Selma YAŞAR KORKANÇ, Şeyda ÇİMEN, Fatma AKLAN, Ruhsar ARABACIOĞLU, Hakan KÖPRÜLÜ

Bazı toprak iyileştiricilerin toprakların hidro-fiziksel ve kimyasal özelliklerine etkileri

Toprak bozulmasının önlenmesi ve bozulmuş toprakların iyileştirilmesi arazi yönetimi açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, çok bozuk bir mera alanından alınan toprak örneğine iki farklı dozda (1. doz % 10 ve 2. doz % 20) ve farklı karışımlarda uygulanan pomza, bitümlü şeyl ve büyük çoğunluğu park alanındaki kavak ağaçlarından dökülmüş yaprak içerikli organik materyalin, üç aylık bir inkübasyon süreci sonucunda toprağın hidro-fiziksel ve bazı kimyasal özellikleri üzerine etkileri araştırılmıştır. Çalışmada Akkaya Barajı (Niğde) güney sahili kıyısındaki çok bozuk mera alanından 12 noktadan grid örnekleme yöntemine göre alınan üst topraklar (0-15 cm) kullanılmıştır. Örnekler 2 mm’lik elekten geçirildikten sonra toprak ağırlık olarak % 10 oranında pomza (P1), bitümlü şeyl (BŞ1), organik madde (OM1), pomza+bitümlü şeyl (P+BŞ)1, pomza+organik madde (P+OM)1, bitümlü şeyl+organik madde (BŞ+OM)1 bitümlü şeyl+pomza+organik maddeyle (BŞ+P +OM)1 ve % 20 oranında pomza (P2), bitümlü şeyl (BŞ2) ve organik madde (OM2) ile karıştırılmış ve üç tekrarlı olarak karışımlar hazırlanmıştır. Hazırlanan malzeme saksılara doldurulmuş, saksılar üç günde bir tarla kapasitesine kadar sulanarak üç aylık inkübasyona bırakılmıştır. İnkübasyon süresi sonunda bazı toprak özelliklerinin ilave edilen materyallerden etkilendiği saptanmıştır. Agregat stabilitesinde (BŞ+P+OM)1’de % 65’lik bir artma olduğu saptanmıştır. Maksimum su tutma kapasitesinde en yüksek artış (% 69) (P+OM)1 saksısındaki örneklerde bulunmuştur. Toprak örneklerinin boşluk hacminde en yüksek artış OM2 uygulamasının yapıldığı deneme saksısında tespit edilmiştir. Hacim ağırlığında (P+OM)1, (BŞ+P+OM)1, P2, BŞ2 ve OM2 uygulamalarında azalma bulunmuştur. Organik madde miktarında OM2 ve (BŞ+OM)1 uygulamalarında sırasıyla % 39 ile % 25 oranlarında bir artış olduğu hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Toprak bozulması, Toprak iyileştiriciler, Bitümlü şeyl, Pomza, Organik madde

The effects of some soil additives on hydro-physical and chemical properties of soils

Preventing soil degradation and soil rehabilitation is very significant issue in terms of soil and land management. In this study the effects of pumice, bituminous shale and organic material (poplar tree leaves) addition to different treatments (1. dose 10% and 2. dose 20%) on some degraded grassland soil physical and chemical properties was examined. Incubation period of the soil was three months. The experiment was performed with three replication. Moisture contents in pots were kept around field capacity with adding distilled water after weighing the pots in every 3 days. 12 topsoil samples (0-15 cm depth) was taken by using grid sampling method from a degraded grassland which is located in the South of Akkaya Dam in Nigde Province. Soil samples were sieved 2 mm and 10% pumice (P1), bituminous shale (BS1), organic material (OM1), 10 % pumice+bituminous shale (P+BS)1, pumice+organic material (P+OM)1, bitüminous shale+organic material (BS+OM)1, bituminous shale+pumice+organic material (BS+P+OM)1 and 20 % pumice (P2), bituminous shale (BS2) , organic material (OM2) were added to the each soil pot according to dry weight basis. Study results showed that soil additives was effected some soil properties. Aggregate stability increased 65 % in (BS+P+OM)1 treatment. The highest water holding capacity increasing was observed in (P+OM)1 treatment (69 %) compared to control pot. Total porosity increased highly in OM2 treatment pot. Soil bulk density decreased in (P+OM)1, (BS+P+OM)1, P2, BS2 and OM2 treatments pots compared to control. Soil organic matter increased in OM2 (39 %) and (BS+OM)1 (25 %) compared to control pot.

Keywords:

Soil degradation, Soil additives, Bituminous shale, Pumice, Organic matter,

PDF

___

Alagöz, Z., Yılmaz, E., Öktüren, F., 2006. Organik materyal ilavesinin bazı fiziksel ve kimyasal toprak özellikleri üzerine etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2): 245-254.
Bakır, Ö., 1987. Çayır-Mer’a Amenajmanı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:992, Ders kitabı 292, Ankara, 362.
Baran, A., Bender, B., Özkan, I., 1996. Organik toprakla karıştırmanın killi tınlı bir toprağın bazı fiziksel özelliklerinde sıkışma ile oluşan değişimlere etkisi. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 1: 81-85.
Bouyoucos, G.J., 1962. Hydrometer method improved for making particle size analyses of soils. Agronomy Journal, 54: 464–465.
Bulut, İ., Ceylan, S., 2011. Ekolojik sorunları ve fonksiyonlarıyla Niğde yöresi yapay gölleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2): 263-288.
Canpolat, M.Y., 1992. Toprağa organik materyal ilavesinin toprağın organik maddesi, agregat stabilitesi ve geçirgenliği üzerine etkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 23(2): 113-123.
Domzal, H., Gostkowka, K., Furczak, J., Blielinska, J., Paranagal, J., 1994. Physical, chemical and biological degradation of agriculturally utilized soil. ISTRO Proceedings. Aalborg, Denmark, 1: 31-36.
Dündar, M.A., 2009. Toprağa karıştırılan farklı irilik ve oranlardaki pomzanın çim bitkisinin sulanmasına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Dudal, R., 1982. Land degradation in a world perspective. Journal of Soil Water Conservation, 37: 245-249.
Flint, A., Flint, L.E., 2002. Particle density, laboratory methods. In: Dick, W.A. (Ed.),Methods of soil analysis, Part 4-Physical methods. SSA Book Series 5. SSSA Inc, Madison, WI, pp. 229–240.
Gökbulak, F., 2003. Ülkemiz meralarındaki sorunlara genel bir bakış. İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 52: 55-60. Gökoğlu, Ç., 2005. Organik materyal kullanımının alkali bir toprağın bazı ıslah göstergeleri üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Anabilim Dalı, Ankara.
Göl, C., Dengiz, O., 2006. Amasya (Kapaklı) orman fidanlığı topraklarının sınıflandırılması ve bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(3): 330-339.
Grossman, R.B., Reinsch, T.G., 2002. Bulk density and linear extensibility. In: Dane, J.H.,Topp, G.C. (Eds.), Methods of soil analysis. Part 4. Soil Science Society of America, Madison, WI, pp. 201–225.
Kemper, W.D. Rosenau, R.C., 1986. Aggregate stability and size distribution. In A. Klute, (Ed.) Methods of Soil Analysis, 2nd ed. Part I. ASA, Madison, Wisconsin, pp 425-442.
Koç, A., Gökkuş, A., Serin, Y., 1994. Türkiye'de Çayır-Mer'araların Durumu ve Erozyon Yönünden Önemi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü. Sayı 13, Erzurum.
İç, S., Gülser, C., 2008. Tütün atığının farklı bünyeli toprakların bazı kimyasal ve fiziksel özelliklerine etkisi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2): 104-109.
MGM, 2014. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Niğde İli Verileri. https://www.mgm.gov.tr 20.10.2014.
Middleton, H.E., 1930. Properties of soils which influence soil erosion. USDA Tech.Bul., 178: 1-16.
MTA 2002. Türkiye Jeoloji Haritası, Adana ve Kayseri Serisi (1:500000). Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etüdleri Daitesi, Ankara..
Munsuz, N. 1973. Toprak Islah Edici Sentetik Maddelerin Toprak Su Diffüzivitesine Etkisi Üzerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 523.
Nelson, D.W., Sommers, L.E., 1982. Total carbon, organic carbon, and organic matter, In: Page, A.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties, Second ed. Agronomy Monographs, 9. ASA-SSA, Madison, WI, pp. 539–579.
Özcan, M., Özhan, S., Gökbulak, F., 2010. Pumice addition effect on available water capacity of soils. Fresenious Environmental Bulletin, 19(8A):1532-1536.
Özkan, Ş.G., Tuncer, G., 2001. Pomza madenciliğine genel bir bakış. 4. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, s: 200-207, 18-19 Ekim, İzmir.
Özyuvacı, N., 1976. Arnavutköy Deresi Yağış Havzasında Hidrolojik Durumu Etkileyen Bazı Bitki-Toprak-Su İlişkileri. İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No: 2082, O.F. Yayın No: 221, İstanbul.
Öztaş, T., 1997. Toprak degradasyonu. Ekoloji Çevre Dergisi, 22: 31-33.
Prasad, B., Sinha, S.K., 2000. Long-term effects of fertilizer and organic manures on crop yields, nutrient balance and soil properties in rice-wheat cropping system in Bihar. pp: 105- 119 in Long-Term Soil Fertility Experiments in Rice-Wheat Cropping Systems. Rice-Wheat Consortium Paper Series 6. New Delhi. Soyergin, S., 2003. Organik Tarımda Toprak Verimliliğinin Korunması, Gübreler Ve Organik Toprak İyileştiricileri. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova. http://www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/068/ Org_%20Tar_%20Top_%20Veriml_%20Kor_ve%20G%C3%BCbreler%20Do%C3%A7_%20Dr_Serap%20S(2).pdf, 25.04.2017.
Şahin Ü, Anapalı Ö, Ercişli, S., 2001. Physico-chemical and physical properties of some substrates used in horticulture. Gartenbauwissenschaft, 67(2): 55-60.
Şahin, Ü., Anapalı, Ö., 2006. Addition of pumice affects physical properties of soil used for container grown plants, Agriculturae Conspectus Scientificus, 71(2): 59-64.
Şeker, C., 1999. Killi tın toprağın pomza, kum ve ahır gübresiyle hazırlanmış karışımlarının sıkıştırma penatrasyon dirençleri. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(19): 114-123.
Şengüler, İ., 2007. Asfaltit ve bitümlü şeylin Türkiye’deki potansiyeli ve enerji değeri. TMMOB Türkiye VI. Enerji Sempozyumu Küresel Enerji Politikaları, 22-24 Ekim, Ankara.
Turgut, B., Aksakal, E.L., 2010. Fiğ samanı ve ahır gübresi uygulamalarının toprak aşınım parametreleri üzerine etkileri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11(1): 1-10.
Yakupoğlu, T., Özdemir N., 2006. Erozyona uğramış topraklarda organik atık uygulamalarının bazı mekaniksel özelliklere etkisi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2): 173-178.
Yılmaz, E., Alagöz, Z., 2008. Toprak bozulması. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(45): 58-65.
Verdonck, O., 1984. New developments in the use of graded perlite in horticultural substrates. Acta Hort, 150: 575-581.
Zar, H.J., 1996. Biostatistical Analysis, Third Edition, Prentice Hall, New Jersey.