ERMENİLERİN 1918 BAKÜ KATLİAMINDA BOLŞEVİZM ETKİSİ

Bakü petrolleri tüm dünyanın, bilhassa daha çok Rusya’nın iştahını kabartmıştır. Bundan dolayı Rusya’daki Bolşevik İhtilali ortaya çıktıktan hemen sonra Lenin, Bakü’yü Güney Kafkasya Bolşeviklerinin merkezi olmasına karar vermiş ve bununla ilgili olarak Ermeni Şef Stephan Şaumyan’ı 1917 Aralık ayında Kafkasların olağanüstü komiseri olarak atamıştır. Şaumyan, Azerbaycan Türklerinin bağımsızlıklarını kazanmalarını asla tasvip etmemiş ve bu düşünce onu çok rahatsız etmiştir. Şaumyan, Bakü’nün bağımsız Azerbaycan’ın başkenti olmasını içine sindirememiş hatta Ermenilerin bağımsızlığının planlarını da Bakü’de gerçekleştirmek için her türlü katliamları yapmaktan da çekinmemiştir. 30 Mart 1918 tarihinde Ermeniler tarafından Bolşeviklerin etkisiyle Bakü’de Türkler soykırıma uğrayarak Bakü savaş alanına dönmüştür. Netice itibariyle Bolşeviklerden aldıkları destekle katliamlarda sınır tanımayan Ermeniler ‘Büyük Ermenistan’ hayallerini de gerçekleştirme arzusuna girmişlerdir. Bu çalışmada 30 Mart 1918 yılında Ermeniler aracılığıyla Bolşeviklerden aldıkları destekle Bakü’deki kanlı soykırım ele alınmıştır. Ermenilerin Bolşeviklerden aldıkları yardım ve Bolşevizm etkisinin üzerinde durulmuştur. Çalışmada kullanılan kaynakların çoğunluğu Azerice ve sonrasında Rusça eserler olmak üzere diğer çeşitli tetkik eserlerden de yararlanılma yoluna gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

bakü, , azeriler, , rus, , ermeniler, , bolşevik, , şaumyan,

PDF

___

Abışov, Vaqif (2007). Azərbaycanlıların Soyqırımı (1917-1918-ci İllər), Bakü: Nurlan Nəşriyyatı.
Alışova, N. (2018). Mart Soyqırımı-100: Metodik Tövsiyələr, Bakü: Azərbaycan Milli Kitabxanası.
Arzumanlı, Vaqif- Habiboğlu Vəli- Muxtarov Kâmil (1995). 1918-Ci İl Qırğınları Tarixi Araşdırmalar, Bakü: Öyrətmən Nəşriyyatı.
Bakikhanova, A. (2003). Istoricheskiye Fakty O Deyaniyakh Armyan Na Azerbaydzhanskoy Zemle, Baku: Nurlan Publikatsii.
Balayev, Aydın (2012). Azerbaydzhanskaya Natsiya: Osnovnyye Etapy Stanovleniya Na Rubezhe XIX-XX vv, Moskva.
Gasımov, Musa (2001). “Bakü’nün Kurtarılması Uğruna Türk Diplomasisinin Mücadelesi:1918 Yılı”, Avrasya Dosyası, 7 (1), Azerbaycan Özel Sayısı, Ankara: 18-55.
Gürbüz, M. Vedat (2012). Kafkasya’da Siyaset Çatışma Ortamı ve Taraf Güçler, Ankara: Kadim Yayınları.
İsmayıl, Xaqani (2017). Ermənilərin Müsəlmanlara, Xristianlara və Yəhudilərə Qarşı Soyqırımı, Bakü: Saral Poliqrafiya MMC.
Kalkan, Mustafa (2007). Sovyetler Birliği’nin ve Rusya Federasyonu’nun Orta Asya Üzerindeki Stratejik Planları, İstanbul: Bilge Sanat Kültür
Khachatur, Dadayan (2007). Armyane I Baku (1850-yye gg. – 1920g.) Yerevan: Noravank.
Mehdiyev, Ramiz (2012). Azərbaycanlıların Soyqırımı:Tarixin Qanlı Salnamesi I Cild, Bakü: Oskar Nəşriyyatı.
Mustafayev, Beşir (2009). Ermenilerin Kuzey Azerbaycan’daki Faaliyetleri (1905-1920), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İzmir.
Mustafayev, Beşir (2011). “Anton Salamanov’un Özel Arşivine Göre Ermenilerin Kuzey Azerbaycan’da Yaptıkları Katliamlar (1918–1919)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 30, 335-354.
Mustafayev, Beşir (2012). ‘‘Kafkaslarda Müslüman Türk Soykırımı (1905-1920)’’, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 12 (1), 533-561.
Nuriyeva, İradə (2015). Azərbaycan Tarixi (Ən Qədim Zamanlardan– XXI. Əsrin Əvvəllərinədək), Bakü: Mütərcim Nəşriyyatı.
Pashayev, Atakhan (2013). Genotsid, Deportatsii I Territorial'nyye Pretenzii Armyan K Azerbaydzhanskomu Narodu (Xıx -Xx Vv.), Baku.
Qaffarov, Anar (2012). Xocalı Soyqırımı Dünya Mətbuatında (Xəzər Universitetinin Nəşr Olunmamış Magistr Tezisi), Bakü.
Qəniyev, Seyfəddin (2003). 1918-ci il Şamaxı Soyqırımı, Bakü: Nurlan Nəşriyyatı.
Türker, Rüştü (2006). Birinci Dünya Harbi’nde Bakü Yollarında 5’inci Kafkas Tümeni, Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
Upravleniye Delami Prezidenta Azerbaydzhanskoy Respubliki Prezıdentskaya Bıblıotek, Istoriya Azerbaydzhana, Baku. Xalq Qəzeti, 29 Mart 2019-cu il, cümə.
Yüceer, Nasır (2002). Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusunun Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtı (Azerbaycan ve Dağıstan’ın Bağımsızlığını Kazanması 1918), Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.