgütsel etik iklim, kiÅŸi-örgüt uyumu, örgütsel baÄŸlılık ve örgütsel vatandaÅŸlık davranışı iliÅŸkisi: görgül bir araÅŸtırma. Doktora Tezi (Tez No: 271351), Gazi Ãœniversitesi, Ankara.
  • Akın, A. ve Koçak, R. (2007). Öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri ile iÅŸ doyumları arasındaki iliÅŸki. Kuram ve Uygulamada EÄŸitim Yönetimi, 51(51), 353-370.
  • Andur, A. (2014). Ä°lköğretim okulu öğretmenlerin örgütsel sosyalleÅŸme ve örgütsel baÄŸlılığa iliÅŸkin algıların bazı deÄŸiÅŸkenler açısından incelenmesi (Manisa ili örneÄŸi). Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 368314), Ege Ãœniversitesi, Ä°zmir.
  • Argon, T. (2011). Ä°lköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel sosyalleÅŸme düzeylerinin çeÅŸitli deÄŸiÅŸkenler açısından deÄŸerlendirilmesi. E-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(1), 197-207.
  • Aykut, S. (2007). Örgütsel adalet, birey-örgüt uyumu ile çalışanların iÅŸle ilgili tutumları (Pendik ilçesi örneÄŸi). Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 209011), Yeditepe Ãœniversitesi, Ä°stanbul.
  • Brubacher, J. S. (1983). Ãœlkücülük ve gerçekçilik (Çev. A. Ferhan OÄŸuzkan), Ankara Ãœniversitesi EÄŸitim Bilimleri Dergisi, 16(1), 373-383.
  • Can, N., Yıldırım, N., Bedir, G. ve Atalmış, E. H. (2019). Ä°dealist öğretmen ölçeÄŸinin geliÅŸtirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Manisa Celal Bayar Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 405-418.
  • Canuylası, E. M. (2021). GeçmiÅŸin perspektifinden günümüze idealist öğretmen: karma bir araÅŸtırma. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 676213), Ä°stanbul Sabahattin Zaim Ãœniversitesi, Ä°stanbul.
  • Chao, G. T., O'Leary-Kelly, A. M., Wolf, S., Klein, H. J. & Gardner, P. D. (1994). Organizational socialization: its content and consequences. Journal of Applied Psychology, 79, 730-743.
  • Çalık, C. (2006). Örgütsel sosyalleÅŸme sürecinde eÄŸitimin deÄŸiÅŸen rolü ve önemi. Kastamonu EÄŸitim Dergisi, 14(1), 1-10.
  • Çalışkan, N. ve YeÅŸil, R. (2005). EÄŸitim sürecinde öğretmenin beden dili. Gazi Ãœniversitesi KırÅŸehir EÄŸitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 199-207.
  • Çalışkan, M., Işık, A. N. ve Saygın, Y. (2013). Öğretmen adaylarının ideal öğretmen algıları. Ä°lköğretim Online, 12(2), 575-584.
  • Çapar, A. D. (2007). Ä°lköğretim okulu sınıf ve branÅŸ öğretmenlerinin örgütsel sosyalleÅŸme düzeyleri (Antalya ili örneÄŸi). Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 229319), Akdeniz Ãœniversitesi, Antalya.
  • Çelik, M., Turunç, Ö. ve Demirkaya, H. (2011). Çalışanların adalet algılarının iÅŸ performansına etkisinde kiÅŸi örgüt uyumunun aracılık rolü: turizm sektöründe görgül bir çalışma. Seyahat ve Otel Ä°ÅŸletmeciliÄŸi Dergisi, 8(2), 40-57.
  • Çetin, H. (2019). EÄŸitimden idealist beklentiler pragmatist yaklaşımlar. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 27(2), 660-678.
  • Çiçek, I., Evcimen, Ä°. ve Biçer, Ä°.H. (2018). Örgütsel baÄŸlamda kiÅŸi-grup uyumu: kuramsal perspektif. Uluslararası Yönetim Ä°ktisat ve Ä°ÅŸletme Dergisi, 14(3), 699-730.
  • Dönmez, E. (2016). Örgütsel sosyalleÅŸme ile örgütsel sessizlik arasındaki iliÅŸki. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 433700), Pamukkale Ãœniversitesi, Denizli.
  • ErdoÄŸan, U. (2012). Ä°lköğretim okullarının bürokratik yapıları ile öğretmenlerin örgütsel sosyalleÅŸme düzeyleri arasındaki iliÅŸki (Malatya ili örneÄŸi). Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 314199), Ä°nönü Ãœniversitesi, Malatya.
  • ErdoÄŸan, U. ve Dönmez, B. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleÅŸme düzeylerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliÅŸtirme çalışması. Ä°nönü Ãœniversitesi EÄŸitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 288-302.
  • Erkılıç, T. ve HimmetoÄŸlu, B. (2015). Ä°dealist felsefenin eÄŸitim yönetimine ve klasik yönetim yaklaşımlarına etkileri. Anadolu Ãœniversitesi EÄŸitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 94-108.
  • Fisher, C. D. (1986). Organizational socialization: an integrative review. Research in Personnel and Human Resource Management, 4, 101-145.
  • Garip, N.E. (2009). Okul yöneticilerinin, göreve yeni baÅŸlayan öğretmenlerin örgütsel sosyalleÅŸme sürecinde, sosyalleÅŸtirme stratejilerini kullanma düzeylerinin incelenmesi (TekirdaÄŸ ili örneÄŸi). Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 190246), Trakya Ãœniversitesi, Edirne.
  • Gençtürk, E., AkbaÅŸ, Y. ve Kaymakçı, S. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bakış açısıyla ideal öğretmenin özellikleri. Kuram ve Uygulamada EÄŸitim Bilimleri, 12(2), 1559-1572.
  • GökoÄŸlu, S. (2013). Örgütsel uyumsuzlukla baÅŸa çıkmada yeni bir yaklaşım: algılanan kontrol mekanizmaları. Doktora Tezi (Tez No: 337514), Dokuz Eylül Ãœniversitesi, Ä°zmir.
  • Guliyeva, D. (2018). Psikolojik sözleÅŸme, kiÅŸi örgüt uyumu, örgütsel çekicilik ve duygusal emek düzeyleri arasındaki iliÅŸkilerin incelenmesi: konaklama iÅŸletmelerinde çalışanlar üzerine bir araÅŸtırma. Doktora Tezi (Tez No: 532961), Ä°stanbul Ãœniversitesi, Ä°stanbul.
  • Güçlü, N. (2004). Öğretmenlik mesleÄŸine baÅŸlarken yeni öğretmenlerin örgütsel sosyalleÅŸmeleri ilk günden başöğretmenliÄŸe. Ankara: Asil Dağıtım.
  • Gültekin, M. (2015). Ä°lköğretim öğrencilerinin ideal öğretmen algısı. Electronic Turkish Studies, 10(11), 725-756.
  • Gürbüz, B. (2022). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleÅŸme düzeyleri ile özyeterlik algı düzeyleri arasındaki iliÅŸki. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 719135), Gazi Ãœniversitesi, Ankara.
  • Haueter, J. A., Macan, T. H. & Winter, J. (2003). Measurement of newcomer socialization: construct validation of a multidimensional scale. Journal of Vocational Behavior, 63, 20–39.
  • Hellriegel, D., Slocum, J.W. (2011). Organizational behaviour. South-Western Cengage Learning.
  • Holland, J. L. (1976). Vocational preferences. Chicago: Rand Mcnally College Pub. Co.
  • Hoy, W. K. & Woolfolk, A. E. (1990). Socialization of student teachers. American Educational Research Journal, 27(2), 279-300.
  • Ä°ÄŸde, H. ve Yakar, L. (2021). Öğretmenlerin idealistlik düzeylerinin ve idealist öğretmen algılarının incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası EÄŸitim Dergisi, 10(3), 1283-1309.
  • Karasar, N. (2012). Bilimsel araÅŸtırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları
  • Kartal, S. (2003). Ä°lköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel sosyalleÅŸme düzeyleri (Ankara ili örneÄŸi). Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 205191), Ankara Ãœniversitesi, Ankara.
  • Kelepçe, M. ve Özbek, O. (2008). Gençlik ve spor genel müdürlüğü personelinin örgütsel sosyalleÅŸme düzeyleri. Spormetre Beden EÄŸitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(3), 113-123.
  • Kılıç, K. C. (2010). Bireysel ve örgütsel deÄŸerler arasındaki uyumun çalışanların iÅŸ davranışlarına etkileri üzerine ampirik bir çalışma. Çukurova Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 20-35.
  • Kır, Ä°. (2011). Toplumsal bir kurum olarak ailenin iÅŸlevleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 381-404.
  • Kristof, A. L. (1996). Person-organization fit: an integrative review of its conceptualizations, measurement, and implications. Personnel Psychology, 49(1), 1-49.
  • Kurtpınar, M. (2011). Birey-örgüt uyumunun bireysel performans üzerindeki etkisinde kiÅŸilik özellikleri ve iÅŸe adanmışlığın rolü. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 306495), Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik AraÅŸtırmalar Enstitüsü Müdürlüğü, Ä°stanbul.
  • KurtulmuÅŸ, Ö. F. (2018). Öğretmen görüşlerine göre okullarda örgütsel sosyalleÅŸme ve örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki iliÅŸkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 524764), KahramanmaraÅŸ Sütçü Ä°mam Ãœniversitesi, KahramanmaraÅŸ.
  • MemduhoÄŸlu, H. B. (2008). Örgütsel sosyalleÅŸme ve Türk eÄŸitim sisteminde örgütsel sosyalleÅŸme süreci. Yüzüncü Yıl Ãœniversitesi EÄŸitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-153.
  • Morrison, E. W. (1993). Longitudinal study of the effects of information seeking on newcomer socialization. Journal of Applied Psychology, 78(2), 173-183.
  • Nartgün, S. ve Demirer, S. (2016). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleÅŸme ve özdeÅŸleÅŸme düzeyleri ile birlikte çalışma yeterlikleri arasındaki iliÅŸki. Abant Ä°zzet Baysal Ãœniversitesi EÄŸitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 237-269.
  • Nelson, D. L. & Quick, J. C. (1997). Organizational behavior: foundations, realities, and challenges. New York: West Publishing Company.
  • Öğretir, M. (2013). Ä°lköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sosyalleÅŸme düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 357102), Pamukkale Ãœniversitesi, Denizli.
  • Özdemir, O., Birer, Ä°. ve Akkoç, Ä°. (2019). Lider desteÄŸi ve örgütsel adalet algısının iÅŸ performansına etkisinde kiÅŸi-örgüt uyumunun aracılık rolü. Toros Ãœniversitesi Ä°Ä°SBF Sosyal Bilimler Dergisi, 6(10), 77-106.
  • Özgan, H. (2003). Stajyer öğretmenlerin sosyalleÅŸme sürecinde okul yöneticilerinden beklentileri. EÄŸitim ve Bilim, 38(168), 17-29.
  • Özgen, F. Ö. ve Turunç, Ö. (2017). Örgütsel adalet- sinizm iliÅŸkisinde kiÅŸi örgüt uyumunun rolü: eÄŸitim sektöründe bir araÅŸtırma. Uluslararası Ä°ktisadi ve Ä°dari Bilimler Dergisi, 3(2), 80-96.
  • Özgüzel, S. (2017). KüreselleÅŸmeyle sosyal bilgilere dersinde yeni boyutlar: yaÅŸam-boyu öğrenmenin önemi. Eyfor 8. Uluslararası EÄŸitim Yönetimi Forumu, Ankara, 371-385.
  • Parıltı, K. (2020). Kocaeli BüyükÅŸehir Belediyesi gençlik ve spor hizmetleri dairesi baÅŸkanlığındaki spor eÄŸitmenlerinin kiÅŸi-örgüt uyumu ve örgütsel baÄŸlılık düzeylerinin iliÅŸkisi. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 647724), Kocaeli Ãœniversitesi, Kocaeli.
  • Pekdemir, Ä°., KoçoÄŸlu, M. ve Çetin Gürkan, G. (2018). Birey-örgüt uyumunun açıkça konuÅŸma davranışı üzerindeki etkisinde algılanan yönetici desteÄŸinin aracılık rolü: MBA öğrencilerine yönelik bir araÅŸtırma. Ä°stanbul Ãœniversitesi Ä°ÅŸletme Fakültesi Ä°ÅŸletme Ä°ktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 83-104.
  • SarıtaÅŸ, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerine göre ideal öğretmen özellikleri. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 349123), Gazi Ãœniversitesi, Ankara.
  • Schneider, B. (1987). The people make the space. Personnel Psychology, 40, 437-453.
  • Sezgin, F. (2006). Ä°lköğretim okulu öğretmenlerinin birey-örgüt deÄŸer uyumuna iliÅŸkin algıları. Kuram ve Uygulamada EÄŸitim Yönetimi, 48(48), 557-583.
  • Sökmen, A. (2007). Örgütsel sosyalleÅŸme sürecinde iÅŸgörenlerin yöneticilerine dönük algıları: Ankara’daki otel iÅŸletmelerinde bir deÄŸerlendirme. Anatolia: Turizm AraÅŸtırmaları Dergisi, 18(2), 170-182.
  • Söylemez, R. (2018). Yüksek lisans düzeyindeki sosyal bilgiler eÄŸitimcilerinin ideal öğretmen algısı. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 514455), Ä°nönü Ãœniversitesi, Malatya.
  • ÅžerefhanoÄŸlu, O. (2014). Okul müdürlerinin mentorluk fonksiyonları ile öğretmenlerin örgütsel uyum düzeyleri arasındaki iliÅŸki. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 357772), Balıkesir Ãœniversitesi, Balıkesir.
  • Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Allyn & Bacon.
  • TaÅŸ, B. (2020). Öğretmenlerin idealistlik düzeylerinin yaÅŸam boyu öğrenme eÄŸilimleri ile iliÅŸkisi. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 635353), KahramanmaraÅŸ Sütçü Ä°mam Ãœniversitesi, KahramanmaraÅŸ.
  • Telli, S., Brok, P. D. ve ÇakıroÄŸlu, J. (2008). Teachers' and students' perceptions of the ideal teacher. EÄŸitim ve Bilim, 33(149), 118-129.
  • Turan, G. A. (2019). Öğretmen görüşlerine göre örgütsel sosyalleÅŸme ile dönüşümcü liderlik arasındaki iliÅŸki. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 558630), Marmara Ãœniversitesi, Ä°stanbul.
  • Turunç, D. ve Çelik, D. (2012). Ä°ÅŸ tatmini-kiÅŸi örgüt uyumu ve amire güven- kiÅŸi-örgüt uyumu iliÅŸkisinde dağıtım adaletinin düzenleyici rolü. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 14(2), 57-78.
  • Uçan, F. (2019), Örgütsel baÄŸlılık, iÅŸ tatmini ve kiÅŸi-örgüt uyumu baÄŸlamında kamu personel hareketliliÄŸi. Ankara: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
  • Ulusoy, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının ideal öğretmen ve mesleki yeterliklerle ilgili deÄŸerlendirmeleri. UÅŸak Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 324-341.
  • Ãœstüner, M., DemirtaÅŸ, H., Özer, N. ve Cömert, M. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Ãœniversitesi EÄŸitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
  • Yanpar-Yelken, T., Çelikkaleli, Ö. ve Çapri, B. (2007). EÄŸitim fakültesi kalite standartlarının belirlenmesine yönelik öğretmen adayı görüşleri (Mersin Ãœniversitesi örneÄŸi). Mersin Ãœniversitesi EÄŸitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 191-215.
  • Yıldız, K. (2012). Ä°lköğretim okulu yöneticilerinin örgütsel sosyalleÅŸme sürecinde sosyalleÅŸtirme stratejilerini kullanma düzeyleri. Abant Ä°zzet Baysal Ãœniversitesi EÄŸitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 333-355.
  • Yılmaz, Ö. (2018). Ä°lkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel dışlanma ve örgütsel uyum algıları arasındaki iliÅŸki. Yüksek Lisans Tezi (Tez No: 509850), Bolu Abant Ä°zzet Baysal Ãœniversitesi, Bolu.
  • Yılmaz, Ö. & Akgün, N. (2019). Ä°lkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel dışlanma ve örgütsel uyum algıları arasındaki iliÅŸki. Abant Ä°zzet Baysal Ãœniversitesi EÄŸitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1147-1159.
  • Yücel, Ä°. ve Çetinkaya, B. (2016). Birey-örgüt uyumu ile örgütsel baÄŸlılık arasındaki iliÅŸkide cinsiyetin rolü: Kayseri örneÄŸi. Aksaray Ãœniversitesi Ä°ktisadi ve Ä°dari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 17-30.
Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi-Cover
  • ISSN: 1301-370X
  • Yayın Aralığı: 3
  • BaÅŸlangıç: 2015
  • Yayıncı: AKADEMÄ°SYENLER BÄ°RLİĞİ DERNEĞİ