İki çam kese böceği (ÇKB) türü olan Thaumetopoea wilkinsoni ve T. pityocampa’nın larvaları memelilerde ciddi alerjik reaksiyonlara neden olmakla kalmaz, aynı zamanda Akdeniz çamlarının da önemli zararlılarıdır. T. pityocampa daha ziyade Avrupa’da, T. wilkinsoni ise Türkiye ve Orta Doğu’da yayılış gösterir. Yakın zamanlarda yapılan çalışmalar iki türün yayılış alanlarının Türkiye’de kesiştiğini göstermiştir. Dişi güveler yumurtalarını abdomenlerinde bulunan pullarla örter. Bu pulların yumurtaları parazitoidlerden koruduğu düşünülmektedir. Her ne kadar T. wilkinsoni ve T. pityocampa morfolojik olarak birbirine çok benzese de birkaç çalışmada pul morfolojisinin tür ayrımında kullanabileceği öne sürülmüştür. Ancak arazi gözlemlerimiz bu iddiayı desteklememektedir. Bununla birlikte bu konu ile ilgili olarak şimdiye kadar herhangi bir istatistiksel çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada konuya ilişkin sorulara cevap aramak amacıyla Türkiye ve Kıbrıs’ta farklı alanlardan toplanan 60 bireye ait fotoğraflanmış pullar dijitalleştirilerek geometrik morfometri yaklaşımlarıyla incelenmiştir. TPS yazılımı kullanılarak şekil analizi ve morfometrik hesaplamalarda kullanılan hassas bir yöntem olan Eliptik Fourier Anahat Analizi yapılmıştır. Sonuçlar pul morfolojisi ile tür taksonomisi arasında herhangi bir uyum göstermemiştir. Bu sonuç pul morfolojisinin Türkiye’de yayılış gösteren T. wilkinsoni ve T. pityocampa’yı birbirinden ayırt etmeye yetecek bir taksonomik karakter olmadığı şeklinde yorumlanabilir. Ancak bu iki türün Türkiye’de melezleşme ile sonuçlanabilecek bir temas kuşağının bulunduğu unutulmamalıdır. Bu durum morfolojik örüntüleri önemli ölçüde değişkliğe uğratmış olabilir. Daha doğru sonuçlara ulaşmak için bu çalışma her iki türün de tüm yayılış alanlarını kapsayacak şekilde genişletilmelidir. Anahtar kelimeler: Thaumetopoea wilkinsoni, T. pityocampa, Pul, Şekil analizi, Geometrik morfometri, Türkiye

Larvae of the two pine processionary moth (PPM) sister species, Thaumetopoea wilkinsoni and T. pityocampa, causes severe allergies in mammals and are dangerous defoliators of Mediterranean pines. While T. pityocampa occurs mainly in Europe, T. wilkinsoni occurs in Turkey and the Middle East. Recent studies showed that ranges of the two species are in contact in Turkey. Female moths of the two species cover their eggs with scales on their abdomens. These scales are believed to protect eggs from parasitism. Although T. wilkinsoni and T. pityocampa exhibit highly similar morphologies, few studies have suggested that scale morphology could be used for species identification. However, our field observations in Turkey do not confirm this suggestion. Nevertheless, statistical approaches have never been used on this issue. In this study, we aimed at solving this contradiction by digitizing PPM scale shape photographs taken standardly from 60 individuals collected from different locations in Turkey and Cyprus and by subjecting them to geometric morphometry approaches. We conducted shape analysis by using TPS software and Elliptic Fourier Outline Analysis which is a sensitive method for morphometric computations. Results did not reveal any correlation between scale morphology and species taxonomy. This result could be interpreted as an insufficiency of scale morphology being able to be used as a taxonomic character to separate T. wilkinsoni and T. pityocampa in Turkey. However, it should be kept in mind that these two species have a contact zone in Turkey, which might cause hybridization. This phenomenon could completely change morphological patterns. In order to reach more accurate results, this study should be repeated with samples from the entire ranges of the two species. Keywords. Thaumetopoea wilkinsoni, T. pityocampa, Scale, Shape analysis, Geometric morphometry, Turkey