Cezayir’de Aşağı Sahra bölgesinde bulunan ağaçlandırılmış Pinus halepensis ormanında 1500 hektarlık alana çam kese böceğinin üçüncü ve dördüncü larva evresine karşı havadan ilaçlama uygulaması yapılmıştır. Kullanılan mikrobiyolojik insektisit, Bacillus thuringiensis var. kurstaki 3a 3b içeriyordu. İlaç uygulamasından sonra 7. ve 14. günde tırtıl kolonilerinden örnekler toplanarak anında ölüm değerlendirilmiştir. Geç ölüm ise, ilk olarak tırtıllar için 80 ve 100 gün sonra sahada belirlenmiş, ikinci olarak ise pupalar için Btk uygulamasına rağmen sağ kalan tırtılları göç döneminde larva döngüsünün sonunda toplayıp büyüterek belirlenmiştir. Tırtılların ölüm hızı, 7 ila 100 gün arasında artış gösterirken ilaçlama yapılan bölgede ortalama %93 olarak belirlenmiştir. İlaçlamaya maruz kalan tırtıllar Beauveria bassiana ile daha fazla kontamine olmuş ve Erigorgus femorator Aub. (Hym, Ichneumonidae) ve Phryxe caudata Rond. (Dipt. Tachninidae) tarafından istila edilmiş durumdaydı. Sağ kalan böceklerin cinsiyet oranı, erkeklerin lehine olacak şekilde 1,7 idi. Bu durum dişi tırtılların Btk’ya karşı daha duyarlı olduğunu düşündürmektedir. Anahtar kelimeler: Thaumetopoea pityocampa, Parazitlik, Zararlı kontrolü, Pinus halepensis

In the reforestations of Pinus halepensis, situated in the Algerian sub-Saharian region, 1 500 hectares were treated by an aerial application against the third and fourth larval stage of the pine processionary moth. The microbiological insecticide used contained Bacillus thuringiensis var. kurstaki 3a 3b. The immediate mortality was evaluated by sampling colonies of caterpillars 7 and 14 days after the application of the treatment, and the delayed mortality was determined firstly for caterpillars after 80 and 100 days in the field and secondly for pupae by collecting and rearing surviving caterpillars to Btk at the end of the larval cycle during the nomadic period. The mortality rate of the caterpillars increased between 7 and 100 days and averaged 93 % in the treated zone. The caterpillars exposed to the treatment were more contaminated by Beauveria bassiana and infested by the larval-pupal parasitoïds Erigorgus femorator Aub. (Hym, Ichneumonidae) and Phryxe caudata Rond. (Dip., Tachninidae). The sex ratio of surviving moths was 1.7 in favour of males which suggests that female caterpillars are more vulnerable to Btk. Keywords: Thaumetopoea pityocampa, Parasitism, Insect control, Pinus halepensis