Korunan alanların planlanması ve etkin yönetiminde ziyaretçi özellikleri ve algılarının önemi: Kurşunlu Şelalesi Tabiat Parkı örneği

Korunan alanlar günümüzde çeşitli amaçlarla korunan ve kullanılan alanlardır. Bu alanların sürdürülebilir bir şekilde yönetilebilmesinde kilit faktörlerden birisi bu alanları kullanan ziyaretçileridir. Bu çalışmada ziyaretçi özellikleri ve algılarının korunan alanların planlanması ve etkin yönetimine etkileri araştırılmıştır. Çalışma alanı olarak Antalya İli sınırları içerisinde yer alan Kurşunlu Şelalesi Tabiat Parkı seçilmiştir. Çalışma kapsamında veri toplama yöntemleri olarak literatür tarama, anket-mülakat ve arazi gözlemlerinden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler istatiksel paket program (SPSS 20.0) kullanılarak analiz edilmiştir. İki veya daha fazla değişken grubu arasında ilişkinin bulunup bulunmadığı ki-kare (χ2) testi ve ziyaretçi tercih ve algılarını etkileyen faktörlerin belirlenmesinde ise faktör analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, kent merkezine yakın oluşu nedeni ile alan oldukça yüksek talep görmektedir. Yüksek ziyaretçi sayısı, alanı tercih eden ziyaretçilerin yararlanma düzeyini düşürmekte alanda çevresel ve görsel bozulmalara yol açabilmektedir. Ziyaretçilerin tercih ve algıları, “ziyaretçi memnuniyeti ve mutluluğu”, “alt ve üst yapı elemanlarının çevreye uygunluğu ve yeterliliği”, “ziyaretçi güvenliği ve görsel bütünlük” şeklindeki üç faktörle yakından ilişkilidir. Ziyaretçi özellikleri ile bu faktörlerin ilişkilendirilmesi karar vericilere, alanın korunması, planlanması ve etkin bir şekilde yönetilmesinde kullanılabilecek önemli ipuçları vermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ziyaretçi özellikleri, Korunan alanlar, Ziyaretçi yönetimi, Kurşunlu Şelalesi Tabiat Parkı, Antalya

The importance of visitor characteristics and perceptions in the planning and effective management of protected areas: Kurşunlu Waterfall Natural Park example

Nowadays, protected areas are protected and used areas for various purposes. One of the key factors for the sustainable management of these areas is the visitors who use these areas. In this study, the effects of visitor characteristics and perceptions on the planning of protected areas and sustainable management were investigated. Kurşunlu Waterfall Natural Park in Antalya was selected as the study area. In the scope of the study, literature analysis, questionnaire-interview and field observations were used as data collection methods. For the analyses of obtained data, statistics package program (SPSS 20.0) was used. The factor analysis method was used to determine the factors affecting visitor perceptions and chi-square (χ2) test to explore the associations between the variables. According to the results of the study, the area is highly demanded due to its proximity to the city centre. High number of visitors, reduces the level of utilization of the visitors who prefer the area and may cause visual and environmental degradation in the area. Visitors’ preferences and perceptions are closely related to three factors: "visitor satisfaction and happiness", "suitability and adequacy of lower and upper structural elements", "visitor safety and visual integrity". The association of visitor characteristics with these factors gives the decision makers important clues that can be used to protect the park and manage it effectively.

Keywords:

Visitor characteristics Kurşunlu Waterfall Nature Park, Antalya, Protected areas, Visitor management, Antalya,

PDF

___

Akbulut, G., Atmış, E., Günşen, H.B., 2015. Farklı ilgi gruplarının milli park algıları üzerine bir değerlendirme: Küre Dağları Milli Parkı örneği. Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 15 (1): 133-145.
Akten, S., Gül, A., Akten, M., 2012. Korunan doğal alanlarda kullanılabilecek ziyaretçi yönetim modelleri ve karşılaştırılması. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 13 (1): 57-65.
Akyol, A., 2017. Contributions of local guidance practices to the natural environment, protected areas and local people. Applied Ecology and Environmental Research, 15(3): 1079-1096.
Akyol, A., Türkoğlu, T., Bekiroğlu, S., Tolunay, A., 2017. Resident perceptions of livelihood impacts arising from the Kızıldağ National Park, Turkey. Environ Dev Sustain. http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10668-017-9921-0, Erişim:10.03.2017.
Alkan, H., 2013. Ormancılık ve orman ürünleri programı öğrencilerine yönelik bir araştırma. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 14: 88-94.
Alkan, H., Korkmaz, M., Tolunay, A., 2009. Assessment of primary factors causing positive or negative local perceptions on protected areas. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 17(1): 20–27.
Arabatzis, G., Evangelos, G., 2010. Visitors’ satisfaction, perceptions and gap analysis: the case of Dadia–Lefkimi–Souflion National Park. Forest Policy and Economics, 12: 163–172.
Atmış, E., 2001. Sürdürülebilir ormancılıkta halk katılımının ilk aşaması: Toplumun beklentilerinin tespiti. I. Ulusal Ormancılık Kongresi Bildiriler Kitabı, Türkiye Ormancılar Derneği Yayını, Ankara, s.218-233.
Başar, H., Miran, B., 2010. Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkında sonbahar ziyaretçilerinin özellikleri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 47(3): 241-250.
Bekiroğlu, S., Destan, S., Can, M., Türkoğlu, T., Tolunay, A., 2015. Econometric analysis of a forest recreation area: An example from Istanbul-Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 24(9a): 2937-2945.
Cheung, L.T.O., Fok, L., 2014. The motivations and environmental attitudes of nature-based visitors to protected areas in Hong Kong. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 21(1): 28-38. Daşdemir, İ., 1996. Orman işletmelerinin başarı düzeylerinin belirlenmesi. Doğu Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, 1:1-162.
Daşdemir, İ., Güngör, E., 2008. Küre Dağları Milli Parkı optimum yönetim stratejisinin belirlenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 10(13): 23-36.
Dereli, D., 2010. Kazdağı Milli Parkı’nda ziyaretçi yönetimi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
DKMP, 2017a. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. http://www.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?sflang=tr, Erişim: 05.06.2017.
DKMP, 2017b. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. http://bolge6.ormansu.gov.tr/6bolge/AnaSayfa/tabiatparklari/kursunluselalesitabiatparki.aspx?sflang=tr, Erişim: 04.06.2017.
Eymen, U.E., 2007. SPSS 15.0 Veri Analiz Yöntemleri. İstatistik Merkezi Yayınları, Ankara.
Fredman, P., 2004. National park designation–visitor flows and tourism impact. Proceedings of the second international conference on monitoring and management of visitor flows in recreational and protected areas. http://www.metla.fi/julkaisut/workingpapers/2004/mwp002-54.pdf, Erişim: 17.02.2017.
IUCN, 2017. International Union for Conservation of Nature. https://www.iucn.org/, Erişim: 22.01.2017.
Kalaycı, Ş., 2010. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayın Dağıtım, 5. Baskı, Ankara.
Kaltenborn, B.P., Nyahongo, J.W. Kideghesho, J.R., 2011. The attitudes of tourists towards the environmental, social and managerial attributes of Serengeti National Park, Tanzania. Tropical Conservation Science, 4(2): 132-148.
Kaptanoğlu, A.Y.Ç., 2010. Korunan alanlardaki rekreasyonel talep özelliklerinin saptanmasında ziyaretçi gözlem yöntemlerinin kullanımı. Journal of the Faculty of Forestry, Istanbul University, 60(2): 69-76.
Kervankıran, İ., Eryılmaz, A.G., 2016. Milli parkların turizm ve rekreasyonel faaliyetlerde sürdürülebilir kullanımı: Isparta İli örneği. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39: 151-182.
KŞ, 2016. Kurşunlu Şelalesi. http://www.kursunluselalesi.com.tr/tr/?page_id=73, Erişim: 17.5.2016.
McCool, S.F., 2002. Tourism in protected areas: continuing challenges and emerging issues for sustaining visitor experiences. Celebrating Mountains Conference, Jindabyne, NSW, Australia.
Nielsen, G., 2012. Capacity development in protected area management. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 19(4): 297-310. Obua, J., Harding, D.M., 1996. Visitor characteristics and attitudes towards Kibale National Park, Uganda. Tourism Management, 17(7): 495 505.
Ok, K., 2010. Türkiye Ormancılık Sektörü Açısından Ekoturizm. Orman Ekosistemlerinde Ekoturizm Çalıştayı ve 10. yılında TODEG. Türkiye Ormancılar Derneği diğer yayınlar Serisi:10, Ankara.
Ok, K., Okan, T., 2011. A review of the cultural heritage of Anatolian civilizations for the purpose of nature conservation. African Journal of Agricultural Research, 6(1): 89-96.
Öztürk, A., Türker, M.F., 2006. Determining demand priorities of various stakeholders regarding forest goods and services in the context of sustainable forestry: A case study from Turkey. Journal of Applied Sciences, 6: 43-46.
Pak, M., Türker, M.F., 2004. Orman içi dinlenme yeri ziyaretçilerinin bazı sosyo-ekonomik özelliklerinin irdelenmesi (Kapıçam, Başkonuş ve Dülükbaba orman içi dinlenme yerleri örneği). KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 7 (1): 66-74.
Puustinen, J., Pouta, E., Neuvonen, M., Sievänen, T., 2009. Visits to national parks and the provision of natural and man-made recreation and tourism resources. Journal of Ecotourism, 8(1): 18-31.
Sung, H.H., 2004. Classification of adventure travelers: Behavior, decision making and target markets. Journal of Travel Research, 42(4): 343-356.
Tavakol, M., Dennick, R., 2011. Making sense of cronbach’s alpha. International Journal of Medical Education, 2: 53–55.
Toksoy, D., Şen, G., Özden, S., Ayaz, H., 2008. The forestry organization and its relationship with local people in the Eastern Black Sea Region of Turkey, Forestry Organisation And Public Relations In Turkey’s Eastern Black Sea Region. NEW MEDIT: A Mediterranean Journal of Economics, Agriculture and Environment, Numero 4-Ottobre/Dicembre 2008.
Tolunay, A., Alkan, H., Korkmaz, M., 2004a. Isparta tarihi Ayazmana Mesireliği’nin açıkhava rekreasyonu açısından kullanıcı özellikleri. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8 (1): 59-70.
Tolunay, A., Korkmaz, M., Alkan, H., 2004b. Kent ormanlarında rekreasyonel etkinlikler açısından ziyaretçi profilinin belirlenmesi (Gölcük Tabiat Parkı Örneği). I. Kent Ormancılığı Kongresi, Türkiye Ormancılar Derneği, 9-11 Nisan 2004, s.137-149, Ankara.
Tonge, J., Moore S.A., 2007. Importance-satisfaction analysis for marine-park hinterlands: A Western Australian case study. Tourism Management, 28: 768–776.
Yurdakul, E.S., Kuvan, Y., Yıldırım, H.T., 2011. The general characteristics and main problems of national parks in Turkey. African Journal of Agricultural Research, 6(23): 5377–5385.
Yurdugül, H., 2017. Faktör analizinde KMO ve Bartlett testleri neyi ölçer?http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/Kuresellik.pdf, Erişim: 03.04.2017.
Yücel, M., Babuş, D., 2005. The history of nature conservation and developments of nature conservation in Turkey. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 11: 151-175.